Star Rafineri: İşçiler düşük ücretlerle ‘çalışma kampı’nda

Eren SARAN
İzmir

SOCAR’a bağlı Star Rafinerisi eylül ayı itibarıyla TA (Turn Around) büyük bakım duruşuna başladı. Yaklaşık 2 bin 500 taşeron işçinin çalıştığı bakım duruşunda, kadrolu ve taşeron işçiler sabah 08.00 akşam 20.00 çalışma sistemiyle bakım sürecini yürütüyor.

Planlı ve kapsamlı bakım sürecine kurulduğu günden bugüne ilk defa geçen Star Rafinerisinde kadrolu işçiler, nezaret ve birebir takip işlerini gerçekleştiriyor. Aynı zamanda bakım ekiplerinin çalışmalarını sürdürüyor. PETKİM’den kadrolu işçi ve iş yeri temsilcilerinin de dahil olduğu bakımda, sistem devre dışı bırakılıp, tüm hatlar gazsız (gasfree) hale getirildikten sonra taşeron işçiler bakım çalışmalarını yapmak üzere sahaya girdi. 20 günü geride bırakan bakım çalışmalarında Fenermekanik, Hareket Vinç, Mimaş ve Ekovar gibi firmalarda çalışan binlerce işçi, yüksek riskli bakım çalışmalarını iş kazası geçirmeden atlatmaya çalışıyor.

SOCAR’a bağlı Star Rafinerisinde bakım çalışmaları taşeron firmalar ile yürütülüyor. İşçilerin kalacakları alanlar, ücret ödemeleri, yemek gibi ihtiyaçlarının hepsi ana yüklenici taşeron firmalar tarafından sağlandığı için işçilerin yaşadıkları sıkıntıların ana kaynağı da taşeron firmalar sebebiyle gerçekleşiyor. Yıllardır Aliağa’da dolaylı olarak bakım süreçlerinde taşeron çalışmanın önü açılmış oluyor. Taşeron işçiler kadrolu ve sendikalı işçilerin haklarına sahip olmadığı gibi ücret ödemelerinde ya da iş kazası gibi durumlarda muhatap bulmakta sorun yaşamaya devam ediyor. Asıl işveren SOCAR, saha içi sorumlulukta taşeron firmalara yaptırım uyguluyor gibi görünse de işçilerin saha dışında kalan sağlıksız koşullarda barınması gibi sorunlarda sorumluluk almıyor.

ÜCRETLER EKSİK ÖDENDİ

Ekim ayı sonunda tamamlanması beklenen duruşta, tesisin tüm ekipmanlarının fiziksel durumları kontrol edilecek. 2023 yılında vergi öncesi kârı 25 milyar 811 milyon 227 bin lira olan ve her yıl kâr oranlarını arttıran Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR’ın Star Rafinerisinde bakım sürecini tamamlamasıyla birlikte Türkiye’nin işlenmiş petrol ürünleri ihtiyacının yüzde 19.5’ini karşılayan kapasitesinin yüzde 2.5 oranında arttırılması bekleniyor.

Bakım çalışmalarının ilk 20 günü sona ererken geçtiğimiz hafta taşeron işçiler, söz verilen ücret ödemelerinin yapılmadığını belirterek işbaşı yapmayacaklarını dile getirdi. İşçilerin iş bırakma girişimi şirketin insan kaynakları birimiyle yapılan görüşmeler ve ücretlerin bir kısmının yatırılmasıyla engellendi. Çalışma ve yaşama koşullarını anlatan işçiler, “Bakım çalışmaları eylül ayında başlayacak olmasına rağmen birçoğumuz ağustos ayı itibarıyla memleketlerimizden buraya getirildik. Burada geçirdiğimiz koca bir ayın yalnızca yarısının yatırılacağını öğrendik. Onu da söz verdikleri tarihte yatırmadıklarını görünce ertesi sabah işbaşı yapmayacağız diye kararlaştırdık. Bir kısım ücretimiz yatırılınca çalışmaya devam ediyoruz” diyor.

Kamplarda kalan işçilerin koğuşlar, temizlik, kantin fiyatları ve tuvalet banyo olanaklarıyla ilgili sorunları bir buçuk ay geçmesine rağmen çözülmedi. İşçiler, “Çalıştığımız alanlarda dinlenme alanları yaratılmış ama kaldığımız kamplar kötü. Duşlar çoğu kez çalışmıyor. Tuvaletler yetersiz ve kantin ücretleri çok pahalı. Sayılı gün diye sabrediyoruz” diye anlatıyor. İşçiler kaldıkları yer için “toplama kampı” benzetmesi yapıyor.

‘İŞ BİTİRME BASKISI KAZA İHTİMALİNİ ARTIRIYOR’

İşbaşı yapmadan önce kendilerine eğitimlerin verildiğini belirten işçiler, “Bazılarımız yıllardır bu taşeron firmalarda bakım süreçlerine katılmış işçileriz ama her işçi de aynı deneyime sahip değil. Çoğumuz burada gurbetçiyiz, sahayı tanımıyoruz. 12 saat çalışma var ve saha oldukça tehlikeli. İçeride güvenlik önlemleri alınıyor ama birçok tehlikeye de gebe çalışıyoruz. İş bitirme stresi var, eğitimlerinin tümünün yeterli olduğunu düşünmüyoruz. Daha önce bakım çalışmalarında bazı firmalarda çalışan arkadaşlarımızın iş kazası geçirdiğini duyduk, işi bitirme baskısı da bu kazaların olma ihtimalini arttırıyor” diyor.

Taşeron firmaların ödemelerin bir kısmını elden gerçekleştirdiğini de belirten işçiler, “Bu yıllardır böyle, SOCAR taşeronlara hak edişleri zamanında yatırıyor ama firmalar işçilere hem geç yatırıyor hem de ücretlerimizin bir kısmını elden alıyoruz. Bu da bilinmesine rağmen biz işimizden olmayalım diye susuyoruz” diye konuşuyor.

Bakım çalışmaları hakkında görüş aldığımız Petrol-İş Aliağa Şube Başkanı Hasan Toptan, “Süreç bu zamana kadar hep bizim de kontrolümüzde ilerliyor. İşveren ile her hafta düzenli toplantılar yapıyor ve üyelerimizin çalışma koşulları üzerine bakım sürecinde gördüğümüz aksaklıklar üzerine görüşüyoruz. PETKİM ve Star iş yeri temsilcisi arkadaşlarımız sürekli sahadalar. Ayrıca taşeron firmalarda çalışan işçilerin de sahadaki dinlenme yerleri, yemekleri vb. konularında kadrolu işçilerle aynı olanaklarda çalışması gerektiğini belirttik ve bunların takipçisi oluyoruz. Arkadaşların ücretlerinin ödemelerinin gecikmesiyle ilgili yaşadığı sıkıntıyı da öğrendik. Bugünden sonra bu konuda da takip etmeye ve gerektiğinde müdahil olmaya devam edeceğiz” diyor.