Ücretlerden faize servet transferi: 1.4 milyon işçinin 9 aylık ücreti faize gitti

Uğur ZENGİN

Türkiye’de bu yıl dış borç rekoru kırıldı. İktidar politikalarıyla 2024’ün ilk 9 ayında ihraç yoluyla 35.5 milyar dolar borçlandı. Doların yaşadığı enflasyon da dikkate alındığında bu tutar, 2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 24 ayda yapılan 36.9 milyar dolarlık borca eş değer durumda.

Yüksek faiz, düşük ücret, değerli Türk lirasına dayalı kemer sıkma programı Türkiye’yi ‘dış borç’ cehennemine çevirdi. 2023 yılının tamamında yurt dışı borçlanma senedi yoluyla toplam 23.2 milyar dolar dış borç alındı. Bu yılın ilk 9 ayında kısa ve uzun vadeli dış borç toplamı 35.5 milyar dolara çıktı. Böylece dış borç aylık dönemsel bazda yüzde 53.44 arttı.

2023 yılında dolar kuru ortalaması 23.79 TL idi. Ortalama kur ile hesaplandığında Türkiye, 553.6 milyar lira dış borçlandı. Bu tutar 55.6 milyon adet asgari ücrete denkti.

DIŞ BORÇ TUTARI 68 MİLYON ADET ASGARİ ÜCRET DEMEK

2024 yılının ilk 9 ayında ortalama dolar/TL kuru 32.53’e yükseldi. İlk 9 ayda 35.6 milyar dolar olan dış borcun TL karşılığı 1.1 trilyon liraya yükseldi ve 68 milyon adet asgari ücrete denk hale geldi.

Buna göre Türkiye’nin 9 ayda uluslararası sermayeden borcun ana para ve faiz toplamı, Türkiye’de çalışan 7 milyon işçinin 9 aylık toplam ücretini aştı.

FAİZE ÖDENEN TUTAR 1.4 MİLYON İŞÇİNİN 9 AYLIK ÜCRETİ

Türkiye’nin 2024 yılı ocak-eylül döneminde ödediği uzun-kısa vadeli dış borç faizi toplamı 6.4 milyar dolara yükseldi. Eylül ayında faiz ödemeleri 663 milyon dolar oldu.

Ortalama dolar kuru ile hesaplandığında bu dönemde faiz ödemeleri toplamı 210.1 milyar TL olurken, bu tutar 12.3 milyon adet net asgari ücrete tekabül etti. Buna göre dış faiz ödemeleri Türkiye’de 1.4 milyon asgari ücretlinin 9 aylık ücreti ile aynı toplama ulaştı.

6.5 milyar dolar faiz ödemesi 19.6 milyar dolar anapara ödemesi gerçekleştirildi. Buna göre yılın ilk 9 ayında 26.1 milyar dolar dış borç ödendi. Buna göre geçtiğimiz yıl ödenen 15.4 milyar dolar anapara ve 7.1 milyar dolar faiz ödemesine harcanan 22.6 milyar doları aştı.

ŞİMŞEK’E GÖRE TABLO POZİTİF

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan eylül ayı ödemeler dengesi verilerini sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla değerlendirdi.

“Yıllık cari açık eylülde 10 milyar doların altında gerçekleşti. 2023 yılı mayıs ayına göre 46 milyar dolar azalan yıllık cari açık 33 ayın en düşük seviyesine geriledi” diyen Bakan Şimşek, daralan dış ticaret açığına hizmetler dengesinin olumlu seyrinin eşlik ettiğini belirtti.

Dış borca da değinen ve ‘Bu alanda güçlü görünümün sürdüğüne’ dikkat çeken Şimşek, şunları kaydetti: "Eylülde 2.9 milyar dolar, ilk 9 ayda ise 28 milyar dolar portföy girişi gerçekleşti. Bu dönemde banka ve reel sektörün dış borç çevirme oranları sırasıyla yüzde 166 ve yüzde 138'e ulaştı. Yıllık cari açığın milli gelire oranının üçüncü çeyrekte yüzde 0.8'e gerilemesini ve son çeyrekte de düşüş eğiliminin devam etmesini öngörüyoruz. İyileşen cari denge, azalan dış finansman ihtiyacı ve artan sermaye girişi rezerv birikimine katkı sağlıyor ve makro istikrarı destekliyor."