Altınmarka işçileri: Ürettiğimiz ürünlerin tadını bile bilmiyoruz

Hilal TOK
İstanbul

Türkiye’nin en büyük kahve ve kakao üreticisi Altınmarka Grubunun çikolata fabrikası Altınmarka Gıda, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşlarının (İSO 500) listesinde hızla tırmanıyor. Devlet teşviki ve vergi indirimleriyle ihya edilen firmada çalışan işçilere ise günde 12 saat çalışma, fazla mesailer, açlık sınırında ücret ve katlanan vergi yükü düşüyor. Bir işçinin ocak ayında aldığı 25 bin 800 liralık ücret, haziran ayında vergi kesintileri nedeniyle 21 bin liraya düşerken, firmanın 2021 ve 2022’de vergiden muaf tutulduğu görülüyor. Altınmarka Gıda’nın sahibi Altınkılıç ailesi “Kahve Dünyası” mağazaları ile de tanınıyor, ancak Altınkılıç’ların bünyesinde bulunan fabrikalarda çalışan işçiler Kahve Dünyası’nın önünden bile geçemiyor, Kahve Dünyası’na ürettikleri çikolataların, kurabiyelerin daha tadına bile bakmadıklarını söyleyen işçiler, “Biz ancak evde üçü bir arada içebiliriz” diyor.

HIZLA YÜKSELİYOR

Altınmarka Gıda 2022 yılında İSO 500’de 152’inci sıradayken, 2023 yılında 124’üncü sıraya yükseldi. Altınkılıç ailesine ait bir diğer firma olan Detay Gıda da 2022 İSO ikinci 500 listesinde 11’inci sıradayken, 2023’te ise İSO 500’de 461’inci sıraya yerleşti. Altınmarka Gıda, ihracat sıralamasında da yükselmeye devam etti. 2022 yılında en fazla ihracat yapan 377. firmayken, yüzde 35.5 büyüme ile 2023 yılında 248’inci sıraya yerleşti.

2 YILDA HİÇ VERGİ VERMEDİLER

Türkiye’nin tüm büyük firmaları gibi, Esenyurt’ta faaliyet yürüten Altınmarka Gıda’nın büyümesinin ardında da vergi teşvikleri/afları, sendika düşmanlığı ve işçi sömürüsü var. Altınmarka Gıda, 2021 ve 2022 yıllarında tek kuruş vergi ödemedi. 2023’te ödediği vergi ise 215 milyon 563 bin lira oldu, bunun karşısında net kârını açıklamayan firma net satışlardan 11 milyar 240 milyon 289 bin lira elde etti.

İŞÇİNİN ÜCRETİ KESİNTİLERLE KUŞA DÖNDÜ

Tüm bu büyüme ve teşviklerden işçiye düşen ise açlık sınırında ücret ve artan vergi yükü oluyor. Çalışan işçilerden birinin ocak ayından haziran ayına kadar olan bordroları çarpıcı bir tablo ortaya koyuyor: Ocak ayında, tüm kazanç 32 bin görünürken, kesintilerden sonra işçinin eline geçen sadece 25 bin 800 lira. Haziran ayında ise işçinin eline geçen 21 bin lira. 6 ayda işçiden yapılan kesintiler 30 bin TL’yi geçiyor. Yani işçi 6 ayda, bir aylık ücretinden fazlasını ‘yasal kesintiler’ altında vergi olarak ödüyor.

ALTINKILIÇLAR TEKELLERLE DE GÜÇLENİYOR

Altınkılıç ailesine ait olan Altınmarka Şirketler Grubuna ait firmalar arasında Altınmarka Gıda, Detay Çikolata, Detay Unlu Mamüller, Kahve Dünyası, Baylan, Alcao var. Nestle, Ferrero gibi birçok ünlü çikolata üreticisinin tedarikçiliğini de yapan grup, inşaat sektöründe de bulunuyor. Grubun bünyesinde 9 fabrika ve Kahve Dünyası’na bağlı 200’ün üzerinde mağaza var. 89’dan fazla ülkeye ihracat yapan Altınmarka, yurt içi pazarının da yüzde 90’ına hakim.

KAHVE DÜNYASI’NIN KAPISINDAN GEÇEMEYENLER…

Altınmarka Grubu bünyesindeki fabrikalardan birinde çalışan işçi yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Üretimdeki kadın işçiler pazar dahil gece mesaisine kalıyor ve 12 saat çalışıyorlar. 12 saat çalışmanın üstüne bir de fazla mesailer çok zorlayıcı oluyor… İş yoğun, kazanın bitmesi lazım, makineyi durdurmadan elini kazana sokanlar oluyor ‘Hadi hadi baskısı’ karşısında. Ara zam döneminde memnuniyetsizlik çok arttı. Tepkinin önünü almak için yüzde 15 zam yaptılar ama neye yarar? Bu kadar kârın karşısında bizim aldığımız devede kulak. Aldığımızın çoğu kiraya gidiyor. Arabası varsa arabasını satanlar oldu ama artık satacak bir şeyimiz de kalmadı. Kasım ayında kiram artacak ama kiramı ödeyebilecek bir durumda olmayacağım. Bize ‘Bekleyin’ diyorlardı, yapa yapa yüzde 15 zam yaptılar. Bu hiçbir şey, 3 bin 500 lira falan ediyor. Neye merhem olacak? Ben Kahve Dünyası’nda satılan çikolata, kurabiye gibi ürünleri üretiyorum ama bir tane çikolatalı kurabiye 110 lira, ben gidip oturup onu yiyecek durumda değilim. Kahve içeceksek evde üçü bir arada içiyoruz anca. Gidip bir kere Kahve Dünyası’nda oturup şöyle arkamı yaslayıp kahvemi yudumlamadım. Kendi emeğimize, ürettiğimize yabancıyız. İşçilerin çoğunluğu, eşiyle çocuğuyla Kahve Dünyası’nın mağazasına gidemez. Biz sadaka değil emeğimizin karşılığını istiyoruz. Ürettiğimiz değerin, harcadığımız emeğin karşılığını istiyoruz.”