X’ten kaçışlar hızlanıyor: Komplo teorileri ve ırkçı içerikler ayrılma sebebi

Gözde TÜZER

Sosyal medya platformu “X”ten kaçışlar hızlanırken, dünyanın en zenginlerinden Elon Musk’ın desteklediği Donald Trump’ın, ABD’de başkanlık seçimlerini kazanmasının, bu platformdan “kaçışları” hızlandırdığı belirtiliyor. Bu arada Trump’ın ekibinin de Musk’tan rahatsız olduğu iddialar arasında. 

X’in sahibi Musk, 5 Kasım başkanlık seçiminde Cumhuriyetçi Aday Donald Trump’ın kazanması için haftalarca kampanya yapmış ve Trump’ın mitinglerinde boy göstermişti. Öyle ki Musk, çekişmeli eyaletlerden olan Pennsylvania’daki seçmenlere 1 milyon dolarlık ‘hediye çeki’ dağıtmıştı. 

5 Kasım’daki ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın kazanması sonrası ise Trump’ın yanından ayrılmamıştı. Hatta bu durum Trump’ın çevresindeki yetkililer arasında rahatsızlık yarattı. NBC’ye konuşan kaynaklara göre Musk, son dönemde Trump’ın Florida’daki ünlü malikanesi Mar-a-Lago’da çok fazla vakit geçiriyor. İsmini açıklamak istemeyen kaynaklardan biri “Kendisi sanki eş başkanmış gibi davranıyor ve bunu herkesin bilmesini sağlıyor” dedi.

BAŞVURU İÇİN X’E ÜYE OLMA ŞARTI

Öte yandan, Trump’ın, Musk’ın liderlik yapacağını duyurduğu “Hükümet Verimliliği Bakanlığı” (DOGE) işe alımlara başladı, ancak başvuranların öz geçmişlerini gönderebilmeleri için X’e abone olmalarının gerektiği ortaya çıktı. Başvuru yapacakların öz geçmişlerini bakanlığın X hesabına direkt mesaj (DM) atması gerektiği belirtilirken, bunu yapabilmek için doğrulanmış bir premium X hesabı almak gerekiyor.

GUARDIAN: X ZEHİRLİ BİR HALE GELDİ

Futbol kulüplerinden yazarlara, gazetelerden kitle örgütlerine kadar pek çok kişi ve kurum X’ten ayrıldıklarını duyurdu. 

X’ten ayrılanlar arasında dünyanın en önde gelen haber kuruluşlarından The Guardian da yer aldı. “Aşırı sağ komplo teorileri ve ırkçı içerikler” nedeniyle artık X’ten paylaşım yapmayacağını duyuran gazetenin X’te 80’den fazla hesabı ve 27 milyon takipçisi vardı.

Guardian açıklamasında “Bu platformdaki rahatsız edici içerikler, aşırı sağ komplo teorileri ve ırkçı paylaşımlar nedeniyle Guardian’ın resmi hesaplarından paylaşım yapmayacağız. ABD başkanlık seçimleri, X’in toksik bir platform haline geldiğini ve Elon Musk’ın siyasi gündemin belirlenmesinde rol oynadığını gösterdi” ifadelerini kullandı. Açıklamada ayrıca “X zehirli bir medya platformu oldu. Musk, siyasi söylemlerini şekillendirmek için etkisini kullanıyor” denildi.

Elon Musk da Guardian'ın kararına dair “Guardian ölmekte olan bir kuruluş” mesajı paylaştı.

ABD’nin kâr amacı gütmeyen haber mecralarında National Public Radio (Ulusal Kamu Radyosu – NPR) ve ABD kamu yayıncısı PBS de X’ten çekilen platformlar arasında. İki kanal da X’in kendilerini “devlet bağlantılı medya” olarak nitelendirmesinin ardından çekildi.

İspanyol La Vanguardia gazetesi de aynı kararı alarak X'in dezenformasyon ve komplo teorileri için bir 'yankı odası' haline geldiğini ve hesaplarını askıya alacaklarını açıkladı. 1.7 milyon takipçisi bulunan gazete X hesabından paylaşım yapmayacağını duyurdu.

"NEFRETİ VE BÖLÜNMEYİ KÖRÜKLÜYOR"

Birleşik Krallık merkezli sivil toplum kuruluşu Health Poverty Action CEO'su aktivist Martin Drewry, kamuoyunu X'i kullanmayı bırakmaya çağırdı. Uygulamanın ismi “X” ile “exodus” (toplu göç) kelimesinin birleştirilmesinden türetilen “X-odus” (X’i terk) etiketiyle, uygulama üzerinden çok sayıda paylaşım yapılıyor. "X-odus" kampanyasını başlatarak; X'te bulunan herkesin Elon Musk'a bir ayrıcalık alanı açtığını, servetini ve gücünü sürdürmesine yol açtığını söyleyen Drewry “Bir zamanlar gerçek bir kamusal söylem alanı olan Twitter/X artık nefreti ve bölünmeyi körüklüyor. Küresel adaletle ilgilenen tüm kuruluşları ve kamuya mal olmuş kişileri X-odus'a katılmaya davet ediyoruz” ifadelerini kullandı. 

Avusturya Havayolları ve İngiltere’de Dijital Nefretle Mücadele Merkezi (CCDH) de X’ten ayrılanlar arasında.

