Norveç’ten tarihi özür kararı
Norveç meclisi, Samiler ve Kvenler gibi ulusal azınlıklara yönelik asimilasyon politikaları için resmen özür diledi.
Fotoğraf: Evrensel
Mahmut ALGÜNERHAN
Oslo
Norveç meclisi, devletin Sami ve Kvenler gibi ulusal azınlıklara nasıl davrandığını araştırmak için 2018 yılında atanan Hakikat ve Uzlaşma Komisyonunun raporunu görüştü. Salı günü görüşülen raporun ardından yapılan oylamada 11 ‘hayır’a karşı 86 ‘evet’ oyuyla ulusal azınlıklardan özür dilenmesi kabul edildi.
Meclis ayrıca raporun nasıl takip edilmesi gerektiğine ilişkin toplam 80 öneriye de onay verdi. Meclis çoğunluğu, önerileri de 12'ye karşı 84 oyla kabul etti.
Milliyetçi FrP (İlerleme Partisi) iki oylamada da karşı oy kullandı. Frp ayrıca Sami meclisine ve Norveç yerli halkların haklarını güvence altına alan ILO Sözleşmesi’nin 169. maddesine de karşı.
Hakikat ve Uzlaşma Komisyonunun 2023 yazında meclise sunduğu raporda, “Diller ve kültürler yok oluyor ve Norveçleşme (Norveçli yetkililerin Samilere, daha sonra da Kvenlere ve Norveç Finlilerine karşı izlediği asimilasyon politikası) nüfusun büyük kesiminde derin yaralar bırakıyor” denilerek sert hüküm veriliyor.
SAMİLER: BU BİR BAŞLANGIÇ
Öte yandan Norveçli Samilerin temsilcileri, “Norveç devletinin ve meclisin devreye girip meydana gelen adaletsizlikten dolayı özür dilemesinden çok memnun oldukları” açıklaması yaptılar. Ancak sadece özür dilemenin yeterli olmadığına dikkat çekerek yok olmayla karşı karşıya olan dillerini ve kültürlerini kurtarmak için önlemler alınması gerektiğini belirttiler.
Sami Parlamentosu Başkanı Silje Karine Muotka, Norveç devlet kanalı NRK’ya yaptığı açıklamada “Bu tarihi bir gün. Sami Parlamentosu kurulduğundan bu yana ele aldığımız en önemli konulardan biri. Artık çoğunluğun özür dilemesinin önemli olduğuna inanıyorum. Pek çok yaramız var ve Norveçleşme politikası pek çok kişi için sorun yarattı. Bu bir süreç. Bu bir başlangıçtır ve hem kısa vadede ve hem de uzun vadede tedbirler almamızı gerektirir” diye konuştu.
"NORVEÇLEŞME POLİTİKASI UTANÇ VERİCİYDİ"
Sosyalist Sol Parti (SV) Genel Başkanı Kirsti Bergstø da “Tarihi bir gün” yorumunu yaparak, “Meclisin özrü, dillerini geride bırakmak zorunda kalan, kültürleri ayaklar altına alınan herkese yöneliktir. Geçim kaynaklarını kaybeden herkese, kimliğinin ve geçmişinin değersiz olduğu söylenen herkese yönelik bir özür dilemedir. Bugün meclisteki çoğunluk, Norveçleşme politikasının utanç verici olduğunu söyleyebilir. Norveç'in yüz karası olan asıl budur” dedi.
Norveç Kültür ve Eşitlik Bakanı Lubna Jaffery de Norveçleşme politikasının yol açtığı ciddi sonuçlara değinerek, "Ciddi sonuçları hepimiz kabul etmek zorundayız. Özür dilemek zorundayız. Bugün bile Norveçleşmenin sağlık ve yaşam koşulları üzerinde olumsuz etkisi var. Pek çok insan kendi geçmişinden ve kimliğinden utanç duyarak yaşıyor. Birçoğu kendini ifade etmeye cesaret edemiyor, böyle olamayız” ifadelerini kullandı.
NORVEÇ KRALI ÖZÜR DİLEMİŞTİ
Norveçleşme politikası 18. yüzyılda başladı ve 1851'den itibaren resmi politika haline geldi. Norveç devletinin Samileri ve ulusal azınlıkları asimile etme politikasının bir kısmı 1960’larda aşamalı olarak kaldırıldı, ancak pratikte Norveçleşme politikasının büyük bir kısmı 1980’lerin ortalarına kadar sürdürüldü.
Norveç Kralı Harald V, 1997’de Sami Parlamentosunun açılışı sırasında, “Norveç devleti iki halkın, Norveçliler ve Samilerin topraklarında kurulmuştur. Sami tarihi, Norveç tarihiyle yakından iç içe geçmiştir. Norveç devletinin daha önce sert bir Norveçleşme politikası yoluyla Sami halkına uyguladığı adaletsizlikten dolayı bugün özür dilemeyiz” demişti.
Samiler mücadeleler sonucunda bugün kendi parlamentolarına, ulusal marşlarına ve bayraklarına sahipler. Kendi ulusal günleri olan 6 Şubat’ı resmi olarak kutluyorlar, kültürlerini yaşama ve ana dilde eğitimin yanı sıra yaşadıkları bölgeler için karar alma hakkını kazanmış durumdalar. Ancak ren geyiği besledikleri alanlarda devletin kurduğu rüzgar türbinleri nedeniyle halen devlet ile sorun yaşıyorlar.
