Kürt Dil Platformu Sözcüsü Cizîrî: Samimi değiller

Elif Ekin SALTIK
Diyarbakır

Diyarbakır AKP İl Başkanlığının geçtiğimiz hafta düzenlediği “Türkiye Buluşmaları” programına katılan İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya burada yaptığı konuşmada “Hak bir gönül verdi bana” diyen Yunus’un Türkçesi de ‘Ay dilbere’ ile aşk şiirinin şaheserini yazan Feqiye Teyran’ın Kürtçesi de bizimdir, bizim milletindir. Türkiye’nin eskimiş, yıllarını çalmış tartışmalarla kaybedecek bir dakikası dahi yoktur” dedi. Bakanın bu sözleri özellikle son dönemde Kürt diline yönelik baskı ve saldırıları unuttuğunu akıllara getirdi.

Bakanın sözlerine dair gazetemize konuşan Kürt Dil Platformu Sözcüsü Şerefxan Cizîrî, bu sözleri samimiyetsiz olarak değerlendirdi. Cizîrî sözlerini şöyle sürdürdü: “Devlet yetkilileri tarafından dönem dönem pek çok hatırlatma yapılıyor. ‘Kürt dili zenginliğimizdir’, ‘Kürtler kardeşimizdir’ gibi aslında içi boş olan sözler sarf ediyorlar. Biz reddiye yapmıyoruz, ama onlar da eğer biraz samimi iseler Kürt dil kurumları var, bu alanda aydınlar, yazarlar, gazeteciler var. Buyursunlar, oturalım birlikte Kürt dili ile ilgili ne yapmamız gerekiyor, Kürtçenin önündeki engeller nedir, birlikte tartışalım. Örneğin Kürt Dil Platformunun bir talebi var; ‘Kürt dil kurumu kurulsun’ diye. Eğer Kürt dilini kabul ediyorlarsa önce Kürt dilinin gelişmesiyle, yazımıyla, standardizasyonuyla ilgili bir kurum oluşsun, bu kurum uzmanlardan meydana gelsin, içerisinde dil bilimci, sosyolog, araştırmacı, yazar, gazeteci de olsun Kürt dilinin önündeki engelleri önümüze koysun biz de tek tek engelleri kaldıralım, kaldırabiliriz.”

"GELİN BİRLİKTE ÇALIŞALIM DİYORUZ"

İktidardan ya da diğer kesimlerden bugüne kadar samimi bir şey duymadıklarını dile getiren Cizîrî, “Feqiyê Teyran’ın, Ehmedê Xanî’nin ismini öğrenmişler, Ehmedê Xanî’nin ismini de yanlış telaffuz ediyorlar, bu sözler artık inandırıcı gelmiyor kimseye. Biz her şeyi reddetmiyoruz, Kürt dilinin dil bilimsel kurallara göre neye ihtiyacı var, kendi mecrasında nasıl geliştirilebilir bu konuda birlikte çalışalım. Ama bir iki propaganda yapıp gitmekle olmuyor bu” dedi.

"AK PARTİ RANDEVU BİLE VERMEDİ"

Cizîrî, Kürtçe için yeteri kadar öğretmen ataması da yapılmadığına dikkat çekti. “Kürtçe müzik dinledi, Kürtçe konuştu diye darbedilen, öldürülen insanlar var. Ne içişleri bakanından ne cumhurbaşkanından ne eğitim bakanından ne de kültür bakanından bu konuda hiçbir yorum görmedik. Özellikle siyaset bu kadar samimiyetsiz, siyaset cambazlık değil ciddi bir iştir” diyen Cizîrî sözlerine şu şekilde devam etti: “Dil Platformu adına pek çok kez AK Parti’den ya da başkaca siyasi partilerden randevu istedik, bize hâlâ randevu vermediler. Kimiyle görüştük. Görüştüklerimiz ‘Evet, haktır’ gibi sözler ettiler ama herhangi bir adım yok. 7 yıldır Dil Platformu kurulmuş ancak bize bir dönüş yok. Böylesi bir tabloda neyi anlatıyorsunuz? Biz kendi çalışmalarımıza, ısrarımıza devam edeceğiz ancak bu konuda ciddi adımlar atılmasını bekliyoruz.