Dünyanın en büyük film festivallerinden biri olan Berlin Film Festivali (Berlinale), 15 yıl boyunca aktif olarak kullandığı sosyal medya platformu X’ten 31 Aralık 2024 itibarıyla ayrılacağını açıkladı. Festival, 13-24 Şubat 2025 tarihleri arasında gerçekleşecek olan 75. edisyonunun tanıtımını artık X’te yapmayacak. Berlinale, X’ten ayrılma kararını, Elon Musk’ın platformu satın almasının ardından artan dezenformasyon ve küfürlü içeriklerin festivalin kültürel duruşuna uymadığını belirterek aldı. Musk’ın Almanya’daki aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif Partisi (AfD) destekçilerine ait paylaşımları tekrar paylaşması ve Donald Trump’ın 2024 başkanlık kampanyasına katılması, festivalin X’ten ayrılmasının sebepleri arasında sayılabilir. 

"ÇOK TOKSİK HALE GELDİ"

77 yaşındaki dünyaca ünlü yazar Stephen King, X’i “çok toksik” bulduğu için ayrıldığını açıkladı. X’te 7 milyon takipçisi bulunan Stephen King “Twitter’dan ayrılıyorum. Kalmaya çalıştım ama atmosfer çok toksik hale geldi. İsterseniz beni Threads’te takip edin” ifadelerini kullandı. 

Oscar Ödüllü Aktris Jamie Lee Curtis de Instagram hesabında X hesabının devre dışı bırakıldığını gösteren bir ekran görüntüsü paylaştı ve “Tanrım, değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmem için bana huzur ver. Değiştirebileceğim şeyleri değiştirmek için cesaret. Ve aradaki farkı bilmek için bilgelik ver” dedi.

ABD’li CNN televizyonunun ünlü ekran yüzü Gazeteci Don Lemon, 1.5 milyon takipçisiyle paylaştığı videoda “Bunca yıl boyunca Twitter'da ve ardından X'te hepinizle bağlantı kurmayı sevdim, ancak platformdan ayrılma zamanım geldi. Bir zamanlar buranın dürüst tartışma, şeffaflık ve ifade özgürlüğü için bir yer olduğuna inanıyordum ama artık bu amaca hizmet etmediğini düşünüyorum” dedi. 

FUTBOL KULÜPLERİ DE AYRILDI

Almanya 1. Futbol Ligi (Bundesliga) ekibi Werder Bremen, Elon Musk'ın "İfade özgürlüğü kisvesi altında nefret söyleminin, azınlıklara yönelik nefretin, aşırı sağcı paylaşımların ve komplo teorilerinin inanılmaz bir hızla yayılmasına" izin verdiği gerekçesiyle platformdan ayrıldığını açıkladı. Werder Bremen'in X'te 539 bin takipçisi bulunuyordu. 

Bundesliga kulübü St Pauli, X'in milyarder sahibi Elon Musk'ın uygulamayı, “Alman parlamento seçim kampanyasını etkileyebilecek bir nefret körükleyicisine” dönüştürdüğünü söyledi. Kulüp açıklamasında “Musk, Twitter'ı ele geçirdiğinden beri platformu bir nefret makinesine dönüştürdü. Irkçılık ve komplo teorilerinin kontrol edilmeden yayılmasına izin veriliyor. Hakaret ve tehditler nadiren yaptırıma tabi tutuluyor ve ifade özgürlüğü olarak satılıyor. Hesap artık kullanılmayacak, ancak son 11 yılın içeriği, çağdaş tarihi değeri göz önünde bulundurularak çevrim içi kalacaktır” dedi. 

DORSEY’İN BLUESKY’ININ KULLANICILARI ARTIYOR

Elon Musk, X’ten ayrılanları hafife alan bir paylaşımla “Bir önemleri yok!” yorumunu yapsa da, Trump’ın yemin ederek göreve başlayacağı 20 Ocak tarihi için toplu terk çağrıları yapılıyor.

Twitter’ın Eski CEO’su Jack Dorsey’in 2019’da geliştirmeye başladığı Bluesky adlı platformun Amerikan seçimleriyle birlikte kullanıcı sayısının arttığı bildirildi. Platforma son bir haftada bir milyon yeni abone katıldığı ve toplam kullanıcı sayısının 15 milyona ulaştığı ifade edildi. 

SAĞCI HESAPLARI GERİ ALMIŞTI

Ekim 2022’de 44 milyar dolara satın aldığı platformun adını Twitter’dan X’e çeviren Musk, X’teki bazı algoritmaları değiştirmiş ve birçok sağcı hesap için ‘ince ayar’ yapmıştı. Musk yönetimindeki X’in New York Times gazetesine ve Musk’ın ‘hoşlanmadığı’ bazı sitelere erişimi gizlice kısıtladığı ortaya çıkmıştı. Ayrıca nefret söylemi ve yanlış bilgi yaymak gibi nedenlerle yasaklanan birçok aşırı sağcı hesap platforma geri alınmıştı. Musk bunu ‘ifade özgürlüğü’ kapsamında yaptığını söylemişti. Ama sırf platformun gelirlerini artırmak amacıyla insanların güvenliğini tehlikeye attığı ve bunun demokratik süreçlere zarar verdiği konusunda eleştirilmişti.

30 Ekim’de ise ABD seçimlerinden hemen önce X’te Cumhuriyetçilerin paylaşımlarının öne çıkarıldığı belirtildi. Washington Post, Musk’ın sahibi olduğu X’te en çok paylaşım yapan 100 ABD’li siyasetçinin sosyal medya hesaplarına ilişkin verileri inceledi. X’te viral olan paylaşımların hemen hemen hepsinin kaynağının Cumhuriyetçi hesaplar olduğu ortaya çıktı.