Sömürü makinesi B/S/H yüzlerce işçiyi işten attı

Tuncay SAĞIROĞLU
Tekirdağ

Almanya sermayeli küresel tekel Bosch Grubuna ait B/S/H’nin Çerkezköy fabrikasında üretim yapan 600 sözleşmeli işçi işten atıldı. Fabrikada 2023 yılında 5 bin 798 işçi üretim yapmıştı. İşçilerin üyesi olduğu Türk Metal Sendikası işten atmalara sessiz kalırken, işçiler sendikaya tepki gösterdi. Emeklilik prim günü ve süresini doldurmuş işçilerin bir bölümü ise emekli olmak istediğini söyledi.

Dünya genelinde 60 bin, Türkiye’de kurulu fabrikasında 5 bin 798 işçi ile Bosch, Siemens, Gaggenau ve Profilo markaları için üretim yapan B/S/H’de işten atmalar sürüyor. Son iki haftada 600 işçiyi işten atan şirkette işten atmalar büyük oranda sözleşme ile çalışan ve sözleşmesi sona eren işçilerden oluşuyor.

Şirketin 2023 yılı net kârı 4 milyar 232 milyon TL idi. Küresel işçi kadrosunun yüzde 10’unu Türkiye’de bulunduran şirket 2023 yılında elde ettiği 14.8 milyar lira cironun yüzde 20’sini Türkiye’de gerçekleştirdiği üretimden satışlar ile gerçekleştirdi. B/S/H Türkiye’nin 2023 yılı cirosu 78.5 milyar TL olurken, bu tutar 2023 yılı ortalama avro/TL kuru ile 3 milyar avroyu aştı.

Türkiye’de B/S/H’nin 2023 yılında işçi başı cirosu 13 milyon 567 bin 378 TL oldu. Bu tutar avro bazında 521 bin 822 avroya tekabül etti. Ayrıca Türkiye’de bir işçi başına elde edilen ciro, şirketin küresel işçi başı ciro ortalamasının yüzde 111 üzerinde oldu.

2023 yılında toplam 1.9 milyar TL yatırım yapan şirkete devlet teşvik yağdırdı. Yatırım harcamalarının yüzde 65-70 oranında kısmı yatırım teşvik belgesi kapsamında yer aldı. Teşvik belgeleriyle şirkete KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti ve vergi indirimi teşviki verildi. Şirketin 1.3 milyar lira tutarındaki vergisi ertelendi. Şirket cirosuna oranla yüzde 0.15 vergi ödedi.

B/S/H’den iki haftada işten atmaların sayısı 600’ü buldu. İşten atılan işçilerin büyük bir bölümü sözleşmesi biten işçilerden oluşurken, şirket bünyesinde çalışan yaklaşık 2 bine yakını sözleşmeli olarak çalıştırılıyor. Bazen 3 ay, bazen 6 ay bazen de 9 ay sözleşme ile işçi alan B/S/H bir işçinin sözleşmesini defalarca yenileyerek çalıştırıyor.

Defalarca sözleşme yaptığını belirten bir B/S/H işçisi, “Yıllardır burada çalışıyorum. Bazen hiç ara vermeden sözleşmem uzatıldı. Bazen de 2-3 ay ara verdikten sonra çağırıp yeniden sözleşme yaptılar. Böyle birçok hak kaybına uğruyoruz. Bazen ikramiyelerden yararlanamıyoruz, bazen sözleşme zamlarından yararlanamıyoruz. Hep asgari ücretin biraz üzerinde çalışmak zorunda kalıyoruz. En kötüsü de eğer 2-3 ay çağırmazlarsa kendimizi toparlamak daha zor oluyor. B/S/H’nin politikası işçiyi köle gibi kullanıp ilk fırsatta çöpe at politikasıdır” dedi.

FATURA İŞÇİYE KESİLİYOR

Bantların çoğunda tek vardiyaya düşürüldüğü B/S/H’de işten atılmaların devam edeceği ifade edilirken, “Bir taraftan yüzlerce işçinin önümüzdeki günlerde sözleşme tarihleri gelirken diğer taraftan emekliliği yaklaşmış yüksek ücret alan işçilerin çıkartılacağına yönelik söylemler işçiler arasında konuşuluyor” dedi. Soğutucu bölümünde altı bandın birinin bakıma alındığını diğer bantların ise vardiyalarının düşürüldüğünü belirten başka bir B/S/H işçisi ise, “Herkeste bir tedirginlik var. B/S/H her sene üretim rekorları kırdı, kâr üstüne kâr etti. Bu kârlarını bizimle paylaşmadı. Bize ait olan banka promosyonunun tamamını dahi alamadık. Sözleşme döneminde dayatmalarını biliyoruz. Ama işlerde bir azalma olunca fatura bize kesilmeye çalışılıyor” şeklinde konuştu.

TÜRK METAL ORTADA YOK

İşten atmalar devam ederken Türk Metal Sendikasından hiçbir ses çıkmaması işçilerin tepkisini çekti. Bir işçi, “Geçen hafta Türk Metal zorla bizi mitinge götürdü. Gitmek istemeyenler bile gitmek zorunda kaldı. Çünkü B/S/H işçisi sorunların miting ile çözülemeyeceğini biliyor. TİS döneminde de Çerkezköy’ün meydanında binler ile eylemler yaptık. Ama durumumuz ortada. Hak alınmak isteniyorsa bantlar tamamen durdurulmalı. Türk Metal de buna yanaşmıyor. Şimdi yüzlerce işçi işten atılıyor ama Türk Metal yöneticileri ortada yok” dedi.

İŞÇİLER 2025’TE EMEKLİ MAAŞI DÜŞMEDEN EMEKLİ OLMAK İSTİYOR

2025 yılında emekli maaşlarının bağlanma oranı düşmesi nedeniyle emekliliği hak eden işçiler 2025 yılına girmeden emekli olmak istiyor. Kıdem tazminatlarındaki erime ise işçilerin en çok konuştuğu konuların başında geliyor. Emeklilik başvurusu yapacak bir B/S/H işçisi, “Şu an emekli olursam 23 bin 700 lira kadar emekli maaşı bağlanıyor. Eğer 2025 yılında olursam emekli maaşım 18 bin liraya kadar düşüyor. TİS’ten gelen zammı da aldım. Şimdi emekli başvurusu yapacağım. Bir de yıl başında emeklilere yapılacak zammı da alırsam daha avantajlı olacağım” ifadelerini kullandı. Başka bir işçi ise “Üç yıl önce kıdem tazminatı ile sıfır araba alabiliyordum. Şimdi ise ancak daha düşük modelin ikinci elini alabiliyorum” dedi.

İKTİDARIN PLANI GÜVENCESİZLİĞİ ARTIRMAK

AKP iktidarının ‘orta vadeli program’ ile yaygınlaştırmaya çalıştığı belirli süreli çalışma modeli güvencesizliği artırıyor. 3-6-9 aylık sözleşmeler ile çalıştırılan B/S/H işçilerinin sözleşmesi tamamen keyfi biçimde uzatılırken, kıdem tazminatı da bu yolla ortadan kaldırılıyor.

İktidarın,“iş-yaşam dengesi” adı altında gündeme getirdiği iş yasası değişikliğinin altında esnek çalışmayı yaygınlaştırmak ve kalıcı hale getirmek var. İktidar, sermayenin talepleri doğrultusunda işçilerin mevcut haklarının temelinde yer alan belirsiz süreli sözleşmelerin yerine belirli süreli sözleşmeleri yani kullan-at işçiliği getirmek istiyor.