Net sıfır hedefli şirket sayısı arttı ama faydası tartışılır

Özer AKDEMİR
İzmir

Atmosfere salınan karbon miktarının azalması ve nihayetinde sıfır karbon salımı hedefi olarak da özetlenebilecek olan net sıfır emisyon politikasının ülkemizdeki şirketler içerisinde uygulanma durumu ile ilgili geçtiğiz haftalarda bir rapor yayımlandı. Bilim Temelli Hedefler İnisiyatifi (SBTİ) 2023 yılı İzleme Raporu’na göre Türkiye’de “Net sıfır emisyon” hedefi olan şirket sayısı bir önceki yıla göre yüzde 102 arttı.

"RAKAMLARA BAKARAK SEVİNMEK DOĞRU DEĞİL"

Raporu değerlendiren Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Enerji Ekonomisi ve Yönetimi Ana Bilim Dalında Öğretim Üyesi Doç. Dr. İzzet Arı, bu rakama bakarak sevinmek için erken olduğunu söylüyor. Arı, listedeki şirketlerin çoğunun emisyon yoğunluğu düşük sektörlerden olduğuna dikkat çekerek, bu şirketlerin yalnızca yüzde 1.3'ü enerji sektöründen, yüzde 32’sinin ise hizmet sektöründe yer aldığının altını çiziyor.

2023 YILINDA TÜRKİYE’DE 16 ŞİRKETİN NET SIFIR HEDEFİ VAR

Raporla ilgili İklim Masası’na değerlendirmelerde bulunan Arı, net sıfır emisyon hedeflerindeki artışın da tek başına yanıltıcı olduğunu ifade ederek, 2023 yılı itibarıyla Türkiye’de 16 şirketin net sıfır hedefi bulunduğunu ifade ediyor. Birçok araştırmanın karbon kredilerinin emisyon azaltımında etkili olmadığını hatta gerçek karbonsuzlaşma çalışmalarını olumsuz etkileyebilme potansiyelinin bulunduğunu gösterdiğinin altını çizen Arı, bu durumu şöyle açıklıyor, “Bugünkü koşullarda şirketler, sebep oldukları emisyonları azaltmak için kapsamlı bir yol haritası geliştirmeden de karbon kredisi satın alarak emisyonlarını dengeleyebiliyor. Bu durum, daha kapsamlı sürdürülebilirlik çalışmalarının ve iklim değişikliğiyle etkin mücadelenin önünü tıkıyor.” Geçtiğimiz ay yayımlanan SBTİ 2023 yılı izleme raporuna göre temmuz 2024 itibarıyla binin üzerinde şirketin bilim temelli, net sıfır hedefleri bulunduğunu belirten Arı, Türkiye’de ise 2022 yılında yalnızca 6 şirketin net sıfır hedefi bulunurken bu sayının 2023’te 16’ya yükselerek küresel ortalamanın üzerinde bir orana ulaştığına dikkat çekiyor. Karbon yoğun sektörlerin hedef belirlemekte geciktiğine vurgu yapan Arı, “Emisyon yoğunluğu düşük olan ve müşteri hizmetleri gereği reklama önem veren sektörlerin, listede sayıca fazla olduğu dikkat çekiyor. Enerji şirketlerinin listenin en sonunda yer alması, net sıfır hedeflerinin durumunu değerlendirirken nicelik kadar niteliğe de önem verilmesi gerektiğini ortaya koyuyor” ifadelerini kullanıyor.  

CİDDİ BİR ŞEFFAFLIK SORUNU VAR

Gönüllü karbon piyasalarının ciddi bir şeffaflık sorunu olduğuna dikkat çeken Arı, “Net sıfır emisyon hedefi belirleyen şirket ve kuruluşların sayısındaki artışa karşın gönüllü karbon piyasalarında son iki yıldır gözlenen daralma, mevcut durumun sürdürülebilir olmadığına işaret ediyor. Bu zorlukların üstesinden gelmek ve iklim değişikliği ile mücadele potansiyelini değerlendirebilmek için, gönüllü karbon piyasalarında özellikle hesap verebilirlik ve yönetişimde ciddi iyileştirmeler sağlanması gerekiyor” diyor.

KARBON KREDİLERİ EMİSYONU AZALTMIYOR

Net sıfır emisyon hedefi bulunan şirketlerin başvurduğu önde gelen yöntemlerden karbon kredilerinin, emisyonları azaltma konusunda gerçekten bir fayda sağlamadığını kaydeden Arı, karbon dengelemenin gerçek karbonsuzlaşma çalışmalarını da engelleyebileceğine ilişkin yapılan çalışmalar olduğuna dikkat çekiyor. Arı, “Birçok şirket, kendi emisyonlarını azaltmak yerine karbon dengeleme kredileri kullanarak, çevreye gerçekte olduklarından daha duyarlı görünebiliyorlar. Kısacası bir şirket, kendi sebep olduğu emisyonları azaltmak için elinden geleni yapmak zorunda tutulmuyor; bilim temelli hedefler belirlemesi veya daha geniş sürdürülebilirlik girişimlerinde nasıl bir rol oynayabileceği hakkında plan yapması gerekmiyor; doğrudan karbon kredisi satın alarak emisyonlarını kağıt üstünde düşürebiliyor” değerlendirmesinde bulunuyor.