Arjen Arî ölümünün 12. yılında anılıyor | 'İsmi bize sorumluluk yüklüyor'

İnanç YILDIZ
Diyarbakır

Modern Kürt şiirinin önemli isimlerinden Arjen Arî, ölümünün 12’inci yıldönümünde 17 Kasım’da Diyarbakır’da yapılacak özel bir etkinlikle anılacak. Sor Yayınları ve Arjen Arî’nin ailesi tarafından düzenlenen program kapsamında Arî’yi anlatan film, fotoğraf, edebiyat ve müziğin buluşması ile gerçekleştirilecek.

Sezai Karakoç Kongre Merkezi’nde (ÇandAmed) düzenlenecek etkinlik, saat 17:30’da başlayacak. Programda, 11’inci Arjen Arî Şiir Yarışması’nın ödül törenin yanı sıra, Arî’nin bugüne kadar bilinmeyen fotoğraflarından bir sergi oluşturulacak. Arî’yi anlatan Bîraxane filmi, yönetmen Bilal Korkut’un katılımıyla gösterilecek ve kitap haline getirilen filmin senaryosu okuyucuyla buluşturulacak. Arjen Arî Şiir Ödülü’nü kazanmış şairlerin eserlerinden oluşan özel bir set de ilk defa okurlara sunulacak. Arî’nin şiirlerini besteleyenlerden Mehmet Atlı ve Xalit Tarî sahne alacak, birçok şair tarafından Arî’nin şiirleri seslendirilecek. Etkinlikte ayrıca Sor Yayınları, Arjen Arî’nin ailesi, arkadaşları, sevdikleri, birçok kitle örgütü temsilcileri ve Arjen Arî şiir ödülünü kazanmış bazı şairler de bu etkinlikte söz alacak.

Geçen yıl Arjen Arî Şiir ödülünü alan ve bu yıl düzenlenecek anma etkinliğinin hazırlık çalışmalarında görev alan Rêzan Diljen, etkinliği Evrensel’e anlattı.

‘İSMİ BİZE SORUMLULUK YÜKLÜYOR’

Arjen Arî adına verilen ödülü son kazanan şair olan Rêzan Diljen, bu ödülün Kürt şiir camiasında taşıdığı derin anlamı vurgularken Arjen Arî’nin edebiyat dünyasında bıraktığı mirasın şairler için büyük bir sorumluluk doğurduğunu anlatıyor:

“Edebiyat tarihi boyunca yüzyıldan fazladır birçok ödül organize edildi, düzenlendi. Zannedersem aramızdaki en önemli fark bizim biraz daha romantize edip öyle bakmamız olabilir. Arjen Arî’nin isminin getirdiği ağırlık hep ödülü kazananlara olumlu anlamda baskı yapmıştır. Benim ödül almamın üzerinden hemen hemen bir yıl geçti ve bu bir yılda ödülün gerek poetik olarak gerekse diğer edebi etkinlikler açısından sorumlulukları da beraberinde getirdiğini deneyimleyerek öğrendim. Bu sebeple bu sene anma etkinliğinde yer almak tabii ki onur verici bir şey.”

MURATHAN MUNGAN’IN ONUR ÖDÜLÜ

Arjen Arî adına her yıl düzenlenen şiir yarışmasının bu yılki içeriğini anlatan Diljen, Murathan Mungan'ın onur ödülü alacağını belirtiyor ve ekliyor:

"Bu yıl herhangi bir dosyaya ödül verilmedi tıpkı 2016’daki gibi. Normalde kasım ayında ödül merasimi yapılır ve şiirseverler o merasimde şairle ve eseriyle tanışır. Bu sene ödülü alan olmadığı için böyle bir anma etkinliği düşünüldü yerinde bir karar ile. Bu arada her ne kadar ödülü alan dosya olmasa da onur ödülü alan Murathan Mungan'a o gün ödülü takdim edilecek.”

‘BÎRAXANE’ FİLMİ İZLEYİCİYLE BULUŞUYOR

Bu yıl ödül töreni düzenlenmemesi nedeniyle, etkinliklerde Bilal Korkut’un Arjen Arî üzerine çektiği “Bîraxane” filmi gösterilecek. Kürt şiirine gönül vermiş isimlerin katılacağı etkinlikte, Arjen Arî'nin dizeleri ve yaşamıyla ilgili pek çok yön, sinematik bir anlatımla seyirciye sunulacak. Rêzan Diljen, filmle ilgili heyecanını şu sözlerle ifade ediyor:

“Bilal Korkut’un yönetmenliğini üstlendiği ve Arjen Arî ve şiirlerinin odak merkezinde olduğu ‘Bîraxane’ filmi Amed’deki izleyiciyle buluşacak. Bilal Korkut’un da o gün programda olacağını söylemek de ayrıca heyecanlandırıyor beni.”

