Eğitim Sen: Bütçe nitelikli bir yükseköğretim hedefinin çok uzağında
Eğitim Sen, 2025 yılı bütçesine ilişkin yaptığı açıklamada AKP’nin yükseköğretimdeki tahribatı sürdürdüğünü; bütçenin nitelikli bir yükseköğretim hedefinin uzağında olduğunu kaydetti.
Fotoğraf: MA
2025 yılı yükseköğretim bütçesine ilişkin açıklama yapan Eğitim Sen, bütçenin yükseköğretimin ticarileştirilmesi ve akademi üzerindeki siyasi baskıların bir yansıması olduğunu ifade etti.
“AKP’NİN YÜKSEÖĞRETİMDEKİ TAHRİBATI SÜRÜYOR”
Eğitim Sen yaptığı yazılı açıklamada, “her şehre bir üniversite” mantığıyla devlet yükseköğretim kurumları sayısında önemli bir artışın meydana geldiğini; Ekim 2024 itibariyle üniversite sayısının 129 devlet, 75 vakıf üniversitesi ve 4 vakıf meslek yüksekokulu olmak üzere 208’e çıktığı aktarıldı.
Eğitim Sen “Hükümet, her ne kadar ‘fırsat eşitliğini sağladık’ dese de artan öğrenci sayısı karşısında temel hizmetlerde her geçen gün geriye gidilmekte, öğrencilerin sorunları görmezden gelinmekte, akademik ve idari personelin istihdam koşullarında güvencesizlik yaygınlaştırılmaktadır. 2025 yükseköğretim bütçesi AKP hükümetinin yükseköğretimdeki tahribatı sürdürdüğünün açık bir göstergesidir” dedi.
“GÜVENCESİZLİK YAYGINLAŞIYOR”
Yükseköğretim kurumlarına bütçeden ayrılan payın gerek merkezi yönetim bütçesine gerekse milli gelire (GSYH) oranının ihtiyaç kadar arttırılmamasının dikkat çekici olduğu ifade edilen açıklamada, “Siyasi ihtiyaçlar üzerinden bol bol üniversite kurulması ne yazık ki toplumsal faydaya işaret etmemekte, eğitimin niteliğine zarar vermekte, istihdam koşullarında güvencesizlik pratiklerini yaygınlaştırmaktadır. Özellikle üniversite bütçelerindeki yıllık rakamsal artışın personel giderleri gibi zorunlu harcamaları karşılamaya yönelik oluşturulmasına rağmen, öğretim üyesi ve akademik personel yetersizliği devam etmektedir” denildi.
“YATIRIM GİDERLERİ İÇİN AYRILAN PAY TEMEL İHTİYAÇLARI DAHİ KARŞILAMAZ”
Bütçenin önemli bir bölümünün personele yapılan harcamalar oluşturduğunu söyleyen Eğitim Sen, “Yükseköğretim kurumları bütçesinin yüzde 73’ü zorunlu giderler arasında yer alan zorunlu personel harcamalarına ayrılmıştır. Bütçedeki yatırım karakterli diğer giderler olan mal ve hizmet alım giderleri, cari transferler ve sermaye giderlerine ise toplamda bütçenin yüzde 27’si ayrılmaktadır. Eğitimin iyileştirilmesi, gerekli altyapı sağlanması için kullanılacak olan yatırım giderleri için Hazine’den ayrılan paya bakıldığında temel ihtiyaçların dahi karşılanamayacağını söylemek yanlış olmayacaktır. Nitekim öğrencilerin nitelikli eğitime erişebilmesi için karşılaması gereken maliyet yalnızca ders kitapları ve materyallere erişimden ibaret değildir. Aynı zamanda barınma, beslenme, ulaşım ve sosyal ihtiyaçları bulunmaktadır” dedi.
