Karanlıktan bir sesleniş: "Değil!"

Rahmi EMEÇ

Erkal Umut’un yazıp yönettiği, ses-ışık ve videoları Tansel Şahinoğlu’nun hazırladığı, oyuncu Latif Tiftikçi’nin sahneye koyduğu bir madenci oyunu “Değil”, Eskişehirli sanatseverlerle ilk kez buluştu. Soma, Ermenek, Karadon, Kozlu ve Amasra’da yaşanan maden faciaları hakkında yazılan; raporlar, kitaplar ve haberlerden hareketle içeriği oluşturulan “Değil” adlı oyun, Ermenek maden faciasında oğullarını kaybeden Recep Gökçe ve Ayşe Gökçe’ye adanmış.

Odunpazarı Belediyesi Hasan Polatkan Kültür Merkezinde oyunu sahneleyen Latif Tiftikçi, madenci babası karakterinin yanı sıra, oğlunun maden içinde yaşamış olduğu durumlar ve koşullarla, madenci yakınlarının dışarıdaki endişeli bekleyişlerini de onlar üzerinden sahnede dillendiriyor. Bu iş kolunda ekonomik koşullar, işverenlerin iktidarla olan ilişkileri de Tiftikçi tarafından bir tanık kimliğiyle izleyicilere aktarılıyor.

Madene Hayır Platformu ve KESK’e bağlı Enerji, Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikasının organize ettiği tek perdeden oluşan bir saat süreli oyunun Eskişehir’de sahneye konması tam da Eskişehir’in Alpağut ilçesi ve Atalan Mahallesi sınırlarını da içine alan bölgede planlanan altın ve gümüş madeni arama çalışmalarının yapıldığı döneme denk geldi.

Cengiz Holdinge bağlı Eti Bakır AŞ tarafından planlanan siyanürlü altın-gümüş arama çalışmaları geçtiğimiz yerel seçimler öncesi gelen itirazları da göze alarak ertelenmiş, ancak yerel seçimlerden sonra ÇED süreci başlatılmıştı. Eskişehir’de “Toprak sermayenin değil, halkındır!” sloganıyla yola çıkan “Madene Hayır Platformu” bir yandan Eskişehir’in kuzeyinde ve “mikroklima” özelliklere sahip bereketli Sakarya Nehri kıyısındaki Alpağut-Atalan halkını bilinçlendirme çabalarını sürdürüyor.

Söz konusu yerleşimlerde tarımla uğraşanlar, platformu oluşturanlar ve konuya duyarlı Eskişehirlilerin katıldığı “Değil” adlı oyunla ilgili konuşan Halk Sahnesi Oyuncusu Latif Tiftikçi, şunları söyledi: “Oyunumuz, ülkemizin sürekli tekrar eden acı bir gerçeğini içeriyor. Kapitalizmin giderek artan sömürü çarkı içinde madenlerde çalışmak zorunda bırakılan insanların ağır çalışma koşullarında göz göre göre ölüme sürüklenmesi, yakıcı bir gerçek. Ve bu gerçeklik içinde maden faciaları kaçınılmaz olarak sürekli yaşanıyor. Bizim oyundaki amacımız; bu ‘kazalar’ sonucu yaşanan ölümleri ve geride kalanların acılarını, trajedilerini sahneye taşımaktan öte, işçileri ve ailelerini bu duruma sürükleyen nedenleri, iktidar-sermaye ilişkilerini, toplumsal ilişkileri ve işçilerin çalışma ve yaşam koşullarını sahneye aktarmak. İzleyicilerde de bu nedensellikleri sorgulayan düşünce pencereleri açabilmek. Oyunumuzun sahne çatısı da bunlar üzerine kuruldu.”

Erkal Umut da oyuna ilişkin şu açıklamayı yaptı: “Oyunumuz, maden kazalarının ekonomik, siyasal, toplumsal izlerini, ağırlıklı olarak Soma maden ‘kazasında’ yaşananlar üzerinden konu alıyor. Belgesel bir oyun değil, ancak başta özellikle Soma olmak üzere, diğer maden ‘kazalarına’ dair raporlar, tanıklıklar ve yaşanmış olaylardan yola çıkılarak yazılmıştır. Dolayısıyla belirli bir ‘kazanın’ değil tüm ‘maden kazalarının’ hikayesidir diyebiliriz. Oyunumuzu katmanlı bir sahneleme dili ve epik ögelerle sahneye taşıdık. Madenci baret ışıklarının sahne ışıkları yerine geçtiği bir ışıklama altında, ‘kazanın’ dehşetinin değil ‘kazaya’ uğrayanların koşullarının ‘dehşetini’ işlemeye çalıştık.”