Yapay zeka şirketleri, nükleer santralleri yeniden diriltmeye hazırlanıyor

Mehmet ÖZER

Microsoft'un veri merkezlerine enerji sağlamak için eski bir nükleer reaktörü yeniden çalıştırma planı, nükleer enerjiyi bir kez daha gündeme taşıdı. Microsoft ve Constellation Energy, Pennsylvania'daki Three Mile Island (TMI) nükleer enerji santralindeki bir üniteyi yeniden çalıştırmak üzere anlaşma yaptıklarını duyurdular.

Duyuruda konuşan, Constellation CEO'su Joe Dominguez nükleer enerjinin Büyük Tekonoli’nin ihtiyaçlarını karşılayabilecek kadar iklim dostu ve güvenilir olan tek enerji kaynağı olduğunu iddia ederek hava koşullarına bağlı rüzgar ve güneş enerjisinin bu görevi yerine getiremeyebileceğini ima etti. Enerji sektörü kaynakları, bu duyurunun mart ayında Amazon.com'un Talen Energy'den nükleer enerjiyle çalışan bir veri merkezi satın aldığı benzer bir anlaşmanın ardından geldiğini ve veri merkezleri için başka nükleer anlaşmaların da yapıldığını belirtiyor.

THREE MILE, ABD TARİHİNDEKİ EN KÖTÜ NÜKLEER KAZAYA NEDEN OLMUŞTU

1979 yılında, Three Mile Island santralinin Ünite 2 reaktöründe meydana gelen kısmi erime, ABD tarihindeki en kötü nükleer kaza olarak tarihe geçmişti. Yeniden açılış planı, beş yıl önce kapatılan santralin Ünite 1 reaktörünü kapsıyor. 1,6 milyar dolarlık plan, Microsoft'un bölgedeki veri merkezi enerji tüketimini dengelemek için Ünite 1'i 2028 yılına kadar yeniden çalıştırmayı amaçlıyor.

Ancak Union of Concerned Scientists'te (Endişeli Bilim İnsanları Birliği) nükleer güvenlik uzmanı olan Edwin Lyman, beş yıldır atıl durumda olan ekipman ve altyapının yeniden kullanılmaya başlanmasının zor olabileceğini söyledi. Lyman, “Constellation, düzeltilmesi maliyetli ve zaman alıcı olacak sorunlarla karşılaşmayı beklemelidir” dedi.

Susquehanna Nehri Havzası Komisyonu Sözcüsü Stacey Hanrahan da, Three Mile Island'ın yüzey ve yeraltı suyu izinlerinin değiştirilmesini gerektireceğini ifade etti. Hanrahan, “Herhangi bir değişiklik talebi kapsamlı bir şekilde incelenecek ve projenin beklenen su talepleri sürdürülebilirlik, çevre ve diğer kullanıcılar üzerindeki potansiyel olumsuz etkiler açısından değerlendirilecektir” diye konuştu.

NÜKLEER ENERJİYİ DİRİLTME ÇABASI

Eski bir nükleer tesisin yeniden canlandırılmasının ardında veri merkezlerinin artan enerji talebi yatıyor. Goldman Sachs, yapay zeka ve veri merkezlerinin 2030 yılına kadar ABD'nin toplam enerji talebinin şu anki yüzde 3'lük oranına kıyasla yüzde 8'ine ulaşacağını öngörüyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı Dijital Baş Sorumlusu Golestan Radwan, BM Genel Kurulu öncesinde yaptığı açıklamada, “YZ'nin çevresel etkileri hakkında hala bilmediğimiz çok şey var, ancak elimizdeki bazı veriler endişe verici” dedi. Yazıda, teknolojinin yoğun elektrik, su ve kritik mineral tüketimi en önemli endişeler olarak gösterildi.

Bu durum, nükleer savunucularının yıllardır hayalini kurduğu fırsatı sağlamış gibi görünüyor. Amerikan Nükleer Derneği'nin başkanlığını yürüten ve uzun yıllar büyük enerji şirketi Duke Energy'de nükleer mühendis olarak çalışan Steve Nesbit, “Bu ülkede ilk kez -en azından benim bildiğim kadarıyla- büyük, iyi sermayeli bir şirket nükleer endüstrinin dışından gelip nükleer elektriğe bu kadar büyük bir taahhütte bulunuyor” dedi.

