“Basmane Çukuru” tartışmaları: Yüksek kamu yararı mı geri dönülmez kent suçu mu?
“Basmane Çukuru” olarak bilinen alanın yeni belediye binası karşılığı TMSF’ye devredilmesi tartışmalara neden oldu: “Yüksek kamu yararı mı geri dönülmez kent suçu mu?”
Fotoğraf: Özer Akdemir/Evrensel
Özer AKDEMİR
İzmir
Tam 27 yıldır İzmir’in gündeminden düşmeyen ve “Basmane Çukuru” olarak bilinen Basmane ile Kültürpark arasındaki eski garaj alanın yeni belediye binası karşılığı TMSF’ye devredilmesine yönelik İzmir Büyükşehir Belediye (İzBB) Meclis kararı kentte tartışılmaya devam ediyor. İzBB Başkanı Cemil Tugay belediyenin yeni hizmet binası yapılması karşılığı yüzde 30 arsa payından vazgeçmesini “yüksek kamu yararı” ve “İzmir halkının menfaatlerini önceleyen bir adım” olarak değerlendirirken, kente Tugay gibi düşünmeyen kurum ve kişi sayısı da hiç az değil.
ESKİ GARAJ NASIL “BASMANE ÇUKURU” OLDU?
Fotoğraf: İzmir Büyükşehir Belediyesi
Tamamı İzBB’ye ait olan kent içerisinde, Basmane, Çankaya, Alsancak arasındaki bu son derece değerli arazi yıllarca otobüs garajı olarak kullanılmış, 1975 yılında Halkapınar şehirlerarası otobüs terminalinin açılması sonrasında da alan 1980’li yılların sonlarına kadar ESHOT’un otobüs garajı olarak kullanılmaya devam etmişti. 1985 yılı planlarında ticaret merkezi alanında kalan 8 parsel arazi kentin kalbinde, Kültürpark’ın yanı başında olması nedeniyle son derece değerli bir konumda yer alıyor.
Zaman içerisinde alana ticaret, kültür merkezi ve İzBB binası yapılmasına dönük çeşitli girişimler açılan dava süreçleri nedeniyle sonuçsuz kaldı. 2000’li yıllarda bir şirketle yapılan anlaşma gereği İzBB EK Hizmet binası ve iş merkezi yapılması için alanda temel çalışması başlatıldı ancak inşaatı yapan firmanın iflas etmesi sonrası alan temel çukuru açılmış bir şekilde yıllarca kaldı.
İzBB ANA HİZMET BİNASI KARŞILIĞI HAKLARINI TMSF’YE DEVRETTİ
Bölgede oluşan bu temel çukuru nedeniyle İzmir’in gündeminde “Basmane Çukuru” olarak anılmaya başlayan alanın devlete ait kısmı TMSF’ye geçerken geçtiğimiz günlerde İzBB Başkanı Cemil Tugay, belediyenin alandaki payından feragat etmesi karşılığında yeni ana hizmet binasının yapımı konusunda TMSF ile anlaşma sağlandığını açıklamıştı. Anlaşmaya göre 2020 yılındaki 6.9’luk depremden zarar gördüğü için boşaltılıp yıkılan belediye binasının yerine yeni belediye binası yapılacak.
Fotoğraf: İzmir Büyükşehir Belediyesi
İzBB Başkanı Tugay TMSF tarafından inşa edilecek yeni belediye binası karşılığı feragat edilen Basmane Çukuru arazisinde “hem görsel hem de kent dokusu olarak bölgeyle ve Kültürpark ile bütünleşen ticaret, turizm ve diğer faaliyetlerin yer alabileceği bir yaşam alanının kente kazandırılması”nın hedeflendiğini ileri sürüyor. Bu durumu “yüksek kamu yararı” ve “İzmir halkının menfaatlerini önceleyen bir adım” olarak niteleyen Tugay’ın aksine TMSF’nin bu son derece değerli araziyi yıllardır arsada gözü olduğunu gizlemeyen “beşli çete” olarak bilinen AKP’ye yakın şirketlere devredeceği iddiaları tartışmanın bir yönünü oluşturuyor. Tartışmanın diğer yönü ise alanda yapılacak binanın bölgenin kentsel dokusu, altyapı sorunu ve trafiği açısından içinden çıkılamaz bir sorun yumağı olacağı şeklinde.
SOYER’DEN “BASMANE ÇUKURUNA KONAK ÇUKURU” DA EKLENİR UYARISI
Geçen dönem İzBB Başkanı olan Tunç Soyer belediyenin bu projesine karşı olanlardan birisi. Tartışmalara yazdığı bir yazı ile katılan Soyer, kendi belediye başkanlığı döneminde TMSF ile yapılan görüşmelerde bir tazminat karşılığında tapuların İzBB’ye iadesi ile ilgili görüş birliğine varılarak bir taslak sözleşme imzalandığını açıkladı.
8 yılda TMSF’ye ödenecek tazminat miktarı sürecinde yerel seçimlerin yapıldığını ve belediye başkanını değiştiğini belirten Soyer, “Yeni Büyükşehir Belediye Başkanı yapılan görüşmeleri kaldığı yerden sürdürmek yerine, Belediye Meclisi’ne konuyu getirerek takas yetkisi almıştır. Bu takas, Belediye’nin Basmane’deki haklarıyla, eski belediye binası yerine tekrar inşasının maliyetinin takasıdır. Takas yetkisi uygulamaya geçerse, telafisi mümkün olmayacak büyük kamu zararlarının ve büyük sorunların yaşanacağı açıktır” iddiasında bulundu. Basmane Çukurunda bir inşaatla eş zamanlı Konak’ta da yeni belediye binasının başlamasının son derece büyük bir yanlış olacağını ve mahkeme tarafından inşaatların durdurulabileceğini ileri süren Soyer, “Basmane Çukuru”ndan sonra bir de “Konak Çukuru” sorununun ekleneceği dile getiriyor.
KÜLTÜRPARK PLATFORMU: KENT SUÇU OLUR!
Kültürpark’ın kent içinde doğanın ve tüm canlıların nefes aldığı bir yeşil alan olarak kalması için mücadele eden Kültürpark Platformu da İzBB’nin Basmane Çukuru politikasını bir kent suçu olarak niteliyor. İzBB’nin yeni belediye binası karşılığı arazideki haklarının devrenin kabul edilemeyeceğini dile getiren platform Basmane Çukuru’nun tamamının kamulaşarak Kültürpark ile bütünleşmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Belediye yönetimine Basmane Çukurunu satmak değil, ona sahip çıkma çağrısı yapan platform, aksinin kent suçu olacağını dile getiriyor.
Öte yandan TMMOB’a bağlı odalar da 2016 yılında alanda başlatılan inşaat faaliyetlerine karşı görüş bildirmişler ve bölgede yeni yapılaşmanın hem Kültürpak üzerinde hem de kent içerisindeki altyapı, trafik, sosyal dokuda önemli sorunlara yol açacağı uyarısında bulunmuşlardı.
Görünen o ki Basmane Çukuru tartışmaları önümüzdeki günlerde İzmir kamuoyunun en çok tartışacağı konulardan birisi olacak.
