'Yeni' süreç tartışmaları nasıl başladı, neler yaşandı?

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 1 Ekim'de Meclis açılışında DEM Parti grubuyla tokalaşmasıyla birlikte Türkiye'de adı konulmamış bir süreç tartışması başladı. Kimine göre bu bir "çözüm sancısı", kimine göre "birtakım tartışmalar", kimine göre "'çözüm'süz süreç", kimine göre ise "Türkiye’de yeni bir çözüm süreci olmaz, olamaz. O süreçler geçmişte kaldı".

Tartışmalarda, iç ve dış politikadaki gelişmelerin bu el uzatmada etkili olduğu yorumları yapıldı.

İç politika için 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde AKP'nin ikinci parti konumuna gerilemesi, Cumhur İttifakı'nın Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeniden adaylığının önünde engel olan anayasayı değiştirme çabaları, işçi ve emekçileri daha da yoksullaştıran Şimşek programına yönelik artan tepkiler gibi başlıklara dikkat çekildi.

Dış politikada ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşme çabalarının sonuçsuz kalması, İsrail'in Gazze'de sürdürdüğü soykırımın, Lübnan'a saldırılarının ve İran ile artan geriliminin bölgesel savaş tehdidini artırması, Rojava’daki Kürt özerk yönetiminin bölgedeki aktörlerle ilişkileri, PKK’nin Irak’ta YNK ve İran destekli Haşdi Şabi ile belli düzeyde devam eden iş birliği gibi konulara işaret edildi.

Bahçeli'nin 22 Ekim'de yaptığı konuşmada Abdullah Öcalan'ı TBMM’de konuşup örgütün lağvedildiğini açıklamaya çağırmasıyla tartışmalar yoğunlaştı.

Bahçeli'nin bu çıkışından 1 gün sonra, 43 aydır tecritte olan Abdullah Öcalan, yeğeni DEM Parti Milletvekili Ömer Öcalan ile görüştü. Aynı gün Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ’nin (TUSAŞ) Ankara Kahramankazan tesisine PKK tarafından saldırı düzenlendi, 5 kişi hayatını kaybetti, 22 kişi yaralandı.

Bir hafta sonra, 'kent uzlaşısı' ile CHP'den Esenyurt Belediye Başkanı seçilen Ahmet Özer tutuklandı ve yerine kayyım atandı. 4 Kasım'da ise DEM Parti yönetimindeki Mardin, Batman ve Halfeti belediyelerine kayyım atandı. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, "Bu kumpasçılar kapalı kapılar arkasında tasfiyeyi planlayarak bize el uzatmıştır" dedi.

Tartışmalar devam ediyor ancak henüz Kürt sorununun çözümüne yönelik, sınır ötesi operasyonların durması, kayyım atamalarından vazgeçilmesi, Kürtçe’nin kullanılmasına ve anadilde eğitime yönelik baskıların son bulması, siyasi genel af ilan edilmesi gibi talepler konusunda herhangi bir somut adım atılmış değil.

'Yeni' süreç tartışmalarına dair son gelişmelere erişmek için buraya tıklayın.

EVRENSEL YAZARLARI DEĞERLENDİRİYOR

Sürece dair Evrensel yazarlarının değerlendirmelerinden bazıları şöyle:

İhsan Çaralan

Erdoğan-Bahçeli ittifakı: Büyük iddialar küçük hesaplarla nereye kadar?

Yusuf Karadaş

Bahçeli’nin açıklamaları, TUSAŞ saldırısı ve Öcalan’ın mesajı

Fatih Polat

Mayınlı bir süreç

Nuray Sancar

‘Çözüm’süz süreç

Ahmet Yaşaroğlu

İktidara ve düzen partilerine güvensizlik

Hediye Levent

Lübnan Şiileri ve Türkiye’nin Kürt açılımı!

Nuray Sancar

Hiçbir şey olmamışsa da bir şeyler oluyormuş gibi çözüm süreci

SÜRECİN KRONOLOJİK ÖZETİ

Süreçte yaşananlar kronolojik olarak özetle şöyle:

26 Eylül

• Muhalefet ile iktidar arasında 'normalleşme' tartışmaları sürerken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hayal kırıklığı yaşadığı ABD gezisinde, 30 Ağustos konuşmasında da dile getirdiği 'iç cephe' kavramına vurgu yaptı: “Güçlü bir anayasayı inşallah oluşturacağımıza inanıyorum… İç cephe hedeflerimiz bizim Kızıl Elmamızdır… Zorluk mu var, aşarız. Sorun mu var, çözeriz."