ARJEN ARÎ’NİN DAHA ÖNCE HİÇ GÖRÜLMEYEN YÜZLERİ

Etkinlik kapsamında Arjen Arî’nin daha önce hiç yayımlanmamış fotoğraflarının yer aldığı bir sergi de düzenlenecek. Arjen Arî’yi, klasikleşmiş birkaç kareyle tanıyan okuyucular, şairin hayatının farklı dönemlerini bu sergide keşfedilecek. Onun sadece şair olarak değil, bir insan olarak da kim olduğunun tanıma fırsatı bulunacak. Rêzan Diljen, fotoğrafların hazırlanış sürecini anlatırken, serginin önemine de değiniyor:

“Necla Abla sağ olsun, Arjen Arî’nin daha önce hiç görmediğimiz birçok fotoğrafını bizimle paylaştı. Biz de bu fotoğrafları bir sergiye dönüştürmeye karar verdik. Arjen Ari’yi klasikleşmiş üç beş fotoğrafı dışında bu kadar çok fotoğrafı olduğunu bilmek, görmek o kadar güzel ki… Fotoğraf sergisi için sadece Necla Abla değil birçok insanla iletişime geçtik, ulaşamadığımız/kayıp yüzün üzerinde fotoğraf var, belki bir gün bu kaybolan flash bellekler, silinen fotoğraflar, bozulan bilgisayarlardan tekrar o fotoğraflara ulaşılır. Ama şu an elimizde Arjen Arî’nin, etkinlikte sergilenmek üzere yüzün üzerinde fotoğrafı var, bunlardan 20-25 bandında fotoğraf seçtik.”

'RİTMİYLE, UYUMU VE AHENGİYLE KÜRT ŞİİRİNE İLHAM VERDİ'

Arjen Arî’nin şiirleri, onun ritmik ve simetrik tarzıyla Kürt müziğine de ilham kaynağı olmuştu. Birçok müzisyen Arjen Arî’nin dizelerine beste yaparak onun şiirini bir başka boyuta taşıdı. Etkinlikte, Kürt müziğinden Mehmet Atlı ve Xalit Tarî, Arjen Arî’nin eserlerini seslendirecek. Arî sadece bir şair olarak değil, müziğe de dokunmuş bir sanatçı olarak anılacak. Rêzan Diljen, Arjen Arî’nin müzisyenlere nasıl ilham verdiğini şöyle anlatıyor:

“Arjen Arîyi okuyanlar bilir, şiirlerinde her zaman bir ritim, bir balans ve bir ahenk vardır. Sanırsam bu yüzdendir ki müzisyenlerimizin beste için şiire başvurduklarında ilk akla gelen isimlerden biridir. Mehmet Atlı, Xalit Tarî, Yunus Dişkaya, Qeydûbend, Mirady gibi isimler Arjen Arî’nin şiirlerini bestelemişlerdir. Bu etkinlikte ise Mehmet Atlı ve Xalit Tarî sahne alacak, Arjen Arî’den şiirlerinden besteledikleri parçaları seslendirecekler.”

‘BIRAKTIĞI BAYRAĞI TAŞIYACAK GENÇ ŞAİRLERE İHTİYAÇ VAR’

Rêzan Diljen, Kürt gençlerine Arjen Arî üzerinden Kürtçe şiir yazmaları için içten bir çağrıda bulunuyor. Bu yıl yarışmaya ödüle layık bir dosyanın katılmamasının yarattığı soru işaretine değinen Diljen, genç şairlere olan ihtiyacı şu sözlerle dile getiriyor:

“T. S. Eliot’un güzel bir sözü var; ‘Eğer yaşayan şairlerimiz yoksa ölen şairlerimizin de bir kıymeti yoktur.’ Biz bu etkinliği organize ederken, Arjen Arî’nin Kürt edebiyatına kazandırdığı bayrağın genç nesillere taşınmasını diliyoruz. Arjen Arî’nin bıraktığı bayrağı taşıyacak yeni şairlere ihtiyacımız var. Kürt edebiyatına yeni bir şair katmayı her şeyden çok isterdi, çünkü onun gözünde bir şair yetiştirmek, onun mirasını geleceğe taşımaktan daha değerliydi. 2014’te yarışmaya katılan 23 dosya varken, günümüzde bu sayı dörde düştü. Bu durum hem şiire olan ilginin azaldığını hem de Kürt gençlerinin teşvike ihtiyaç duyduğunu gösteriyor. Bu etkinlik, gençleri şiire ve Arjen Arî’nin bıraktığı mirasa sahip çıkmaya çağırmak açısından büyük bir önem taşıyor. Ayrıca Kürt şiirini yeniden gündeme getirmek, ilginin yeniden canlanması için önemli bir fırsat. Genç şairlerin katılımıyla Arjen Arî’nin adını yaşatmak hepimizin görevi.”

YENİ KİTAP VE SETLERLE OKUYUCUYLA BULUŞACAK

Anma etkinliğinde yalnızca “Bîraxane” filminin gösterimi değil, aynı zamanda filmin senaryosunun basılı versiyonu da kitap olarak okuyucularla buluşacak. Bunun yanı sıra, Arjen Arî Şiir Ödülü’nü kazanmış dokuz kitabın özel bir set olarak yeniden basımı da etkinlikte satışa sunulacak. Ayrıca okuyucular, Bîraxane kitabını Bilal Korkut’a, seti ise etkinliğe gelebilecek olan Arjen Arî ödüllünü alan şairlere imzalatacak. Etkinlikte, Arjen Arî’nin mirasını devralan bu şairlerle hem tanışma fırsatı doğurulacak hem de Kürt şiirine bu isimlerin kattığı değer bir bütün olarak görülebilecek. Rêzan Diljen, bu setin önemini şu sözlerle açıklıyor:

“2014’te Selamî Esen ile başlayan bu eserler ve eserlerin sahipleri son 10 yıldır Kürt şiirinde öyle veya böyle ses sahibi oldular, çeşitli çalışmalar da rol üstlendiler. En basitinden şu an Yehya Omerî, Emerîkê Sidîqayê ve Miradê Miradanla birlikte çıkardığımız Bar Helbest dergisi… Bu genç şairlerin tüm kitaplarını bir set olarak görmek hem şairler açısından heyecan verici hem de bu yarışmanın kalitesini ve potansiyelini ortaya çıkarmak için önemli bir adım olduğunu düşünüyorum.”

‘DİNLEME SIRASI BİZDE: RAHAT UYU ŞAİRO’

Rêzan Diljen, 17 Kasım’da yapılacak bu özel etkinlik için tüm şiir severleri, edebiyat ve sanat meraklılarını Diyarbakır’da buluşmaya davet ediyor. Arjen Arî’yi anmanın sadece bir görev değil, bir sorumluluk olduğunu ifade eden Diljen, çağrısını şu sözlerle sonlandırıyor:

“1979’da Tîrêj dergisinde ilk şiirini yayımlayan ve 2012’ye kadar Kürt şiirinde meydan okuyan bir şairi, bir Şêrgele’yi konuşacağız 17 Kasım günü. Şimdi dinleme sırası bizde, Arjen Arî’ye ‘Rahat uyu şairo’ diyebilmek için hep birlikte burada olalım.”

KÜRT YAZARLAR BİRLİĞİNİN KURUCULARINDAN

Arjen Arî 1956 yılında Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Çalê köyünde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Nusaybin’de tamamlayan Kürt şiirinin ölümsüz kalemlerinden Arî, 1979’da Diyarbakır Eğitim Enstitüsü Türkçe Bölümünü bitirdi. İlk şiiri 1979 yılında Tirej dergisinde yayımlandı.

Şiirleri İsveç ve Türkiye’de Berbang, Kurdistan Pres, Nûdem, Çira, Rewşen, Nubihar, Gulistan, Kevan, Tiroj, Peyv, Nûbûn ve Karwan adlı dergilerde yayımlandı. 2004’te Kürt Yazarlar Birliğinin kurucuları arasında yer aldı. Kanser hastalığı nedeniyle 30 Ekim 2012’de Diyarbakır’da hayatını kaybetti.

Arî adına her sene Sor Yayınları (Weşanên Sor) ve Arjen Arî’nin ailesi tarafından “Arjen Arî Şiir Yarışması” düzenleniyor.