Bütçeden kadının payına düşen günlük 38 kuruş

Elif TURGUT
İstanbul

2025 yılı merkezi yönetim bütçe kanun teklifi iktidarın kadına bakışına dair önemli detayları görünür kıldı. Kadın cinayetlerine tepki büyümüş, kadına yönelik şiddetin önlenmesi talebi için ülkenin dört bir yanında kadınlar sokağa çıkmışken iktidarın Meclise sunduğu bütçede ‘Ailenin korunması ve güçlendirilmesi’ için 16 milyar 666 milyon 881 bin lira; ‘Kadının güçlendirilmesi’ için ise 5 milyar 941 milyon 139 bin lira oldu. Yani ‘Ailenin korunması’ için ayrılan bütçe ‘Kadının güçlenmesine’ ayrılan bütçeyi neredeyse 3’e katladı. Bu veri iktidarın kadını değil, aileyi öncelediğini bir kere daha göstermiş oldu.

‘Kadının güçlendirilmesi’ için ayrılan pay toplam bütçenin on binde 3’ü kadar. Merkezi yönetim bütçesinin dağıtıldığı 67 program arasında ailenin korunması 41’inci sırada; kadının güçlendirilmesi ise 57. sırada yer alıyor. ‘Kadının güçlendirilmesine’ ayrılan bütçe ‘Turizmin geliştirilmesi’, ‘Ölçme, seçme, yerleştirmeden’ sonra geliyor. Ayrılan bütçeyi kadın nüfusu ile karşılaştırdığımızda bir kadına yıllık yaklaşık 139.3 TL bütçe düşüyor. Günlük bütçe ise 38 kuruş.

AİLE BAKANLIĞI BÜTÇESİNİN PAYI YILDAN YILA DÜŞÜYOR

2024 yılı için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ayrılan bütçe 334 milyar 349 milyon 925 bin lira iken 2025 yılı için yapılan bütçe teklifi 407 milyar 10 milyon 627 bin lira oldu. Yani bakanlığın bütçesindeki yıllık artış yüzde 21.7 oldu. OVP’deki yüzde 41.5’lik yıl sonu enflasyon hedefiyle dahi karşılaştırıldığında bakanlık bütçesinin reel anlamda eridiği görülüyor. Öte yandan bakanlığın bütçesinin toplam bütçe içerisindeki payı da yıldan yıla düşüyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesi 2022 yılında merkezi bütçenin yüzde 3.77’sini oluştururken 2023’te bu oran 3.35, 2024’te yüzde 2.8 olmuştu. 2025 için ise bu oran yüzde 2.5’e düşüyor.

‘KADININ GÜÇLENDİRİLMESİ’ SONDAN İKİNCİ

Bakanlık bütçesindeki alt kalemler incelendiğinde de önceliğin kadına değil aileye verildiği görülüyor. “Ailenin korunması ve güçlendirilmesi”, “Aktif ve sağlıklı yaşlanma”, “Çocukların korunması ve gelişiminin sağlanması”, “Engellilerin toplumsal hayata katılımı ve özel eğitim”, “Kadının güçlenmesi”, “şehit yakını ve gaziler”, “Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşma”, “yönetim ve destek programı” başlıklı 8 kalemden oluşan bütçede “Kadının güçlenmesi” 7. sırada yer alıyor. “Ailenin korunması ve güçlendirilmesi” ise 4. sırada.

AİLENİN KORUNMASINA AYRILAN PAY HER YIL ARTIYOR

‘Kadının güçlenmesine’ ayrılan payın bakanlık bütçesine oranı ise yüzde 1.2. 2023’te bakanlık bütçesinin yüzde 2.5’i, 2024’te yüzde 3.5’i ‘Ailenin korunması ve güçlendirilmesine’ ayrılırken 2025 yılında bu oran yüzde 4’e çıkıyor.

Bakanlık bütçesinden en çok pay ise 219 milyar 723 milyon 130 bin lira ile “Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşmaya” ayrılıyor. Bu kalem bakanlık bütçesinin yüzde 54’ünü oluşturuyor.

CEMAATLERE 25 MİLYON AKTARILACAK

Aile Bakanlığı bütçesinden 2024 yılında “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transfer” için ayrılan bütçe 20 milyon 344 bin lira iken 2025 yılında 25 milyon 776 bin lira öngörülüyor. Bakanlık 2023’te “Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transfer” için kendine ayrılan 11 milyon 877 bin liralık bütçeyi aşarak 17 milyon 90 bin liralık mali transfer yapmıştı. 2024 yılının ilk 6 ayında ise kâr amacı gütmeyen kuruluşlara bakanlık bütçesinden yapılan transfer 7 milyon 477 bin 567 lira oldu.

BAKANLIK BÜTÇESİNDEN DİYANETE 8 AYDA 38 MİLYON LİRA

2023’te Bakanlık bütçesinden Diyanet İşleri Başkanlığına Kur’an kursu destek programı kapsamında 50 milyon 789 bin 850 lira aktarılmışken 2024 yılının ilk 8 ayında 38 milyon 737 bin 350 lira aktarıldı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı arasında 27 Ocak 2023 tarihinde, “4-6 Yaş Kur’an kursu desteği programı protokolü” imzalanmasının ardından “Ekonomik bakımdan dezavantajlı ailelerin” çocuklarını 4-6 yaş Kur’an kurslarına kayıt ettirmeleri halinde kayıt ücreti Aile Bakanlığının bütçesinden karşılanıyor.