1 Ekim

• Devlet Bahçeli'nin yeni yasama yılı açılışında DEM Parti grubuyla tokalaşması şaşkınlıkla karşılandı. DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan dahil: "(Gülistan Kılıç Koçyiğit) 'Bahçeli mimikleriyle bir iki kez selam verir gibi yaptı' dedi. 'Yapma Gülistan, niye sana selam versin' dedim."
• Erdoğan aynı gün Meclis açılışında yaptığı konuşmada, İsrail'in bir sonraki hedefinin Türkiye olduğunu öne sürdü ve 'iç cepheyi' sağlam tutmaya çalıştıklarını söyledi: "İsrail saldırganlığı karşısında, içeride ve dışarıda çatışma alanlarının değil, uzlaşma alanlarının öne çıkması gerekiyor. Meclisteki uyum, mutabakat, karşılıklı saygı çerçevesinde istişare buradan sokağa yansıyacak, ülkenin huzur ve emniyetine kapı aralayacaktır."
• Bahçeli, tokalaşmaya dair "Yeni bir döneme giriyoruz. Dünyada barışı isterken kendi ülkemizde barışı sağlamamız lazım" dedi. CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e de "Birbirimizi kırmıyoruz inşallah. Üzülme, bazen siyaseten söylememiz gerekenler oluyor, siyasetin gereği olarak" diyerek el uzattı.

2 Ekim

• Tuncer Bakırhan, "Önce yol temizliği yapın… Herkes önyargılarını, tabularını bir kenara bıraksın. Biz çoktan hazırız, varız, demokratik bir anayasa yapmak için çalışmaya da konuşmaya da tartışmaya da… Kürt meselesinin çözüm yeri Ankara’dır. Devlet, iktidar ve kurumlar şuna karar vermelidir: Kürtlerle hasım mı olacaksınız, hısım mı olacaksınız" dedi.
• Bakırhan, Bahçeli ile tokalaşma için de "Meclis çatısı altında olması gereken bir tabloydu. Herkes şaşırmış olabilir. Siz de haklısınız. Türkiye'de toplumsal barışı savunan, ülkeyi refaha ve huzura kavuşturacak olan her her eli tutmaya, her adımı desteklemeye hazırız" açıklamasında bulundu.

3 Ekim

• Tayyip Erdoğan, Devlet Bahçeli'yi Beytepe'deki evinde ziyaret etti ve 45 dakikalık bir görüşme gerçekleştirdi.

5 Ekim

• Devlet Bahçeli, "Cumhur İttifakı'nın bileşeni olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çağrısına desteğimizi gösterdik. Ellerini sıkmam Türkiye partisi olarak gerekeni yaptığımın göstergesidir. Başka anlamlar çıkarılmamalıdır " dedi.

6 Ekim

• Tuncer Bakırhan'dan yeni anayasa için “Müzakereye varız ama olmuyorsa mücadeleye de varız” açıklaması geldi.

8 Ekim

• Bahçeli, MHP grubunda, "Sınıflı bir toplum yapısını tamamıyla reddediyoruz. Siyasette hiç kimseyle, hiçbir partiyle kategorik olarak alıp veremeyeceğimiz, konuşup çözemeyeceğimiz bir şey yoktur" dedi. DEM Partiye uzattığı el için, "Milli birlik ve kardeşliğimizin mesajıdır. 'Gelin Türkiye partisi olun, gelin teröre cephe alın, gelin bin yıllık kardeşliğimizde kenetlenin' temenni ve teklifidir" açıklamasında bulundu. Doğaçlama olmadığının altını çizdi: "Biz durduk yere el vermeyiz."
• DEM Parti Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları, "Biz onurlu barış istiyoruz. Bu konuda müzakereye de diyaloga da oturmaya hazırız" yanıtını verdi. Çözüme dair bir planın ve programın kamuoyuna açıklanmasını, somut adım atılmasını istedi. Bahçeli'ye "DEM Parti zaten bir Türkiye partisi" cevabını veren Hatimoğulları, atılacak adımları izleyeceklerini belirtti.
• Erdoğan'ın “İsrail’in sonraki hedefi Türkiye” sözleriyle ilgili TBMM Genel Kurulunda kapalı oturum yapıldı. Yaklaşık 5 saat süren oturumda, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Savunma Bakanı Yaşar Güler bilgilendirme yaptı. Oturum sonrası konuşan Özgür Özel, “Bilmediğimiz hiçbir şey söylemediler” dedi.

9 Ekim

• 6-8 Ekim Kobane eylemlerine dair DEM Parti'den "samimi bir muhasebe" yapılmasını isteyen Erdoğan, Bahçeli'nin tokalaşması ve açıklamalarını "kıymetli" bulduğunu söyledi. Erdoğan, "Cumhur İttifakı'nın uzattığı elin değerinin muhatapları tarafından da layıkıyla anlaşılmasını ümit ediyoruz" ifadelerini kullandı.
• Erdoğan, "DEM Partililer 'Somut adım yok' diyorlar. Somut adım olabilir mi" sorusunun yanıtını ise A Haber muhabiri Rüya Akkuş'a verdirdi: "Bence beklemeden siyasette ılımlı iklimi sürdürelim."
• DEM Partinin 13 Ekim'de Diyarbakır'da düzenleneceğini duyurduğu 'Özgürlük Mitingi' Valilik tarafından yasaklandı. 

