MEB'e ayrılan bütçe, sorunlara pansuman bile olmaz | "Aslan payı" değil devede kulak

Vural NASUHBEYOĞLU
İstanbul

Eğitim alanında her yıl sorunlar çığ gibi katlanırken AKP iktidarı ‘Bütçeden aslan payını eğitime ayırdık’ demeye devam ediyor. Binasında temizlik, kapısında güvenlik personeli olmayan okullarda milyonlarca öğrenci hijyenik, güvenli bir eğitim ortamına, temiz suya ve karınlarını doyuracak bir kap yemeğe hasret. Eğitime bütçeden ayrılan rakam doğal olarak artsa da eğitimin payı oransal olarak artmıyor.2025 yılı merkezi yönetim bütçe kanunu teklifini açıklayan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024’te 1 trilyon 90 milyar TL olan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bütçesinin 2025’te 1 trilyon 452 milyar TL olmasıyla övündü. 2025 yılı merkezi yönetim bütçesinde bütçe giderleri 14 trilyon 731 milyar TL olarak açıklanırken eğitime ayrıldığı ileri sürülen ‘aslan payının’ aslında oransal olarak değişmediği görülüyor.

RAKAMLAR BÜYÜDÜ, PAY KÜÇÜLDÜ!

2021’de 211 milyar 993 milyon 156 bin TL olan MEB bütçesi, 2022’de 271 milyar 384 milyon, 2023’te 435 milyar 315 milyon, 2024’te 1 trilyon 90 milyar, 2025’te 1 trilyon 452 milyar TL oldu. Yıllara göre merkezi bütçeden MEB’e ayrılan para rakamsal olarak her yıl düzenli olarak artsa da eğitimin ihtiyaçlarını karşılamanın yanından bile geçmiyor. 2016’da MEB’in genel bütçe içindeki payı yüzde 13.6 iken 2025’teki payı 10’a ulaşamadı.

BÜTÇEDE YOK, VELİDEN TOPLA

2025 yılı için MEB’e ayrılan bütçenin 1 trilyon 30 milyarı personel giderlerine, 131 milyar 441 milyonu da sigorta primi ödemelerine gidiyor. Yani bütçenin yüzde 80’inden fazlası. MEB’in mal ve hizmet ile sermaye giderleri içinse elinde toplam kalan bütçe ise sadece 291 milyar TL. Sonuç olarak MEB’in eğitim yatırımlarına ayırdığı pay yine oldukça düşük. Okul yapımı, inşaatı devam eden okullar, okulların temizlik ve güvenlik personeli ihtiyacının karşılanması ve okulların ihtiyaç duyduğu temizlik ve kırtasiye malzemesi için neredeyse para kalmıyor. Devletin eğitim harcamaları için ayırdığı kaynak azalırken velilerin cebinden yaptığı eğitim harcamaları gün geçtikçe artıyor. 2025 bütçesi de devlet okullarının karşılanmayan ihtiyaçları için velilerin cebine daha fazla el atılacağını gösteriyor. 

ÖZBAY: BU BÜTÇE İHTİYAÇLARA YETMEZ

En fazla personele sahip olan MEB’in nüfusun 4’te 1’ine hizmet verdiğine dikkat çeken Eğitim İş Sendikası Genel Başkanı Kadem Özbay, “Rakamsal artış yanıltıcı. Bu bütçe eğitimin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Bu bütçeyle eğitimin yükü velilerin üstüne daha fazla yıkılacaktır” dedi. Öte yandan MEB bütçesinin yüzde 80’den fazlasının personel giderlerine, bir kısmının denetimden uzak Maarif Vakfına ve Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne aktarıldığını hatırlatan Özbay “Bunları da hesap edince imam hatipler dışındaki okullara ayrılacak pay daha da düşecek” dedi. Taşımalı eğitim, temizlik, güvenlik ve okullarda çocukların yemek ihtiyacını karşılayamayan bir Bakanlık ve bütçesi olduğuna işaret eden Özbay “Deprem bölgesinde kamunun, MEB’in yaptığı tek bir okul göremedik. Okulları ‘hayırseverler’ yapmış. 2-3 okulun aynı binada ders işlemek zorunda kaldığı okullar var. MEB bugüne kadar deprem bölgesinde kaç okul yapmış, bu bütçeyle kaç okul yapmayı planlıyor bize açıklasın. 2024 bütçesi yeterli değildi, 2025 bütçesi de eğitimin ihtiyaçları açısından devede kulak bile olamaz” diye konuştu. 

HER BİNAYA BİR TEMİZLİKÇİ DÜŞMÜYOR!

Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı 60 bin 487 devlet okulunda 15 milyon 915 bin 620 öğrenci, 164 bin bina ve 605 bin 506 derslikte eğitim görüyor. Kamuda 1 milyonu aşkın öğretmen görev yaparken öğretmen açığı her geçen gün büyüyor. Tam 1.5 yıldır kamuya bağlı okullara tek bir öğretmen atanmazken açık, asgari ücretin altında güvencesiz çalıştırılan ve sayıları 100 bine dayanan ücretli öğretmenlerle kapatılmaya çalışılıyor. Her 4 çocuktan 1’inin okula aç gittiği Türkiye’de eğitime aslan payını ayırmakla övünen iktidarın bütçesinden bırakalım okullarda bir öğün yemeği, çocuklara bir damla temiz su verilmesi de çıkmadı.

DİN EĞİTİMİNE 127 MİLYAR TL!

Eğitime aslan payı diye sunulan 2025 bütçesinde “din hizmetleri ve din eğitimi” büyük bir pay aldı. Merkezi bütçenin programlara dağılım oranına baktığımızda “din hizmetleri ve din eğitimi” 127 milyar 269 milyon 146 bin TL ile 23. sırada yer alıyor. Ayrılan kaynakla merkezi bütçenin binde 7’si din hizmetleri ve din eğitimine verildi. Bütçe teklifinde bu program kalemi için 2026 yılında 150 milyar 64 milyon TL, 2027 yılında ise 171 milyar 473 milyon TL ayrılması öngörüldü. Çocukların korunması ve gelişimine ayrılan bütçe ise 41 milyar 2 milyon 549 bin TL ile din hizmetleri ve eğitiminin çok altında kaldı. Çocukların korunması ve gelişimi programı merkezi bütçeden aldığı binde 2.5’lik oranla 29. sırada yer alıyor.