‘Sapkın’: Yaban mersinli turta ve aydınlanma

Burkay RENDE

İnsanlık tarihiyle neredeyse yaşıt olan din kavramı her zaman sinemanın vazgeçemediği konulardan birisi oldu. Bu külliyata vizyona yeni giren “Sapkın” (Heretic) filmi de eklendi. Film, Mormon Kilisesi’ne mensup 2 genç rahibenin sohbetiyle açılıyor. Genç rahibeler ellerindeki listeyi takip ederek kiliselerine sempati duyan insanların evlerini ziyaret ediyorlar ve onları inançlarına davet ediyorlar. Sonunda sıra şık ve zengin bir evde oturan Bay Reed’e geliyor.

Evi kaplamış olan yaban mersinli turta kokusunun masada duran mumdan yayıldığının fark edilmesiyle turta ikramı vaadinin yalan olduğu anlaşılıyor, böylece yönetmenler (Scott Beck, Bryan Woods) izleyenin koltuğunun altına bombayı yerleştirmiş ve saati çalıştırmış oluyor. Ardından akan sahnelerde anlıyoruz ki Bay Reed, din araştırmalarına takıntılı hale gelmiş ve sonucunda da dinlerin toplumu kontrol mekanizması olarak ortaya çıkmış olduğu fikrine ikna olmuş durumda. Burada fark ediyoruz ki filmin orijinal ismi olan “Heretic” kafir anlamında kullanılmış ama elbette filmin Türkçeleştirilmesi gişe kaygısıyla Sapkın olarak yapılmış gibi. Reed, genç rahibeleri de “kafirliğe” ikna etmek ve aydınlatmak niyetinde ancak bunu, rahibeleri evinde esir tutarak, yani onları kontrol altına tutarak yapmak istiyor.

Yer yer esprili ve akıcı diyaloglarıyla izleyenin merakını diri tutmayı başaran film, ikinci yarısıyla birlikte bir anda temposunu düşürüyor ve sinemanın vazgeçilmez klişeler çukuruna kendisini bırakıyor. Muhtemelen piyasadaki en iyi erkek oyuncu ödüllerini toplayacak olan Bay Reed’in (Hugh Grant) oyunculuğu, evinde sakladığı sürprizler ve atmosferiyle film kendisini son ana kadar izletiyor. Ancak film, on yıllardır tartışılan dinin sistemin insanları kontrol altına almasının bir aracı olduğu fikrinin yüzeysel ve popülist yansıması olmaktan öte gitmiyor. Bunu da çekingen bir şekilde yaparak final sahnesiyle işaret ettiği çelişkilerin karşısında tavır olarak okunabilecek yaratılışçı bir sahneyle kapanıyor. Elbette bir Hollywood filmi izleyenlerin fikirlerin çelişkileriyle değil, iyi ve güvenli hislerle koltuklarından kalkmasını tercih ediyor. Sapkın, belki bu yıl izlenebilecek en iyi film değil ancak bir akşam 111 dakikası olanlar için fena bir seçenek değil.