Ekvador'da elektrik krizi: Halk eylemlere hazırlanıyor

Ramiro VINUEZA
Quito

Ekvador son yıllardaki en ciddi elektrik krizlerinden birini yaşıyor. Neredeyse iki aydır efektif olarak günde sadece üç saat enerji sağlanabiliyor ve bu da üretimde keskin bir düşüşe, fabrikaların ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin kapanmasına neden oluyor. Sadece ekim ayı içerisinde 3 bin 600’den fazla işçi işinden çıkarıldı. Eğitim, kültür ve turizm faaliyetleri ile aile hayatı etkilendi ve ülke genelinde uzun saatler süren karanlık nedeniyle güvensizlik arttı.

ÖZELLEŞTİRME FIRSATÇILIĞI

Devlet Başkanı Daniel Noboa’nın neoliberal hükümeti ve bakanlar grubu, bazı uzmanlara göre şubat 2025'e kadar uzayabilecek ve ülke ekonomisini ve hane halkını iflasın eşiğine getirebilecek olan krizle yüzleşmek için tam bir acizlik gösterdi. Bakanların ve hükümetin kamuoyuna yaptığı açıklamalara göre, “Tanrıdan yağmur istemekten” başka yapacak bir şey kalmadı ve medyayla iş birliği içinde halka bu durumun nedeninin devletçilik olduğunu, yani elektrik üretim şirketlerinin devletin elinde olduğunu ve çözümün elektrik sektörünü özel girişimcilere devretmek olduğunu söylemek için kampanya yürütüyorlar. Bugün devlete ait olan elektriğin özelleştirilmesini talep ediyorlar. 

Ülkenin yaşadığı ve tüm Güney Amerika’yı etkileyen kuraklık gibi başka nedenleri de ekliyorlar. Ancak Kolombiya, Peru ve Şili gibi ülkeler Ekvador’da olduğu gibi elektrik kesintilerinden muzdarip değil, aradaki fark bu ülkelerde ülkenin yaşadığı felaketi önlemek için önlemler alınmış olması ve hükümetin yetersizliğini sabotaj, boykot ve insan hatalarından bahsederek haklı çıkarıyorlar. 

Elektrik krizini fırsat bilen bazı elektrik uzmanları ve neoliberal ekonomistler, iş odalarının liderleri, ana akım medyaya çıkarak elektrik sistemindeki devlet tekeline son verme zamanının geldiğini, kamu şirketlerinin işe yaramaz olduğunu ve elektrik üretiminde özel yatırıma artık izin verilmesi gerektiğini söylüyorlar. 

ŞİRKETLERE GÜN DOĞDU

Başkan Noboa neoliberallerin talebini kabul etti ve çok taraflı kuruluşlar (IMF, DB) tarafından desteklenen bir tröst ya da garanti fonu aracılığıyla devlete satılan elektriği tahsil etme garantisi vererek özel iş adamlarının çıkarlarını gözeten yenilenebilir enerjilere geçişte özel girişimleri teşvik için yasa tasarısını ulusal meclise gönderdi. Ayrıca enerji dağıtım şirketlerine özel üretim şirketleri ile uzun vadeli elektrik satın alma anlaşmaları imzalama yetkisi verilmesini öneriyor.

Bir ön adım olarak, hükümetin elektrik tarifelerini yükseltmesini talep ediyorlar ve yeni yasa da bunun için, elektrik kavramını, maliyeti üretim, iletim, dağıtım ve ticarileştirme aşamalarıyla ilgili maliyetleri ve genel kamu aydınlatma hizmetini içeren kamusal ve stratejik bir hizmet olarak tersine çeviriyor.

ELEKTRİK FATURASI ŞİŞİRİLECEK

Neoliberaller, hidroelektrik ve termik santrallerin inşası için yapılan yatırımların maliyetinin de buna eklenmesini istiyor. Şu anda konut ve ticari sektörler tarafından ödenen ortalama tarife 9 senttir ve “özelleştirme uzmanlarının” önerisi, tarifenin en az 15 sent olması yönünde ve örnek olarak devletin Türk gemisinden sağlanan elektrik* için KWh başına 14.35 sent satın almasını vererek tarifelerin fiyatını neredeyse iki katına çıkarıyor.

Fahiş bir şekilde para israf eden sinik bir hükümet, reklama 12 milyon dolar, iletişime 137 milyon dolar, Türk gemisi için 179.3 milyon dolar, nisan ayındaki halk oylaması için 60 milyon dolar ve bu kriz için harcadığını iddia ettiği 1 milyar dolar; toplamda 1 milyar 388 milyon dolar kayıp. Üstelik ülkeye tek bir eser bırakılmadan. Elektrik kesintisinin yaşandığı her saat için ülkenin 13 milyon dolar kaybettiğini de unutmamak gerekiyor. 

Başkan ne yapacağını bilmiyor, kesintileri çözmek için sadece yağmur yağmasını bekliyor. Bu arada öfkeli halk, aciz ve yalancı “Fuera Noboa/Noboa defol” demek için sokaklara çıkıyor.

* Karadeniz Holdinge ait Karpowership enerji gemisi Ekvador hükümeti tarafından ülkeye enerji sağlanması için kiralandı.