“ÜNİVERSİTELER BİLİM KURUMLARI OLMA VASFINI YİTİRİYOR”
Genel bütçeden yeterli pay ayrılmayan üniversitelerin, kendi gelirlerinde artış yaratabilmek için daha fazla katkı payı ücreti ve öğrenim ücretine ihtiyaç duyduğu belirtilen açıklamada, “Diğer yandan eğitim harcamalarında döner sermaye ve iktisadi işletmelerin payı her geçen gün artmakta, yükseköğretimin ticarileşmesi sorunu büyümektedir. Üniversite-sermaye işbirliği, teknoloji transfer ofislerinin kurulması gibi yollarla döner sermaye üzerinden gelir getirici işbirlikleri, danışmanlık projelerinin sayısı katlanarak artarken bilgi üretimi araçsallaştırılmaktadır. Üniversiteler sermayenin ihtiyaçlarını karşılamaya zorlanarak bilim kurumları olma vasfını yitirmektedir” denildi.
“EKONOMİK SORUNLAR GÖRMEZDEN GELİNİYOR”
Barınma, ulaşım, beslenme sorununun eğitim-öğretim hakkını engelleyecek düzeylere ulaştığını hatırlatan Eğitim Sen, “2025 yılı için öngörülen bütçelerde, özellikle üniversitelerdeki temel hizmetler sınırlandırılmakta, lisans öğrencilerinden doktora öğrencilerine kadar geniş bir kesimin yaşadığı ekonomik sorunlar görmezden gelinmektedir” dedi.
YÜKSEKÖĞRETİM BÜTÇESİNE İLİŞKİN TALEPLER
Eğitim Sen açıklamasında yükseköğretim bütçesine ilişkin talepleri şöyle sıraladı:
- Yükseköğretim bütçesinde, üniversiteler ve diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyaçları belirlenerek kamusal hizmet çerçevesinde reel artış sağlanmalıdır.
- Akademik personele verilen “yükseköğretim tazminatı” ödeneği tüm üniversite çalışanlarına verilmelidir.
- ‘Geliştirme ödeneği’ adil bir şekilde akademik, idari-teknik personele de ödenmelidir.
- Üniversite çalışanları döner sermaye hakkından maaş ve ek ödemelerinde herhangi bir kesintiye uğramadan yararlanabilmelidir.
- Kadro sorunları bekletilmeden çözülmelidir. Kadrolar sürekli olmalı, yükseköğretim emekçileri çalışma hayatlarını gelecek kaygısı olmadan sürdürmelidir.
- Lojman, servis hizmetleri, yemekhane ve sosyal tesislerin kullanımında kısıtlamalara ve ayrımcılığa son verilmeli, hangi kadro ve unvanda olursa olsun tüm üniversite personelinin bu hizmetlerden eşitçe yararlanması sağlanmalıdır.
- Devlet ve vakıf üniversitelerinde 50/d, 33/a ile istihdam edilen araştırma görevlileri arasında görev ve haklar açısından yapılan her türlü ayrımcılık engellenmeli, araştırma görevlilerinin 50/d ile istihdamına son verilmeli, güvenceli istihdam temel alınmalıdır.
- Üniversitelerde akademik özerklik ve bilimsel özgürlüğün tesis edilmesi için gerekli koşullar derhal sağlanmalıdır.
- Eşit işe eşit ücret verilerek, ders ve araştırma sürecinde eşit katkıların eşit değerlendirmesi yapılmalıdır. Ek göstergeler yoluyla hiyerarşik ücretlendirmeden vazgeçilmelidir.
- Yükseköğretim alanındaki tüm ek ücret ve ödemeler görev alan tüm personel arasında adil bir şekilde dağıtılmalıdır.
- Öğrenci harçları, özelleştirme eğilimlerini güçlendirmektedir. Bu nedenle tamamen kaldırılmalı, öğrencilere eğitim ve araştırma gereçleri, barınma, beslenme ve ulaşım parasız sağlanmalıdır.
- Üniversiteler kurumsal özerkliği zedelenmeden mali yönden kamu denetimine açık olmalıdır.” (HABER MERKEZİ)