PARKA ‘MEM Û ZÎN’ İSMİ VERİLMESİ UYGUN DEĞİL

Suruç Belediyesi Meclisi, 6 Ağustos 2024’te yaptığı toplantıda oy birliğiyle aldığı kararla “Mem û Zin” ve “Şair Sait Kendirci” isimlerinin parklara verilmesini istedi. Karar ilçe kaymakamı Adem Balkanlıoğlu’nun onayına sunuldu. Kaymakam Balkanlıoğlu kararı uygun görmezken, kaymakamın kararında herhangi bir gerekçe yer almadı.

BAKANLIK TALİMATIYLA KÜRTÇE TRAFİK UYARILARI SİLİNDİ

Kürtçeye yönelik baskılar her dönem devam etse de son dönemde daha görünür hale geldi. Kayyımlar döneminde “Pêşî Peya/Önce Yaya” ve “Hêdî/Yavaş” trafik uyarı yazıları bir bir silinirken, belediyelerin Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) yönetimine geçmesi sonrası yazılar yeniden yazılmaya başlandı. Van’da Kürtçe yazıyı tahrip ederek, “Türkiye Türk’tür, Türk kalacak” yazısı yazılması sonrası valilikler de hareket geçti. Diyarbakır, Mardin Dargeçit, Van ve Batman da Kürtçe uyarı yazıları İçişleri Bakanlığı talimatıyla silindi. Elâzığ Karakoçan’da da kimliği belirsiz kişilerce yazıların üzeri boyandı. Bakanlığın 26 Temmuz’da valiliklere gönderdiği yazıda Karayolları Genel Müdürlüğü yasaları hatırlatılarak yazıların silinmesi istendi. Tepkilerin ardından valilikler kararıyla Türkçe yazılan yazılar da silindi.

HER ALANDA KÜRTÇEYE YASAK!

■ Temmuz ve ağustos aylarında Kürtçe şarkı eşliğinde halay çektikleri, Kürtçe şarkı dinledikleri için 150’den fazla kişi gözaltına alındı, 50’den fazla kişi örgüt propagandası suçlamasıyla tutuklandı.

■ Şırnak Barosu İnsan Hakları Komisyonu Üyesi Avukat Fadıl Tay, Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevinde müdürün mahpusların aile fertleriyle telefonda Kürtçe konuşmalarına yasak getirdiği bilgisini kamuoyu ile paylaştı. Tay, mahpusların aktarımlarını dile getirerek Kürtçe konuştukları takdirde mahpusların telefon görüşmelerinin de yarıda kesildiğini ifade etti.

■ Siirt'te işitme sorunu üzerine hastaneye giden Fatma Sümeli, “Hasta, Türkçe bilmediğinden konuşmayı alma eşiği (SRT) değerleri ölçülemedi” denilerek muayene edilmedi. Konuyu Meclise taşıyan DEM Parti Siirt Milletvekili Sabahat Erdoğan Sarıtaş, tek dil zorunluğu nedeniyle pek çok yurttaşın sağlık hakkından yararlanamadığı ve sırf bu nedenden ötürü yaşamını yitirdiğini dile getirdi.

10 YILDA YALNIZCA 189 ATAMA

Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in açıkladığı verilere göre 2023-2024 eğitim öğretim yılında 23 bin öğrenci Kürtçe dersine başvurdu. Kürt dil dernekleri, kurumları ise bu sayının 25 binin üzerinde olduğunu ifade ediyor. Yine Milli Eğitim Bakanlığının açıkladığı verilere göre son on yılda yalnızca 189 Kürtçe öğretmeni atandı. Kürt dil derneklerinin verilerine göre ise şu an çalışan Kürtçe öğretmen sayısı bunun çok altında. Binlerce Kürtçe öğretmeni atama bekliyor.