10 Ekim

• Ankara Gar Meydanı’nda 10 Ekim 2015 tarihinde düzenlenen “Barış ve Demokrasi” mitingine IŞİD’in bombalı saldırısının yıl dönümünde yapılan anmalarda "Barışa dair umudu diri tutacağız" denildi. 
• Diyarbakır Barosu, “Türkiye'de Kürt meselesi bağlamında toplumsal barış için hukuki gereklilikler ve öneriler” raporunu açıkladı. Öneriler arasında Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, anadilde eğitim ve 'umut hakkı' gibi birçok başlık yer aldı.
• TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Anayasa'nın 3'üncü maddesindeki "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü" tabirinin "Milletin devleti ve ülkesiyle bölünmez bütünlüğü" şeklinde değişmesi gerektiğini söyledi. Başka bir konuşmasında ise "Bu anayasa yapım sürecini kimse zehirlenmeye kalkmasın. Kimse bu tarihi fırsatı heba etmeye aracı olmasın" dedi.
• Yargıtay, eski Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Selçuk Mızraklı'ya verilen 9 yıl 4 ay 15 gün hapis cezasını onadı.
• Kürt siyasetçilere yönelik gözaltılar devam etti.

11 Ekim

• DEM Partili Gülistan Kılıç Koçyiğit, Erdoğan'ın 'samimi muhasebe' çağrısına, “MHP bize el uzattı diye hakikatleri unutacak değiliz. Arkadaşlarımız hâlâ siyasi rehine olarak tutuluyor. Lafla peynir gemisi yürümüyor. Arkadaşlarımız özgürleşene kadar mücadelemiz devam edecek" diye yanıt verdi.
• Kürt siyasetçilere ve gazetecilere yönelik gözlatılar sürdü.

12 Ekim

• Erdoğan ‘yeni süreç’ sorusuna ‘yeni anayasa’ ile yanıt verdi: "Meseleleri terör dışı yöntemlerle ortadan kaldırmaya her zaman varız. Sayın Bahçeli'nin attığı adım bana göre çok çok önemli bir adımdır. Temennimiz odur ki bundan sonraki süreçte de bu adımları atanların sayısı çoğalsın. Çoğaldıkça inşallah yeni anayasa konusunda toplumsal mutabakatın tabanını genişletebiliriz."
• 'Özgürlük Mitingi' için diğer kentlerden Diyarbakır’a gitmek isteyenler polis tarafından engellendi.

13 Ekim

• DEM Parti'nin "Öcalan'a özgürlük, Kürt sorununa çözüm" diyerek Diyarbakır'da düzenlemek istediği miting, binlerce polis tarafından engellenerek yapılamadı. Çok sayıda kişi gözaltına alındı. Basın açıklamasında konuşan DBP Eş Genel Başkanı Çiğdem Kılıçgün Uçar, "Tarihi bir sorumluluk alın. Önce Sayın Öcalan’ın özgürlüğünü sağlayın, sonra bu çözümde rol alın" çağrısında bulundu. Bakırhan da "Toplumsal barışın sağlanmasının bir adresi İmralı'dır, diğer adres Meclistir. İmralı kapılarını açın. Ortadoğu’daki savaşın sıçramasını istemiyorsa işin muhataplarıyla birlikte Kürt meselesinin çözülmesini sağlamalıyız. DEM Parti buna hazırdır” dedi.
• Özgür Özel'den Kurtulmuş'a "Anayasanın ilk 4 maddesine el uzatanın elini kıracağız" yanıtı geldi.

14 Ekim

• MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın, "Sayın Genel Başkanımızın hamlesi; bir taviz, yumuşama, normalleşme adımı değil; bilakis normalin maliklerinin, mekanın sahiplerinin hatırlatılmasıdır. Ülkemizin zor bir dönemden, bölgenin ve dünyanın da ateş çemberinden geçtiği bir iklimde, kavganın ve siyasi mücadelenin kurallarının milli çıkarlar doğrultusunda şekillenmesi elzemdir. Devlet aklı bunu gerektirmektedir" açıklamasında bulundu.
• DBP, Diyarbakır mitingine dair "Halklar tecride karşı tutumunu net bir şekilde ortaya koyarak, çözümün muhataplarına tarihi bir sorumluluk vermiştir"açıklamasını yaptı.
• Sezai Temelli ve Gülistan Kılıç Koçyiğit, Mecliste yaptıkları açıklamada, "Bir süreç başlayacaksa İmralı oradadır. İkinci muhatap ise Meclistir. Bir müzakere başlayacaksa, DEM Parti sorumluluk almaya hazırdır" dediler.
• Anayasa Mahkemesi (AYM) "Bijî Serok Apo" ve "PKK halktır, halk burada" sloganlarının düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında olduğuna karar verdi.
• Erdoğan, “Sırf anasının dilini konuştuğu için milyonlarca vatandaşımız ötekileştirildi” dedi.
• CHP Sözcüsü Deniz Yücel, Kurtulmuş’a yanıt olarak "Derdiniz şimdilik ilk 4 madde değil, 101’inci madde (Cumhurbaşkanı'nın görev süresi) biliyoruz" dedi.

