IKBY seçimleri: KDP, KYB yerini korudu, Yeni Nesil Hareketi sıçrama yaptı

Dilan TEMİZ

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) yaklaşık 2 senedir ertelenen ve 2 milyon 683 bin 618 genel seçmenin oy kullanma hakkının bulunduğu seçimler tamamlandı. Seçimlere katılım oranı artış gösterirken, KDP ve KYB ise yerini korudu, Yeni Nesil Hareketi oy sayısını arttırdı.

IKBY milletvekili seçimlerinde 368'i kadın olmak üzere 1191 aday, 5’i Türkmenler, Hristiyanlar ve Ermenilere ayrılan kota olmak üzere 100 sandalyeli meclise girmek için yarıştı.

Seçimi kazanmak için iki parti rekabet hâlindeydi. Mesud Barzani yönetimindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ve Bafel Talabani yönetimindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB). Bafel Talabani, Irak'ın Eski Cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin oğlu. Her iki parti de kuruluşlarından bu yana Barzani ve Talabani ailelerinin kontrolünde. Söz konusu iki parti, tarihi olarak IKBY'nin farklı bölgelerinin kontrolünü elinde bulunduruyor. KDP Erbil ve Duhok'u kontrol ederken KYB ise Süleymaniye'yi kontrol ediyor.

Nitekim çıkan oy oranları da bu doğrultuda oldu. KDP Duhok ve Erbil’de birinci parti olurken, KYB Halepçe ve Süleymaniye’de birinci parti oldu.

Seçimler sonucunda milletvekillerinin belirlenmesinin ardından parlamentoda IKBY'nin yeni başkanı ve başbakanı için oylama yapılacak. IKBY'nin şu anki Başkanı Neçirvan Barzani. Başbakan ise yeğeni Mesrur Barzani.

Önceki dönemde 111 sandalyenin yer aldığı IKBY meclisinde etnik gruplara 11 koltuk ayrılıyordu. Ancak Irak Federal Mahkemesi tarafından toplamda 5’i etnik gruplara olmak üzere 100’e indirilen IKBY meclisindeki siyasi partilerin dağılımı ise belirli değişikliklerle varlığını korudu. Yine bu seçimler öncesinde değiştirilerek beş koltuğa indirilen azınlık kotası çerçevesinde de, Türkmenler iki, Hristiyanlar üç vekil çıkardı.

GÖZE ÇARPAN BİR DİĞER PARTİ İSLAMİ BİRLİK PARTİSİ

KDP’nin kesin olmayan seçim sonuçlarına göre, beşi azınlık kotasına ayrılan 100 sandalyeli parlamentoda 850 bin oy ile 40 sandalye kazandığı KYB, bölge genelinde 399 bin oy alarak 25 sandalye kazandığı seçimin üçüncüsü olan Yeni Nesil Hareketinin 300 binden fazla oy alarak 16 sandalye elde edeceği bekleniyor. 

Seçim sonuçlarında göze çarpan ve tüm illerden vekil çıkaracak bir diğer parti de, İslami Birlik (Yekgirtu) Partisi oldu. 90 binden fazla oy alan Yekgirtu altı vekili garantiledi. Erbil’de bir, Süleymaniye ve Duhok’ta ikişer, Halepçe’de bir koltuk kazandı.

KOALİSYON GÖRÜŞMELERİ BEKLENİYOR

Tüm bu seçim sonuçlarına göre KDP’nin seçimden birinci parti çıkmasına rağmen tek başına hükümeti kuracak sayıya ulaşmaması KYB ile ortak hükümet kurması bekleniyor. Koalisyon görüşmelerinin önümüzdeki günlerde yapılması değerlendiriliyor. Gözler şimdi, Barzani ailesinin hakimiyetindeki KDP ile Talabani ailesinin KYB'si arasındaki koalisyon görüşmelerine çevrildi.

2018 yılında yapılan seçimlerde 45 sandalye kazanan KDP, 18 sandalye elde eden KYB ile koalisyon yapmak zorunda kalmıştı. Irak Kürdistan Bölgesi Yönetimi (IKBY) Başkanlık Divanı Başkanı Fevzi Hariri, Kürdistan Bölgesi Parlamentosunun gelecek yılın başlarında toplanabileceğini, yeni kabinenin ise mart 2025 Nevruz’una kadar kurulabileceğini belirtmişti.

RESMİ OLMAYAN SEÇİM SONUÇLARI

IKBY genelinde seçimlere katılım oranının artış sağlayarak yüzde 72 olduğu belirtilirken, Erbil’de yüzde 74, Süleymaniye’de yüzde 65, Halepçe’de yüzde 69 ve Duhok’ta yüzde 78 olduğu duyuruldu. Kürdistan Parlamentosu seçimlerinde resmi olmayan sonuçlara göre KDP birinci parti, KYB ikinci ve Yeni Nesil ise üçüncü parti oldu. Dört seçim bölgesine bölünen Kürdistan Bölgesi’nde partilerin illerde aldıkları oy sayısı da belli oldu.

Resmi olmayan sonuçlara göre partilerin aldığı oylar şöyle:

• Erbil’de: Kürdistan Demokrat Partisi: 302 bin, Kürdistan Yurtseverler Birliği: 96 bin 719, Yeni Nesil: 96 bin 395
• Duhok: Kürdistan Demokrat Partisi: 344 bin 500, Kürdistan İslami Birlik: 38 bin 677, Yeni Nesil: 42.450
• Süleymaniye: Kürdistan Yurtseverler Birliği: 215 bin 644, Yeni Nesil: 126 bin 345, Kürdistan Demokrat Partisi: 52 bin 223
• Halepçe: Kürdistan Yurtseverler Birliği: 10 bin 429, Kürdistan İslami Birlik: 7 bin 369, Kürdistan Demokrat Partisi: 4 bin 416

18 Ekim Cuma günü güvenlik güçlerinin katılımı ile gerçekleşen özel oylamadan çıkan sonuçlar bu sonuçlara dahil değil.

SEÇİM HANGİ ATMOSFERDE DÜZENLENDİ? 

Seçim, ekonomik istikrarsızlık, siyasi rekabet ve Bağdat yönetimiyle çözülmemiş sorunların gölgesinde ve Gazze'deki savaşın Ortadoğu geneline yayılma riskinin bulunduğu bir dönemde düzenlendi. Giderek artan petrol fiyatları, Bağdat'ın IKBY'nin bütçesinde kesintiye gitmesi ve memur maaşlarının ödenmesinde yaşanan aksaklıklar, seçmenler arasında endişe yaratıyordu. Sosyal hizmetlerde yaşanan yetersizlikler, öğrencilerin burs talebiyle sokaklara akın etmesi, bir dip dalga yaratmıştı.

SEÇİMİN SÜRPRİZİ YENİ NESİL HAREKETİ KİMDİR?

Yeni Nesil Hareketi iş insanı Shaswar Abdulwahid tarafından 2017’de kurulan libaeral bir parti. Hareket, siyasi reform, şeffalık ve ekonomik ve sosyal sorunları ele alarak yerleşik siyasi gruplara bir alternaf olarak kendini tanımlıyor. Seçimde yer alan popülaritesi özellikle de genç seçmenler arasında giderek artan Yeni Nesil Hareketi ise cuma günü oyların yüzde 5.3'ünü almayı başardı ve 2018 seçiminde elde ettiği yüzde 3'lük oy oranını artırmış oldu. 

IKBY'de parlamento seçimlerinde oy kullanma sona erdi

IKBY seçimleri: Resmi olmayan sonuçlar açıklandı

IKBY sandık başındaydı: Seçime dair bilinenler ne?