BM 79. Genel Kurulu büyüyen savaşların ortasında toplanıyor

Ukrayna ve Ortadoğu’da ABD ve Avrupalı müttefiklerinin desteğiyle devam eden savaşların giderek bölgelere yayıldığı bir dönemde, Birleşmiş Milletler (BM) 79. Genel Kurulu çalışmaları ABD’nin New York kentinde yarın (23 Eylül) başlıyor. 193 devlet liderinin katılması beklenen kurulda liderlerin konuşmaları ise salı günü başlayacak.

"KONTROLDEN ÇIKAN ÇATIŞMALAR" 

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, yıllık Genel Kurul toplantıları öncesinde düzenlediği basın toplantısında gazetecilere “Kontrolden çıkmış jeopolitik bölünmeler ve kontrolden çıkmış çatışmalar görüyoruz; en başta Ukrayna, Gazze, Sudan ve ötesinde” diyerek Genel Kurulun gündemini de özetlemiş oldu.

Bu yılki toplantıda aralarında İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan gibi “yeni liderler” de ilk kez konuşma yapacaklar. İran yönetimi, nükleer görüşmelere geri dönme ve Batı ile ilişkileri belli düzeyde de olsa ilerletme niyetini göstermiş de olsa ABD ve AB’nin “Rusya’ya füze gönderdiği” iddiasıyla hızla yeni yaptırımlara yol açan bir sürecin ortasında kalmıştı.

Öte yandan ABD Başkanı Joe Biden’ın konuşması ise BM kürsüsündeki son konuşması olacak.

FİLİSTİN VE LÜBNAN GÜNDEMİ

ABD’nin bölge ülkelerini aylardır sonuç alınmayan ateşkes müzakereleriyle oyaladığı bir süreçte İsrail’in Gazze’de en az 41 bin 200 Filistinliyi öldürdüğü katliamları devam ediyor. Batı’dan yükselen kimi itirazlara rağmen herhangi bir yaptırımla karşı karşıya kalmayan İsrail bir yandan da Lübnan’da art arda terör saldırıları ve sınıra yönelik yığınak ve bombardımanla gerilimi bölgeye yayma eylemlerini sürdürüyor.

BM’de ise hem İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu hem de Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın bu Genel Kurula hitap etmesi bekleniyor.

Washington merkezli Ortadoğu Enstitüsünde kıdemli araştırmacı olan Randa Slim, VOA’ya yaptığı açıklamada, “Başkan Abbas, halkının içinde bulunduğu kötü duruma odaklanacak: Gerçekleşen soykırım kampanyasına odaklanacak, bu çatışmanın Batı Şeria’da patlaması tehlikesi konusunda uyarıda bulunacak ve aynı zamanda bu çatışmanın bölge ve bölgesel istikrar üzerindeki etkileri açısından yakın zamanda ateşkese varılmamasının tehlikeleri konusunda da uyarıda bulunacak” dedi.

Bu arada Abbas’ın liderliğindeki Filistin yönetiminin kontrolünde olan Batı Şeria’nın Ramallah kentindeki Al Jazeera (El Cezire) Televizyonunun bürosu İsrail askerlerinin baskınına uğradı. Askerler bürodaki gazetecileri çıkartırken tüm ekipmana ve ofise el koydu. Büronun en az 45 gün kapatılacağı duyuruldu.

NETANYAHU UÇUŞUNU ERTELEDİ

Öte yandan İsrail Başbakanı Netanyahu ise BM Genel Kurulunda kabul edilen ve İsrail’in işgal ettiği topraklardan 12 ay içinde geri çekilerek 1967 anlaşması sınırlarına geri dönmesini emreden kararından on gün sonra BM kürsüsünde konuşacak. Netanyahu’nun konuşmasını cuma günü yapması bekleniyor. Ancak bugün ABD’ye uçuşunun ertelendiği duyuruldu. Netanyahu’nun Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) hâlâ açıklamadığı “yakalama” kararını ABD’deyken açıklamasından endişe ettiği ileri sürülüyor. Eğer kurula katılırsa konuşmasında yıl dönümü yaklaşan 7 Ekim Hamas saldırısına odaklanacağı tahmin ediliyor.

İsrail’in Gazze saldırılarında öldürdükleri arasında 200 BM insani yardım görevlisi de bulunuyor. İsrail’in ayrıca BM’nin Filistinli Mültecilere Yardım Örgütünün de (UNRWA) bölgeden çekilmesini istediği biliniyor.