15 Ekim

• Bahçeli, tecritteki Öcalan'a "Buyursun terörün bittiğini, örgütünün tasfiye edileceğini tek taraflı ilan etsin" çağrısında bulundu. "Ama devletin terörle masaya oturmasını hiç kimse hiçbir şart altında beklemesin, aklından dahi geçirmesin. Hodri meydan" diye devam etti.
• Bakırhan, Bahçeli'ye yanıt verdi: "Öcalan'ın ne söyleyeceğini, nasıl bir çağrı yapacağını biz de merak ediyoruz. Tecridi kaldırın, hep beraber görelim."
• Özgür Özel, bölge gezisi düzenleyeceğini duyurdu ve "Kürdün, Türkün, Alevinin, Sünninin kardeşliğinin, eşit yurttaşlığının ve her ananın gözünün yaşının durması için üzerimize ne düşüyorsa onu cesaretle yaparız" dedi. Bahçeli'ye "El uzatman doğrudur. Milletin temsilcisine uzatılan el, milletin kendine uzatılan eldir" yanıtını verdi.
• Meclis Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder, “Bu köklü tarihi meselemizi ilk defa bir konuşma eksenine, tartışma eksenine çekmeye çalışan Sayın Cumhurbaşkanı'na, Sayın Devlet Bahçeli'ye ve barış meselesinde gönül indiren herkese, şahsi olarak teşekkür etmek istiyorum" dedi.
• Erdoğan, Türkiye'nin 'siyasette bir yumuşama iklimine girdiğini' belirterek, "Uzatılan elin sıkıca tutulmak yerine kopartılmaya çalışılmasına izin vermeyiz” dedi. "İlk 4 maddeyle ilgili partimizin ve Cumhur İttifakı'nın herhangi sorunu yok. Bunun üzerinden yapılan tartışmaların sürece katkısı olmadığını ifade etmek istiyorum” diye ekledi.

16 Ekim

• DEM Parti Eş Genel Başkanları, Kandıra Cezaevi’nde tutuklu bulunan HDP'nin eski eş genel başkanı Figen Yüksekdağ'ı ziyaret etti.
• IKBY parlamento seçimleri öncesi Ankara'ya gelen IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, MİT Başkanı İbrahim Kalın, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü.
• Bursa'da DEM Parti İnegöl ilçe binasına taşlı saldırı düzenlendi.
• Kürt siyasetçilere yönelik ev baskınları ve gözaltılar devam etti.

17 Ekim

• DEM Parti Eş Genel Başkanları, HDP'nin eski eş genel başkanı Selahattin Demirtaş'ı cezaevinde ziyaret etti. Ardından gazetecilerle bir araya gelen Hatimoğulları ve Bakırhan, eğer gelişmeler bir sürece evrilirse kendilerine düşeni yapmaya hazır olduklarını vurguladılar. “CHP’siz olmaz” dediler ve Özel’e açıklamaları nedeniyle teşekkür ettiler. Demirtaş'ın "Kimse İmralı-Edirne ikilemi yaratmaya kalkmasın. Benim de barış sürecinin başlayabilmesi için önkoşulum ya da ilk vereceğim refleks tecridin kaldırılmasıdır" dediğini aktardılar.
• Dolmabahçe Mutabakatı'nın simge isimlerinden olan ve tokalaşma sırasında Bahçeli'nin yanında bulunan AKP Genel Başkan Vekili Efkan Ala, "Yeni bir çözüm süreci mi gündemde" sorusuna şu yanıtı verdi: "Bizim şu anda masamızda böyle bir şey yok. O daha önce yapıldı, oldu bitti. Türkiye o günden bugüne birçok şey yaşadı. Şimdi sorun da farklı, o sorunlara bulunacak çare de farklı. Her seferinde aynı şeyi yapmak durumunda değiliz."
• Barış Vakfı, "Bu belirsizlikler süreci, geçmiş dönemlerdeki olumsuz pratikler yerine hak, hukuk, adalet ve barış ekseninde 85 milyon insanımızla daha güzel bir güne uyanmak için fırsata çevrilebilir" açıklamasını yaptı. "Haklı kaygılarımızın ve çekincelerimizin pençesinde kalarak barışı kazanamayız. Toplumdaki güvensizliğin aşılmasına katkı sunmalıyız" çağrısında bulundu.

18 Ekim

• Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, "Türkiye’de ne önceki uygulamaya benzer ne de yeni versiyonla bir çözüm süreci olmaz, olamaz. O süreçler geçmişte kaldı" açıklamasında bulundu. DEM Partiye, "Bu imkanı kötüye kullanırsa TBMM’de DEM üzerinden yürütülen terör vesayeti hukuk yoluyla tasfiye edilir" tehdidini yöneltti.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, "İsrail tehdidi" hatırlatması ve "iç cephe" vurgusu yapıp işçi ve patronları aynı 'cephe'ye çağırdı: "Tüm siyasi partilerin, tüm sendikaların, hangi görüşe mensup olursa olsun tüm sivil toplum kuruluşlarımızın kardeşlik seferberliğimize samimi destek vermesini bekliyoruz."
• DEM Partinin "CHP'siz olmaz" değerlendirmesine CHP'den "Meselenin çözüm adresi TBMM'dir" yanıtı geldi.
• Eski AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın koruma ve yakınlarının, 14 Haziran 2018'de Urfa Suruç'ta Şenyaşar ailesine dönük saldırısına dair davada, tüm sanıklar hakkında tahliye kararı verildi. Saldırıda babası ve 2 kardeşini kaybeden, saldırıdan 3 gün sonra ağır yaralı halde tutuklanan Fadıl Şenyaşar tahliye edildi.

