Bakanlıktan kadınlara vaat: İşin ‘gücüm’ olsun

Laçin BARIŞ

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının şubat ayından itibaren farklı bakanlıklarla kadın istihdamına ilişkin sürdürdüğü projeler kadınlar için özetle güvencesiz ve esnek çalışma vadediyor.

Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre istihdam edilenlerin sayısı 2024 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre 205 bin kişi artarak 32 milyon 661 bin kişi, istihdam oranı ise yüzde 49.6 olmuştu. Bu oran kadınlarda yüzde 32.5 olarak gerçekleşmişti.

İktidar medyası kadın istihdamındaki artışı Aile ve Sosyal Hizmetleri Bakanlığının istihdam projelerine bağlayarak yorumladı. Kadın istihdamındaki artış, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının “İşin, gücün olsun” sloganıyla sürdürdüğü projeler kadınlar açısından güvencesiz çalışma anlamına geliyor.

İMALAT SEKTÖRÜNDE GÜVENCESİZ KADIN EMEĞİ

Emine Erdoğan’ın müjdelediği “yüzyılın” kadın istihdamı iş pozitif programı şubat ayından itibaren İŞKUR üzerinden farklı pilot illerde uygulanıyor.

2024 şubat ayında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi Bakanlıklarla yaptığı protokollerle İŞKUR aracılığıyla özellikle imalat sektöründe kadın işçi işe alınıyor.

Bu projelerden biri, kadın istihdamı için pozitif ayrımcılık(KİPAP). Ankara, Bursa, İstanbul, Gaziantep, Hatay, Adana, Kayseri gibi 25 pilot ilde uygulanan KİPAP, kadınlar için özetle güvencesiz çalışma modelini ortaya seriyor. Desteğin sadece imalat sektöründe işçi alan patronlara verildiği koşullar arsında yer alırken. Projeye destek süresi sadece 3 ay olarak belirtiliyor.

PATRON BİR YILDAN KISA ÇALIŞTIRACAK

18 yaşından büyük ve 35 yaşından küçük olan kadınları kapsayan projede, işverenlere proje kapsamında çalıştırdıkları her kadın işçi için aylık 25 bin liraya kadar prim, vergi ve ücret desteği sağlandığı söyleniyor. Ayrıca çalışan kadın işçiye 0-66 ay aralığında çocuk sahibi olması halinde aylık 3 bin lira çocuk bakım desteği sağlanıyor.

İŞKUR, patronlara destek ödemesi yapıldığı sürenin en az iki katı kadar süreyle kadın işçi istihdam etmesi gerektiğini söylüyor. Yani kadınlar için 6 ay çalışmanın ardından belirsizlik ve patronların insafına bırakılmış bir tablo ortaya çıkıyor. Bu belirsizliği netleştirmek için iş-pozitif hattını aradığımızda ise yanıt alamadığımız gibi belirlenen sürenin işletmeden işletmeye değiştiği söylendi. 

İŞKUR istatistiklerine göre KİPAP kapsamında 2024 yılında ocak ile ağustos ayında 3 bin 19 kadın işe alınmıştır. Aynı zamanda bakım desteği ödemesi alan kadın sayısı ise 348.

İş-pozitif kapsamında kadınlar için yürütülen bir diğer proje üretim sürecine katılım programının (ÜSKAP) koşulları ise KİPAP ile aynıyken sadece Bursa, Gaziantep ve Konya illerinde yürütülüyor.

İŞKUR verilerine göre kadınlar en fazla reyon görevlisi, turizm otelcilik elemanı ve konfeksiyon işçisi olarak işe alınmışlar. İŞKUR’a kayıtlı olup da hâlâ iş bulamayan kadınların sayısı ise 1milyon 247 bin 92.

PATRONLAR İÇİN KÂR AVCILIĞI

Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası iş birliğiyle yapılan, “sektör bilançoları 2023” araştırması sonuçları imalatta 3.5 milyondan fazla kişi çalıştığını gösteriyor. Bu bağlamda patronların 2023 yılında elde ettiği 1.8 trilyon liralık net kârın 1 trilyon liralık bölümünün imalat sanayi patronlarına aktarıldığı görülüyor. İmalatın sanayinin genişletilmesi bir yana sermaye ve hükümetin el ele verdiği “projeler” tablosunda patronların kârını arttıracak, ucuz ve güvencesiz çalıştırılacak kadın işçiler arandığı görülüyor.

‘GÜVENCESİZ ÇALIŞMAYI GÖZE ALIYORUZ’

İş-pozitif kapsamında işçi işe alan illerde bile uzun süre iş arayan kadınlar, kısmi ve güvencesiz işlerde çalışacaklarını bildikleri halde İŞKUR’a başvurmak zorunda kaldıklarını anlatıyor.

Ankara Sincan’dan Perihan kadınların kısmi ve güvencesiz işlere razı olduğu bir hale dönüştüğünü söylüyor; “Aylardır iş arıyorum ve 3 hafta önce İŞKUR’a başvurdum. Ancak geçici işlerde çalışacağımı biliyorum. Tam anlamıyla güvenceyle işe alınmak kadınlar için neredeyse imkansız hale geldi.”

Bursa’da bir yıldan fazla 12 saat özel eğitim kurumunda çalışan Gülten, iş koşulları dolayısıyla işten çıktığını ama aylarca iş bulamadığını söylüyor; “Aylarca iş bulmadım ve en son İŞKUR’a başvurdum. Ancak geri dönüş alamadım. İŞKUR üzerinden işe alımların süreli olduğunu biliyoruz ama ona rağmen bir dönem bile olsa çalışmak için başvuruyoruz. Etrafımdaki birçok arkadaşım İŞKUR üzerinden kısa süreliğine işe alınacağının farkında ama çare yok. İş bulamayınca tekrar çalışma koşullarından dolayı ayrıldığım işime geri dönüyorum.”