Microsoft anlaşması, daha fazla temsilcinin ve Beyaz Saray'ın nükleer enerjiyi desteklediği bir dönemde geldi. Temsilci Buddy Carter yaptığı açıklamada “Amerikan nükleer enerjisinin yeniden dirilişi başlıyor” dedi.

Eylül ayının başlarında Beyaz Saray, yapay zeka veri merkezleri için enerji üretimini artırmaya yardımcı olacak bir görev gücü başlattı. Biden yönetimi, Nvidia, OpenAI ve Microsoft'un şefleri de dahil olmak üzere görev gücü hakkında bir yuvarlak masa toplantısı için endüstri yöneticilerini bir araya getirdi, ancak çevre savunucuları bu toplantıda yoktu.

ABD Enerji Bakanı Jennifer Granholm, yapay zeka ve veri merkezleri temiz enerji talebini artırdıkça şirketlerin küçük modüler reaktörleri kullanmak için bir araya gelmelerini önerdi. Granholm, “Aslında, birkaç tanesini bir araya getirebilirseniz, 12'li bir paket sipariş edebilirler ve bu da küçük modüler reaktörleri ölçeklendirebilir” dedi.

ABD'de yeni santrallere lisans verilmesi Three Mile Island kazası gibi nedenlerle pahalı ve yavaş ilerleyen bir süreç olduğu için atıl durumdaki santralleri diriltme fikri öne çıkıyor. 2020’de üretime son veren Duane Arnold santrali ve 2022’de kapatılan Palisades Nükleer Santaralinin yeniden canlandırılabilecek diğer nükleer santraller olduğu ifade ediliyor.

SADECE NÜKLEER DEĞİL, FOSİL YAKITLAR DA YENİDEN GÜNDEMDE

Boston Consulting Group'a göre, yalnızca ABD veri merkezlerindeki elektrik tüketimi 2022 seviyesinden üç katına çıkarak on yılın sonunda 390 terawatt saate ulaşacak. Bu da ülkenin öngörülen elektrik talebinin yaklaşık %7,5'ine denk geliyor. OpenAI'nin CEO'su Sam Altman, Dünya Ekonomik Forumu'nda yaptığı konuşmada, “Dünyada daha önce ihtiyaç duyduğumuzu düşündüğümüzden çok daha fazla enerjiye ihtiyacımız var” dedi.

On yıllar boyunca ABD'nin elektrik talebi yıllık %1'den daha az artış gösterdi. Ancak Grid Strategies adlı danışmanlık şirketine göre, kamu hizmetleri ve şebeke operatörleri önümüzdeki beş yıl için yıllık tahminlerini iki katına çıkararak yaklaşık %1,5'e yükseltti. Bu oran, ABD'nin ev ve işyerlerini daha enerji verimli hale getirme çabalarını hızlandırdığı 1990'lardan bu yana görülen en yüksek oran.

Enerji şirketlerinin projeksiyonlarını revize etmek için çabalamasına neden olan sadece veri merkezlerindeki patlama değil. Biden yönetiminin ülkeyi elektrikli arabalar, bataryalar ve yarı iletkenler üreten yeni fabrikalarla donatma çabası, ülkenin zaten stres altında olan elektrik şebekesini zorluyor. Sıklıkla dünyanın en büyük makinesi olarak anılan şebeke, gerçekte bölgesel ağlardan oluşuyor ve yer yer yeterli iletim hattı bulunmuyor, bu da rüzgar ve güneş enerjisi çiftliklerinden yeni enerji getirme işini zorlaştırıyor.

Bu artışla başa çıkabilmek için bazı enerji şirketleri fosil yakıt yakan santralleri rafa kaldırma planlarını yeniden gözden geçirirken, birkaçı da düzenleyici kurumlara gazla çalışan yeni santraller inşa etmek için izin başvurusunda bulundu. 

Harvard Hukuk Fakültesi Elektrik Hukuku İnisiyatifi Direktörü Ari Peskoe, kamu hizmetleri üretimi artırmaya başlamadığı ve bağımsız rüzgar ve güneş enerjisi çiftliklerinin iletim hatlarına bağlanmasını kolaylaştırmadığı sürece durumun daha da vahimleşebileceğini söylüyor. 

Artan elektrik talebi, kömür santrallerinin kapanmasını yavaşlatıyor. Bir kömürlü termik santral ticaret grubu olan America's Power'a göre, Kentucky'den Kuzey Dakota'ya kadar 2022 ile 2028 yılları arasında emekliye ayrılması planlanan yirmiden fazla tesisin kapanması ertelendi.