19 Ekim

• DEM Parti Sözcüsü Ayşegül Doğan, "Gelinen aşamada karşılaştığımız bu durumu bir 'çözüm süreci' olarak tarif edemiyoruz, 'Birtakım tartışmalar var' diyoruz. Sayın Öcalan bu tartışmalar dahil edilmeli" dedi.

20 Ekim

• 'Çözüm süreci' döneminde İmralı heyetinde yer alan İdris Baluken, gelişmeler için "Bu bir çözüm sancısı" nitelemesi yaptı. "Miadı yaklaşmış bir doğumun habercisi olabilir" dedi. "Çözüm sürecinin kriminalize edildiği 9 yıllık bir dönemden sonra bu gelişme ve tartışmaların başlamış olmasını olumlu görmekteyim” değerlendirmesinde bulundu.
• IKBY parlamento seçimleri gerçekleşti. Seçimlere katılım oranı artış gösterirken (yüzde 72), KDP ve KYB sırasıyla 1'inci ve 2'nci olarak yerlerini korudu, muhalefetteki Yeni Nesil Hareketi oy sayısını artırarak 3'üncü sırada yer aldı. Hükümet kurma tartışmaları başladı.

21 Ekim

• Özgür Özel, Selahattin Demirtaş’ı ziyaret etti. Ziyaret sonrası yaptığı açıklamada "Türkiye sorunu çözecekse tüm aktörler önemlidir. Ancak Demirtaş gibi bir aktörün öneminin altı kalın kalın çizilmeli" dedi.
• Demirtaş'ın ziyaret öncesi paylaşılan mesajında İstanbul Sözleşmesi'nin yeniden imzalanması çağrısı yer aldı ve "Toplumsal barışı inşa etmek istiyorsak gelin önce buradan başlayalım" denildi. Ziyaret sonrası paylaşılan mesajında ise "Türkiye’deki sorunların çözüm yolu siyaset, çözüm kurumu da TBMM’dir" ifadeleri yer aldı. Demirtaş, sürecin ete kemiğe bürünmesi için yapılması gereken ilk şeyin "hukukun üstünlüğüne her alanda saygı duymak" olduğunu söyledi. "Umarım siyasi tutsaklar bir an önce özgürlüklerine kavuşurlar" dedi.
• AKP Sözcüsü Ömer Çelik, 'hukukun üstünlüğü' vurgularına karşı Erdoğan'ın 'Kobane muhasebesi' çağrısını yineledi.
• Demokrasi İçin Birlik (DİB), demokrasi güçlerine "Bu sürece dışında kalarak değil, inisiyatif alarak, adil ve onurlu barış talebini daha güçlü sahiplenerek, toplumsallaştırarak yanıt verme" çağrısı yaptı.

22 Ekim

• Devlet Bahçeli, "Belki bugünden sonra tarihin akışı daha farklı olacaktır" diye başladığı konuşmasında Abdullah Öcalan'a seslendi: “Şayet tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM'de DEM Parti grup toplantısında konuşsun. Terörün tamamen bittiğini ve örgütün lağvedildiğini haykırsın. Bu dirayet ve kararlılığı gösterirse, 'umut hakkı'nın kullanımıyla ilgili yasal düzenlemenin yapılması ve bundan yararlanmasının önü de ardına kadar açılsın. Ne Kandil ne de Edirne, adres İmralı’dan DEM’e uzansın, bu ağır ve tarihi terör sorunu ülke gündeminden tamamen çıkarılsın. Hodri meydan…” Bahçeli'nin bu çıkışı ülke gündemine oturdu.

October 22, 2024

• DEM Partinin yanıtı Tülay Hatimoğulları'ndan geldi: "Bırakın tecrit kalksın. Sayın Öcalan çıksın, konuşsun. Ne konuştuğunu hep birlikte görelim. Acil bir biçimde bu konuda adım atılmalıdır."
• Özgür Özel'in yanıtı ise şöyle oldu: "CHP olarak terörün bitmesine, annelerin gözünün yaşının silinmesine tam destek vereceğiz… Ne yapılacaksa TBMM'de yapılmalıdır. Bu iş çözülecekse bütün partilerinin içinde olduğu bir masada konuşulur… El yükseltiyorum: Ben de Kürtlere bir devlet teklif ediyorum. Tam olarak kendilerini ait hissetmeyen bütün Kürtlere, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin sahibi olmayı teklif ediyorum."
• Cumhurbaşkanı Erdoğan ise "Cumhur İttifakı tarafından açılan tarihi fırsat penceresinin kişisel hesaplara kurban edilmemesini ümit ediyoruz. Siyaset kurumu, Meclis, sivil toplum, basın, akademi ve topyekun millet olarak hep beraber terörün ve şiddetin olmadığı bir Türkiye'yi inşa edelim istiyoruz" dedi.
• EMEP Milletvekili İskender Bayhan, henüz somut adım atılmadığına dikkat çekti. Bayhan çözüm için askeri operasyonların durdurulması, tecridin kaldırılması, siyasi af ilan edilmesi ve Mecliste gerekli düzenlemelerin yapılması çağrısında bulundu.