BM Genel Sekreteri António Guterres, Netanyahu ile savaşın başlangıcından bu yana konuşmadıklarını ancak İsrail Başbakanı'nın istemesi halinde zirve kapsamında kendisiyle görüşmeye hazır olduğunu söylemişti.

Netanyahu ise en son temmuz ayında ABD’ye gitmiş, Kongre oturumunda yaptığı konuşmada Gazze’de “tam zafer” vadetmiş ve kendisini dışarıda protesto edenlere “aptallar” diye hitap etmişti.

UKRAYNA SAVAŞI

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısıyla başlayan savaş ise 2 buçuk yılı geride bırakırken Ukrayna’nın Rusya topraklarına saldırıları giderek artıyor. Rusya ise Donetsk bölgesinde kısmi ilerlemeler sağlıyor. İki taraftan da zaman zaman müzakere açıklamaları gelse de özellikle NATO ülkelerinin Ukrayna’yı silahlandırmasındaki tırmanış ve başta Almanya olmak üzere bölgedeki NATO ülkelerindeki silahlanmadaki artış, savaşın yayılması riskinin giderek arttığına işaret ediyor.

Bu arada Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, savaşın gidişatına dair yeni bir planı ABD Başkanı Joe Biden ve kasım seçimlerinin başkan adayları Kamala Harris ile Donald Trump’a sunacağını açıklamıştı. Zelenskiy-Biden görüşmesinin 26 Eylül’de yapılması planlanıyor. Zelenskiy ayrıca salı günü Ukrayna konulu üst düzey bir BM Güvenlik Konseyi toplantısına hitap edecek ve ertesi gün de Genel Kurulda konuşacak.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise New York’a gelmeyecek, ancak Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 28 Eylül’de Genel Kurula hitap etmesi planlanıyor.

BM Genel Kurulunun diğer önemli gündemleri arasında ise Sudan’daki iç savaş ve Haiti’deki durum olacak. 25 Eylül’de bakanlar, BM, ABD, Avrupa Birliği, Afrika Birliği, Mısır ve Suudi Arabistan’dan yetkililer tarafından düzenlenen bir oturumda bu ülkeye “insani yardım” konusunu görüşmek üzere bir araya gelecek. Sudan Silahlı Kuvvetleri Komutanı ve Askeri Cuntanın lideri General Abdelfattah Burhan da New York’a geliyor.

"GELECEK PAKTI" OYLANACAK

Genel Sekreter Guterres’in açıklamalarına göre Kurulun önündeki diğer gündemleri ise Güvenlik Konseyi üyelerinin rolü, iklim değişikliği, küresel açlık ve yapay zeka olacak.

Önümüzdeki pazar günü BM Genel Kuruluna sunulacak “Gelecek Paktı”nın da oylanması planlanıyor. ABD basınına yansıdığı kadarıyla belge BM ile küresel finans kurumlarında “köklü reformlar” yapma iddiasındaki bir politika planı içeriyor. Ancak belge üzerine müzakerelerde henüz bir anlaşma olmadığı da belirtiliyor.

GERÇEK GÜNDEM SİLAH ŞİRKETLERİNDE: 2026’DA 52 MİLYAR DOLAR NAKİT AKIŞI

BM Genel Kurulunda liderler bol bol barış çağrısı yapacaklar ancak dünyanın gidişatının gerçek verileri ise silah şirketlerinin kazanç hesaplarında yatıyor. Dünyanın en büyük silah şirketleri, önümüzdeki üç yıl içinde rekor düzeyde nakit elde etmeye hazırlanıyor.

Vertical Research Partners tarafından Financial Times için yapılan ve geçtiğimiz ay yayımlanan analize göre, önde gelen 15 silah şirketinin 2026 yılında 52 milyar dolar serbest nakit akışı sağlayacağı tahmin ediliyor. Bu rakam 2021 yılı sonundaki toplam nakit akışının neredeyse iki katı.

ABD’nin en büyük beş silah şirketinin 2026 yılı sonunda 26 milyar dolar nakit akışı yaratacağı tahmin ediliyor. Avrupa’nın en büyükleri BAE Systems, Rheinmetall ve İsveçli Saab’ın ise mühimmat ve füzeler için yapılan yeni sözleşmelerden yararlanarak nakit akışlarını yüzde 40’tan fazla artırmaları bekleniyor.

Sektörün planları Ukrayna savaşı, Ortadoğu ve Asya’da tırmanan gerginliklerin süreceği öngörüsüne ve hükümetin giderek artırdıkları savunma bütçelerine dayanıyor. (DIŞ HABERLER)

İsrail, Al Jazeera’nın Batı Şeria ofisini 45 gün süreyle kapattı