BM Plastik Anlaşması müzakereleri öncesi Türkiye’ye sorumluluk çağrısı

Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde plastik kirliliği ile mücadele amacıyla hazırlanan ve uluslararası bağlayıcılık taşıyacak Plastik Anlaşması’nın beşinci oturumu yaklaşırken, Türkiye delegasyonuna çevre derneklerinden açık bir çağrı yapıldı. Plastiksiz Türkiye Platformu Girişimi öncülüğünde birçok çevre örgütü, sivil toplum kuruluşu ve akademisyen tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’nin plastik kirliliği ile mücadelede daha etkili ve kapsayıcı politikalar geliştirmesi gerektiği vurgulandı. Ayrıca Türkiye'nin BM Plastik Anlaşması müzakerelerinde plastik endüstrisinin çıkarları doğrultusunda değil, halk sağlığını ve çevreyi koruma perspektifiyle hareket etmesi gerektiği belirtildi.

PLASTİK KİRLİLİĞİ GERİ DÖNÜLEMEZ BİR TEHLİKE BOYUTUNDA

Çağrı metninde, plastik kirliliğinin dünya çapında geri döndürülemez sonuçlar doğurmaya başladığı, yıllık 450 milyon tona varan plastik üretiminin çevre ve insan sağlığı üzerinde yıkıcı etkiler yarattığı belirtildi. Metinde, plastiklerin, kullanım ömrünü tamamladıktan sonra genellikle yanlış yönetim uygulamaları nedeniyle çevreye karıştığı veya zehirli kimyasallara dönüşerek kalıcı kirliliğe yol açtıkları, hava kirliliğinden su kirliliğine, mikroplastik oluşumundan toprağın kirlenmesine kadar geniş bir yelpazede çevresel zararların ön plana çıktığına dikkat çekildi.

TÜRKİYE AKDENİZ’İN EN BÜYÜK KİRLETİCİSİ

Açıklamada Türkiye'nin, Akdeniz'deki plastik kirliliğine en çok katkıda bulunan ülkelerden biri olduğu belirtilirken, ülkenin Avrupa’dan plastik atık ithal eden en büyük ithalatçılardan biri konumunda olduğunun altı çizildi. Yetersiz atık yönetimi ve depolama altyapısının bu sorunu daha da derinleştirdiği ifade edilerek, Türkiye’nin atık ithalatı politikasını yeniden gözden geçirmesi gerektiği vurgulandı.

DELEGASYONA SUNULAN TALEPLER

Çevre örgütleri, Türkiye delegasyonundan BM Plastik Anlaşması müzakerelerinde şu ana başlıkları savunmasını talep etti:

Plastik Üretimini Kaynağında Azaltma: Türkiye, plastik üretimini sınırlayan yasal olarak bağlayıcı kurallara destek vermeli ve mevcut üretim hacimlerinin azalmasına yönelik politikalar geliştirmelidir. Bu talep, küresel iklim krizini önlemede IPCC tarafından belirlenen 1,5°C sıcaklık artışı eşiğini koruma hedefiyle ilişkilendirildi.Tehlikeli Kimyasalların Yasaklanması: Anlaşmanın, insan ve çevre sağlığını tehdit eden kimyasallara karşı ihtiyatlılık ilkesine dayanan kurallarla kimyasal içeriğin düzenlenmesini sağlaması gerektiği belirtildi. Türkiye delegasyonunun, endüstri baskısından bağımsız olarak bilimsel verilere dayalı yasaklı kimyasal listelerini savunması istendi.Şeffaf Raporlama ve İzleme: Plastik kirliliğinin kapsamlı bir şekilde yönetilebilmesi için üretimden atık haline gelene kadarki tüm aşamaların izlenmesini sağlayacak şeffaf raporlama süreçleri gerekliliği vurgulandı. Bu şeffaflık, plastiğin tüm yaşam döngüsünde yaratacağı etkilerin izlenmesi açısından kritik bir adım olarak sunuldu.Küresel Düzeyde Bağlayıcı Kuralların Oluşturulması: Plastik kirliliğine karşı mevcut gönüllü endüstri taahhütlerinin etkisiz olduğu savunularak, küresel bağlayıcılığa sahip kuralların plastik kirliliğini önlemede önemli olduğu belirtildi. Türkiye delegasyonundan, plastik kirliliğiyle etkili mücadelede bu kuralların savunucusu olması talep edildi.Finansal Yatırımlarla Destek: Plastik kirliliğinin sona erdirilmesine yönelik bağlayıcı yükümlülüklerin, adil geçişi sağlayacak ve yeniden kullanım sistemlerini finanse edecek taahhütlerle desteklenmesi gerektiği ifade edildi. Türkiye'nin “kirleten bedelini öder” prensibini savunarak büyük plastik üreticilerinden elde edilecek kaynaklarla finanse edilen projelere öncülük etmesi önerildi.Adil Geçiş İlkesi: Atık toplayıcılar başta olmak üzere plastik sektöründe çalışan işçilerin haklarının güvence altına alınması gerektiği belirtildi. Türkiye delegasyonunun, atık toplama işçilerinin sağlık, güvenlik ve adil çalışma koşullarını sağlamaya yönelik politikalara destek vermesi istendi.Akdeniz İçin Ortak Koruma İnisiyatifi: Akdeniz ülkeleriyle iş birliği yaparak, bölgedeki plastik kirliliğine karşı sınırları aşan bir inisiyatif oluşturulması gerektiği savunuldu. Türkiye’nin Akdeniz’de plastiksiz turizmi desteklemek, kıyı kirliliğini önlemek ve denizcilik faaliyetleri kaynaklı kirliliğe çözüm getirmek için bu iş birliğine öncülük etmesi istendi. (Adana/EVRENSEL)