23 Ekim

• 43 aydır tecritte olan Abdullah Öcalan, yeğeni DEM Parti Milletvekili Ömer Öcalan ile görüştü. İmralı'daki görüşmenin saat 11.00'de başladığı ve 2 saat sürdüğü aktarıldı. Öcalan ile en son yüz yüze görüşme 3 Mart 2020 tarihinde, telefon görüşmesi ise 25 Mart 2021 tarihinde gerçekleşmişti.
• Türkiye'nin silah sanayisinin en önemli şirketlerinden TUSAŞ'ın Ankara Kahramankazan'daki yerleşkesine saat 15.26'da silahlı ve bombalı saldırı düzenlendi. Saldırıda 1'i taksici, 1'i özel güvenlik görevlisi, 3'ü TUSAŞ çalışanı 5 kişi hayatını kaybetti, 22 kişi yaralandı. PKK’nin askeri kanadı HPG mensubu 1'i kadın 2 saldırgan da olay yerinden öldürüldü.
• Milli Savunma Bakanlığı, Suriye ve Irak'ta SDG ve PKK'ye yönelik operasyon başlattı. Köy ve kasabalar vuruldu.
• BRICS Zirvesi dolayısıyla Kazan'da bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ile toplantısında "Bu menfur terör saldırısını lanetliyorum" dedi. Daha sonra yaptığı açıklamada "Her türlü terör tehdidiyle ve destekçileriyle mücadelemiz azimle, kararlılıkla ve çok boyutlu bir şekilde devam edecektir" ifadelerini kullandı.
• Bahçeli, "Hiçbir kanlı ve kalleş proje milli birlik ve kardeşliğimizin karşısında tutunamayacaktır. Kiralık katilleri sahaya sürenler, terörizmi karanlık bir aparat olarak kullananlar sonuç alamayacakları gibi mücadele azmimizi de asla kıramayacaklardır" açıklaması yaptı.
• DEM Partiden "Saldırıyı kınıyoruz. Diyalog ihtimalinin konuşulduğu günlerde bu saldırı manidardır" açıklaması geldi. Sezai Temelli de "Zamanlaması manidar. Provokasyon her tarafından belli olmaktadır" dedi.
• Saldırıyı kınayan Selahattin Demirtaş, "Sorunlarımızın diyalogla, siyaset yoluyla çözülmesi arayışlarını kanla kesmeye çalışan anlayış bilmeli ki eğer Öcalan bir inisiyatif alır ve siyasetin önünü açmak isterse tüm gücümüzle arkasında olacağız. Barış isteyenlerin sesinin, kimden gelirse gelsin bu defa bastırılmasına asla izin vermeyeceğiz" dedi.
• Özgür Özel, Diyarbakır'dan başladığı bölge turunu yarıda kesip Ankara'ya döndü.
• Öte yandan sabah saatlerinde İYİP Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu, Meclis grup toplantısında Bahçeli'ye idam ipi fırlattı. Bahçeli, ipi Meclisteki odasına asıp poz verdi.
• EMEP Milletvekili Sevda Karaca, devletin ancak egemen sınıfın çıkarları söz konusuysa ya da bu çıkarlar tehdit altındaysa Kürt sorununu hatırladığını belirterek ""Halkların barış özlemini kendi bekalarına dayanak yapmak isteyenlere karşı sözümüz açık. Halkın tartısına hamasetle değil, somut adımlarla çıkın." dedi.

24 Ekim

• Abdullah Öcalan'ın ilk mesajı Ömer Öcalan tarafından kamuoyu ile paylaşıldı: “Tecrit devam ediyor. Koşullar oluşursa bu süreci çatışma ve şiddet zemininden hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik güce sahibim.”
• DEM Partiden "İmralı hazır, Sayın Öcalan hazır. Peki devlet hazır mı? Sıra çağrıyı yapanlar ve destekleyenlerde" açıklaması geldi.
• Kürt siyasetçi Leyla Zana, "Biz barışa susamış olanlar, bu gelişmeleri demokratik çözüme dönüştürmeye çalışanların amasız, ancaksız yanında, arkasında duracağız" dedi.
• KCK Yürütme Konseyi "Öcalan'ın geliştireceği süreci esas alacağız. Bu konuda herhangi bir farklı yaklaşım ve duruş söz konusu değildir" açıklamasını yaptı.
• Avukatları, Öcalan ile görüşmek için bir kez daha başvuru yaptı. Düzenli görüşme yapılmasının, "sorunların diyalog, barış ve demokratik uzlaşı temelinde çözümünün önünü açacağı" belirtildi.
• Saldırı için Erdoğan, "Türkiye'nin terörü bertaraf etme azmini ve kararlılığını daha da perçinlemiştir" dedi. Özgür Özel ise "Eğer korkarsak, sinersek, bundan dolayı tutumlarımızı değiştirmeye kalkarsak terör amacına ulaşmış olur" değerlendirmesinde bulundu.
• Devlet Bahçeli, MHP Genel Merkezine gelen organize suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı ile görüştü.
• TUSAŞ saldırısının ardından Atatürk Havalimanı'ndaki Devlet Konukevi'nde Erdoğan başkanlığında güvenlik zirvesi düzenlendi. Erdoğan daha sonra yaptığı bir açıklamada, "Bu terör saldırısının Suriye’den bir sızma hareketi şeklinde gelişmiş olduğunu öğrenmiş bulunuyoruz" dedi.

