Nasıl bir anayasa?

Ali YAŞAR*

Bu sorunun yanıtını vermek, kuşkusuz burada demokratik, halkçı bir anayasanın tek tek maddelerini sıralamak değildir. Ama gerek işçi sınıfının, gerekse emekçi halk yığınlarının yıllardır uğruna mücadele ettikleri talepler bellidir. Bunları genel olarak ifade edecek olursak; bu anayasa; söz, basın ve örgütlenme -sendikal vb. dahil- hakkı üzerindeki her türlü yasaklama ve baskıyı ortadan kaldıran, emperyalizm ve iş birlikçileri karşısında halkın çıkarlarını koruyan, demokratik içeriği ile Kürt halkı üzerindeki baskı ve terörü ortadan kaldırarak, politik ve kültürel hakları tanıyan bir anayasa olmalıdır.

Özetle, yukarıdakilerin yanı sıra, aşağıda genel olarak dile getirilen şu genel talepler demokratik bir anayasanın belirtisidir; işçi sınıfı ve emekçi yığınlar, bu taleplerin anayasada yer alması için mücadele etmelidir:

• Kürt sorununun demokratik, eşit ve halkçı çözüm yolunu açan, halklarını kardeşliğini esas alan, Kütçenin kamusal alanda kullanılmasını güvenceye alan,
• Laisizmi, devlet dini dayatması ve Diyanet İşleri üstünden Sünniliğin bir yorumu olan “devlet dini”nin destekçisi olmaktan çıkarıp; dinler, inançlar karşısında tamamen yansız olacağı bir temele oturtan, din ve vicdan özgürlüğü temelinde laikliği güvence altına alan, dinsel baskının her türüne karşı vatandaşı koruyan,
• İşçi sınıfı ve emekçilerin kazanılmış haklarını güvenceye alan, işsizlik ve yoksulluğa karşı önlemler almayı asli görevi sayan, 18 yaşına gelmiş her vatandaşa iş bulmayı garanti altına alan, iş buluncaya kadar işsizlik ödeneği sağlayan,
• Uluslararası sermayenin dünya egemenliğinin politikası olan küreselleşme politikalarına karşı; Türkiye’nin sanayisini, tarımını, emeğinin birikimlerini koruyan, kamu sağlığı ve eğitimini hak sayan ve garanti eden,
• Dünyanın ve Türkiye’nin doğasının ve tarihi varlıklarının korunmasında devleti sorumlu kılan,
• Gerici Orta Çağ değerleri ve bilim dışı öğretilere karşı; insanlığın ileri kültürel değer ve birikimlerinin korunup geliştirilmesini teşvik eden, bilim özgürlüğünü savunan ve bu alandaki hakları güvence altına alan… bir anayasa.

Burada temel sorun, elbette, işçi ve emekçi kitlelerin mücadelesinin henüz böyle bir anayasayı koparıp alacak gelişkinlikte olmamasıdır. Ancak demokrasi ve özgürlükler için mücadele etmek, bu mücadeleyi yeni anayasa tartışmaları sırasında da yükseltmek, bütün bu talepleri elde etme olanağı tanımasa da, gerici yönelimleri, daha da geriye çekme -laikçi, milliyetçi cephe bunun için bastırmaktadır- çabalarının bazı girişimlerini engelleyebilir. Bütün bunlar, açık ki, soyut akademik tartışmaların, doktriner yaklaşımların, anayasa taslakları hazırlamayı iş ve görev edinen bir anayasa yazıcılığının değil, somut mücadelenin konusudurlar.

* Bu yazı kasım 2007 tarihli Özgürlük Dünyası’nın 187. sayısından kısaltılarak alınmıştır.