Türkiye’de satılan bazı pudralarda “asbest” tespit edildi

Ramis SAĞLAM
İzmir

Uluslararası Kanser Araştırma Örgütü (IARC) kozmetik ürünlerde bulunan talk minerali hakkında bilimsel incelemelerini tamamlandığını açıklarken, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), geçtiğimiz Ağustos ayında “talk” mineralini kansere neden olan mineral olarak değerlendirdi.

Ürünlerinin içeriğinde “asbest” olduğu için Johnson ve Johnson şirketinin ABD’de tazminat ödemesine karar verildi. Aynı zamanda içeriğinde “talk” bulunan kozmetiklerle ilgili Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) 2018 yılında çalışma başlattı ve 2019 yılında açıkladığı çalışma sonuçlarına göre Türkiye’deki 4 pudra markasından asbest çıktığını kamuoyuyla paylaşılmıştı.

İLK KEZ AKADEMİK ÇALIŞMA YAYINLANDI

Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü akademisyenlerinden Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya ve Prof. Dr. Necati Karakaya Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) desteği çerçevesindeki çalışmalarını yayınladılar.

BAP ile yapılan, proje bütçesi yetersizliği nedeniyle yarım kaldığını belirten Prof. Dr. Necati Karakaya, farklı analizler de yapılması uygun olduğunu ifade etti. Karakaya, “Ancak satılan birçok talk pudrasının içeriğinde üzerinde yazılandan farklı bileşimi olması da dikkat çekici, ayrıca kanserojen olan özellikle tremolit, krizotil minerallerini çok az da olsa içmesi sağlık açısından risk taşıyabilir, bu yönüyle dikkate alınması gerekir” dedi.

Talk minerali endüstriyel alanda birçok sektörde kullanılırken, özellikle insanların yoğun temas ettiği kozmetik, seramik, ilaç, kâğıt, sıva, elektrik malzemesi, boya, kauçuk gibi malzemelerde ön plana çıkıyor. Profesörler proje kapsamında “talk pudrası” olarak satılan bu ticari ürünleri satış reyonlarından/firmalardan derleyip (markaları gizli kalmak kaydıyla), mineralojik ve ana element içerikleri araştırılarak, asbestleşmiş mineral bulundurma riskleri incelediler.

“TALK” PUDRALARINI İNCELEDİLER

Türkiye’de satılan talk pudralarının 40’nda yapılan araştırmada, insan sağlığı için tehlikeli krizotil ve tremolit gibi minerallerini inceleyen Profesörler, pudraların mineralojik ve yarı nicel kimyasal analizleri sonucunda, pudralar talk yanında çoğunlukla kalsit, kaolinit, manyezit, simektit/klorit, dolomit, kuvars ve nadiren krizotil ve tremolit olduğunu tespit ettiler.

BİLEŞİMİNDE FARKLAR TESPİT EDİLDİ

Piyasadan alınan 40 talk pudrası numunelerinin XRD ile incelemesi sonucunda, talk mineralinin ana mineral olduğu, kuvars, manyezit, dolomit, kalsit, klorit, kaolinit, krizotil ve feldispat minerallerinden bir ya da birkaçının çoğu pudrada bulunduğu belirlendi. Talkın belirlenen bileşimiyle ürünün üzerinde yazılan bileşimi arasında önemli farklar tespit edildiğini belirten makalede, “İncelenen pudraların 11’inin içeriği üzerinde yazılı olarak bulunamamıştır. Diğerlerinde ise talk dışında çeşitli kimyasallar (asit, alkol, vb.), parfüm, silika, ZnO, steat, vb. ifadeler yazılmıştır. Çok çeşitli kimyasal maddeler olarak verilen içerikte asit, alkol ve çeşitli bileşikler vardır. Ancak bu kimyasalların bazılarının ciltte alerjik (kuruluk, kaşıntı) problemler oluşturabilir. İncelenen talkların 11'inde kuvars tespit edilmiştir. Benzer şekilde 40 talk pudrasının 33’ü dolomit, 27’si manyezit ve 14’ü de kalsit içermektedir. Ancak verilen içerikte bu minerallerin hiçbiri yazılmamıştır” bilgisi paylaşıldı.

YUMURTALIK KANSERİNE NEDEN OLUYOR

Yumurtalık kanser vakalarının kanserli dokularında çoğunlukla asbest formlu talk ve diğer asbest minerallerinin tespit edilmesi sonucu, asbest içeren talkı kozmetik olarak kullanmanın asbest maruziyetine neden olduğu 2020 yılında açıklandı. Bu konuda geçmiş yıllarda yapılan uluslararası araştırmalarda, tremolit ve krizotil minerallerinin kristal kafesinde magnezyum yerine kısmen demirin kristal kafese yerleşiminin asbestin kanser oluşturma riskini artırdığı belirtilmişti.

Talk pudrası olarak piyasada satılan ürünlerin XRD verilerine göre bazılarının yüzde 50 civarında kalsit, yüzde10-20 arasında dolomit ve manyezit ile bazı kimyasallar içermesine dikkat çekildi.  Araştırmada, “Kozmetikte kullanılan talkın en az yüzde 90 talk içermesi, kalsit, klorit, dolomit, kaolen ve manyezit minerallerinin tali bileşen olarak bulunması, lifsi mineralleri içermemesi gerekmektedir” değerlendirilmesi yapıldı.

Makalenin sonuç bölümünde çarpıcı tespitlere yer verildi. Piyasadan alınan talkların mineralojik ve kimyasal bileşiminin incelenmesi sonucunda:

• Genelde talk pudralarının en az yüzde 90 talk mineralinden hazırlanmadığı,
• Bazı talk pudralarının içeriğinin yazılmadığı,
• Yazılan içerikle belirlenen içerik arasında önemli farklılıkların olduğu,
• Asbest minerallerinin kanser oluşturma reaktivitesini artırması nedeniyle dikkate alınması gerekir.
• Talk pudralarının lifsi asbest benzeri mineralleri kesin olarak içermediği yazılmalıdır.
• Talk pudralarında özellikle asbest minerallerinin bulunması, talk dışı bileşenlerin standartlara aykırı eklenmesi, bu ürünlerin kozmetikte ve farmakolojide kullanımının revize edilmesi, kontrollünün acilen yapılmasını gerektirmektedir.