25 Ekim

• PKK’nin askeri kanadı HPG, TUSAŞ saldırısını üstlendi. Açıklamada, saldırının "uzun süre önce planlandığı, Türkiye’de son ayda tartışılan siyasal gündemle ilişkisi bulunmadığı, Kürdistan’daki uygulamalara karşı yapıldığı" söylendi.
• DEM Parti Genel Merkezi'ne taşlı saldırı düzenlendi, saldırgan gözaltına alındı.
• İçişleri Bakanlığı, 31 ilde düzenlenen 'KCK operasyonunda' 176 kişinin gözaltına alındığını bildirdi.
• Erdoğan, TUSAŞ saldırısı için "Biz bu kalleşliklerin arkasındaki niyetin ne olduğunu çok net görebiliyoruz. Güvenlik toplantımızda atacağımız adımları detaylıca ele aldık. Terörsüz Türkiye hedefimizle aramıza kimse giremez. Oyunlarını başlarına yıkacağız" dedi.
• Suç örgütü lideri Kürşad Yılmaz da Bahçeli'nin açıklamalarına destek verdiği duyurdu, eleştirenleri tehdit etti: "Bir saniye dahi onu yalnız bırakmayacak, gerekirse can alıp can vereceğiz."
• TUSAŞ'ı ziyaret eden Özgür Özel, "Öcalan’a bulunduğu yerde imkan verilir oradan çağrısını yapar, illa Meclise gelmek zorunda değil" dedi.

26 Ekim

• İsrail, İran'a hava saldırıları düzenledi. İran 'sınırlı hasar' verdiğini açıkladığı saldırılarda 4 askerinin hayatını kaybettiğini bildirdi.
• Bahçeli, Ziya Gökalp'ten alıntı yaparak, "Türk ile Kürtlerin birbirini sevmesi hem dini hem de siyasi bir farzdır" dedi. TUSAŞ saldırısı için ise "Tarihi çıkışımızın hemen ardından terör örgütleri Türkiye'ye kanlı mesaj vermişlerdir. Bu kanlı mesajı ayaklarımızın altında çiğniyoruz" ifadelerini kullandı.
• Erdoğan, 'iç cephe' söylemini sürdürdü: "Terör örgütleri iç cephemizi sarsamayacaklar, ezeli ve ebedi kardeşliğimize pusu kuramayacaklar."
• Bahçeli'nin Öcalan çıkışını eleştiren Cübbeli Ahmet, Alaattin Çakıcı ile bir araya geldi, söylem değiştirdi: "Devlet Bey, Apo’nun güçsüzlüğünü ve Kandil’in direkt Siyonizme bağlı olduğunu ifade etmek için bu açıklamaları yapmış."

27 Ekim

• Bakırhan, "Biz de Kürtlerin ve Türklerin birbirini sevmesinin farz olduğunu söylüyoruz, buna inanıyoruz… Kürtlere tanınacak her hakkın Türklerin kaybı olacağı endişesinden artık kurtulmamız gerekiyor. Önümüzdeki günlerde bu meseleyi siyasal ikballeri için araçsallaştıranlara karşı barışı toplumsallaştırma gibi büyük bir görev önümüzde duruyor" dedi.
• DEM Parti Meclisinin yayımladığı bildirgede, "Çözüm tartışmalarının yeniden gündeme gelmesi olumludur ancak geçmişteki 'teslim alma' söylemlerinin yeniden dillendirilmesinin çözüme katkı sunmayacağı açıktır" denildi; barış olanaklarını büyütme ve sahiplenme çağrısı yapıldı.
• CHP'nin düzenlediği "Teröre karşı yaşam mitingi"nde konuşan Özgür Özel, "Bir gizli görev dağılımı olduğu ortada. Artık sözcünün görevi bitmiştir. Erdoğan çıkıp bu millete bir açıklama yapmak zorundadır. Bahçeli’yi sözcü kılma, ne diyorsan sen söyle" dedi. 
• Şenyaşar ve Yıldız aileleri devlet erkanının katıldığı yemekte barıştı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, "Bu barışın diğer sorunlara örnek olmasını umut ediyorum" dedi.

