Joan Miró: Renklerin ve şekillerin üzerinde evrensel yolculuk

Ramis SAĞLAM
İzmir

Çağdaş sanatın öncüsü ve modernist akımın önemli isimlerinden Miró’nun ambalaj, kağıt, masonite, pano, duvar halısı, çuval bezi, gazete gibi çok çeşitli yüzeyler üzerinde ve bronz, drift wood, seramik gibi tekniklerde ürettiği eserlerinden oluşan sergi Arkas Sanat Merkezinde açıldı.

Türkiye’de şimdiye dek düzenlenen en kapsamlı Miró sergilerinden biri olarak öne çıkan serginin küratörlüğünü Sanat Tarihçisi ve Akademisyen Robert Lubar Messeri üstlenmiş. Sergide Miró’nun 1924’ten 1981’e kadar ürettiği eserler yer alırken, Portekiz Devleti Çağdaş Sanat Koleksiyonu’na ait 74 eser bulunuyor.

SINIRLARI ZORLAYAN DÜŞSEL YOLCULUK

Serginin tanıtım metnine göre, İspanya’da 1893 yılında doğan ve sürrealist akımın etkisi altında renkli ve rüya benzeri eserler üreten Miró, biçimleri basit ama etkileyici, renkleri coşkulu olan eserlerinde soyut ve figüratif öğeleri başarıyla birleştirdi.

Kendine özgü tarzıyla sınırları zorlayan Miró, geleneksel sanat anlayışını dönüştürmeyi başardı. Sergi düşlerin ve sembollerin zengin dünyasını keşfetme fırsatı yaratıyor. Sergide Miró’nun, sadece resimleri değil aynı zamanda heykel ve seramik alanlarındaki eserleri de yer alıyor.

100 yıllık yaşam yolculuğu 1983 yılında sona eren Miró’nun eserleri, modern sanatın önemli ve etkileyici örnekleri arasındaki yerini korumaya devam ediyor.

TÜRKİYE’DE İLK KEZ SERGİLENEN ESERLER

Sergi, Fundação de Serralves- Museu de Arte Contemporânea tarafından Arkas Sanat Merkezi iş birliğiyle düzenlenirken sergide sanatçının ününü kazandığı tabloları da bulunuyor. Resimler ile kumaşlar arasındaki ayrımı köprülemeyi amaçlayan Sobreteixims serisi ve sanatın estetik bir ifade olmanın ötesinde güçlü bir eleştiri aracı olarak kullanabileceğini vurgulayan “Yanık Tuvaller” Türkiye’de ilk kez sergileniyor.

Miró’nun kendini ressam-şair olarak tanımladığını ifade eden serginin Küratörü Messeri, “Onun için şiirin kelimelerden oluşması gerekmiyordu. Her zaman şiire derin bir ilgi duydu: Yazdı, okudu, şairlerle iç içe bir hayatı oldu. Tablolara bıraktığı işaretler bir tür el yazısına dönüştü. Bu etkileşim, 1924’ten sonra Miró’nun tüm sanatsal pratiğini etkiledi. Dolayısıyla biz de bu sergide Miró’nun imge, metin, gösterge üçgeninde sanatsal pratiğine bakmak istedik” bilgisini paylaştı.

HAYAL GÜCÜNÜ DIŞA VURDU

Sergide Miró imzası taşıyan eserler için hayal gücünün dışa vurumu demek kesinlikle abartı olmasa gerek. Bilinçli bir düşünce olmaksızın, otomatik bir şekilde resim yapıp bilinçaltını ifade etmeye yönelerek, bilincinin derinliklerinde bastırılan duyguları renkli fırça darbeleriyle dışa vuran Miró, bu tarz ile de otomatizm akımının önemli figürlerinden biri olarak tanındı.

Radikal ve yenilikçi tarzı, 20. yüzyıl avangardının giderek daha fazla soyutlamaya yönelmesinde kritik bir rol oynadı. Miró, erken sürrealizm ile ilişkilendirilmiş, “soyut dışavurumcular” ve “renk alanı” ressamları üzerinde etkili olsa da modern sanatta kategorilere sığdırılamayan, kendine özgü bir görsel kelime dağarcığı yarattı.

SAVAŞ YILLARI YENİLENME YILLARI OLDU  

İki paylaşım savaşını da yaşayan Miró, 1. Paylaşım Savaşı sırasında, Barcelona’da yaşayan Katalan avangardı ve uluslararası mülteci sanatçılar, yazarlar ve şairler topluluğu arasında yer bulur. Bu yıllar, fovizmden Cézanne’a ve kübizme kadar çeşitli etkilere yanıt verir ancak bu akımları yorumlayışı son derece özgündür. 10 yıl içinde, bu çift yönlü edebi ve sanatsal oluşum, Miró’nun Paris’teki ileri düzey edebiyat çevrelerine girdiğinde eserlerini resim-şiir olarak kavramsallaştırmasının temelini oluşturacaktır.

2. Paylaşım Savaşı yıllarında ve sonrasında resim yapmaya devam eden Miró için bu yıllar yenilenme arayışına dönüşür. Yeni baskı teknikleri üzerinde çalışmalarını sürdüren Miró 1946’da ilk bronz döküm heykellerini üretir. Bu onun için sonraki yıllarda yapacağı çalışmalara ve heykel pratiğinin yolunu da açar.

Miró’nun 60 yıllık bir üretim serüvenini ele alan Joan Miró: “İmge, Metin, Gösterge” sergisi, 26 Eylül 2024 - 9 Şubat 2025 tarihleri arasında pazartesi hariç her gün Arkas Sanat Merkezinde ziyarete açık olacak.