28 Ekim

• Özgür Özel, Bahçeli'nin Öcalan'a çağrısı için, "Böyle bir çıkışın, Tayyip Erdoğan'ın haberi olmaksızın ve Abdullah Öcalan'la bir mutabakata varılmaksızın, uzun süredir müzakeresi yapılmaksızın yapıldığına ihtimal vermiyorum. Biz TBMM odak olmalıdır diyoruz. Olabildiğince şeffaflıktan yanayız. Bu sorun çözülürse Türkiye'nin önü çok açılacak" değerlendirmesinde bulundu.
• Bahçeli, 29 Ekim mesajında, "Türkiye Cumhuriyeti'nin bir Kürt sorunu yoktur, asla da olmayacaktır. Var olan sorun bölücü terör sorunudur" dedi ve şu tehdidi öne sürdü: "Terör ve bölücülüğü sadece hayatımızdan değil, milli hafızadan da söküp atma hedefinden cayma, sapma ve savrulma söz konusu değildir. Şayet buna direnç gösterilirse, eski usul mücadele stratejilerinden çok daha sert, seri ve şiddetli yöntemlerin devreye alınması mukadder hale gelmeli, hiç kimsenin de gözünün yaşına bakılmamalıdır."
• TUSAŞ saldırısı sonrası Kuzey ve Doğu Suriye’yi hedef alan operasyonlar çeşitli kentlerde protesto edildi, "Ülkede ve sınır ötesinde barış" talebi dile getirildi.
• Erdoğan, TUSAŞ saldırısı için "Bu terör eyleminin, ülkemiz iç siyasetinde farklı bir iklimin filizlenmeye başladığı bir döneme tekabül etmesi manidardır. Türkiye Cumhuriyeti olarak bu alçak saldırıyla verilmek istenen mesajları buruşturup çöpe attık. Cevabımızı Suriye ve Irak'taki inlerini başlarına geçirerek kat kat misliyle verdik" dedi.

29 Ekim

• Cumhurbaşkanı Erdoğan, 29 Ekim özel programında MHP Lideri Bahçeli’nin Öcalan çıkışına ilişkin ilk kez açıklama yaptı: “Cumhur İttifakı ortağımızın öncülüğünde son dönemde ortaya konan yaklaşımların önyargısız olarak değerlendirilmesinin daha faydalı olacağı kanaatindeyiz. Bu yaklaşım kadim devlet aklının, binlerce yıldan süzülüp gelen irfanının gereğidir. İç cepheyi sağlam tutukça ne terör örgütleri ne de onları besleyip üzerimize salan şer güçleri emellerine ulaşamayacaktır.”

30 Ekim

• 31 Mart seçimlerinde 'kent uzlaşı' ile CHP'den seçilen Esenyut Belediye Başkanı Ahmet Özer, “terör örgütüne üyeliği” suçlamasıyla gözaltına alınıp tutuklandı.
• Erdoğan, Öcalan'a çağrı yapan Bahçeli'ye teşekkür etti, "Bizim Kandil'deki terör baronlarına hiçbir çağrımız yoktur, olamaz da" dedi. Kürtlere "Bu eli sımsıkı tutmanı bekliyoruz" diye seslendi. Özel'e de seslenerek, "Hukuksuzluğun olduğu yerde adalet olmaz, hukuksuzluğun olduğu yerde adil yönetim olmaz. Bunları öğrenmeye mecbursun. Coğrafyamız bir ateş çemberine dönüşmüşken, terör örgütünün mensupları Esenyurt'u kasıp kavururken, bundan niye rahatsız oluyorsun? Tam aksi mevcut yönetime destek vereceksin" ifadelerini kullandı.
• Erdoğan, partisinin Meclis grup toplantısından çıkışında bir gazetecinin Abdullah Öcalan’a ilişkin 'umut hakkı' sorusuna ise cevap vermedi.

31 Ekim

• Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer'in tutuklanmasının ardından, Beyoğlu Kaymakamı iken İstanbul Vali Yardımcısı yapılan Can Aksoy, belediyeye kayyım olarak atandı. 

4 Kasım

• Mardin, Batman ve Halfeti belediyelerine kayyım atandı.
• Batman'daki kayyım protestosunda konuşan Hatimoğulları, "El sıktılar ve dediler ki iç barış sağlayacağız. Bunların iç barış gibi bir derdi yok" dedi. Bakırhan da "Bu kumpasçılar kapalı kapılar ardında tasfiyeyi planlayarak bize el uzatmıştır" ifadelerini kullandı.
• AKP Grup Başkanvekili Abdullah Güler, kayyımlara dair açıklamasında, "İlgili kişiler istinaf ve yargı süreçlerinde beraat edebilir ya da cezaları kesinleşebilir. Yargılamanın selameti açısından böyle bir görevlendirme takdir edilmiş. Hukuk devleti içinde bu türden uygulamalar geçmiş dönemlerde de vardı, ilerleyen dönemlerde de takdir edilecektir. Bu uygulamalar devam edecektir, ediyor da" dedi.

(POLİTİKA SERVİSİ)