ABD, BMGK'de Gazze'de ateşkesi içeren tasarıyı 4. kez veto etti

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK), Gazze'de acil ateşkes, esirlerin bırakılması ve açlıktan ölümlerin engellenmesi talep edilen karar tasarısı, ABD tarafından 4. kez veto edildi.

15 üyeli BMGK'de, 10 seçilmiş üye olan Cezayir, Ekvador, Guyana, Malta, Mozambik, Güney Kore, Sierra Leone, Slovenya ve İsviçre tarafından sunulan karar tasarısı oylamaya sunuldu. ABD, karar tasarısını veto etti. Diğer 14 üye, tasarı için "evet" oyu kullandı.

Oylama öncesinde konuşan Guyana'nın BM Daimi Temsilcisi Carolyn Rodrigues-Birkett, karar tasarısının BMGK üyeleri arasında haftalarca süren müzakereler sonucu ortaya çıktığına dikkat çekti. Rodrigues-Birkett, karar tasarısının Gazze'deki korkunç insani durum nedeniyle hazırlandığını ifade etti.

ABD'nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Robert Wood ise oylamanın ardından yaptığı açıklamada, karar tasarısı için yürütülen müzakereler boyunca koşulsuz ateşkes talebini esirler serbest bırakılmadan destekleyemeyeceklerini söyledi. "Savaş, esirlerin serbest bırakılmasıyla kalıcı bir şekilde sonlanabilir" diyen Wood, tasarıda Hamas'ın 7 Ekim saldırısının kınanmamasını da eleştirdi.

VETO KARARINA TEPKİLER

Filistin'in Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilci Yardımcısı Majed Bamya, ABD'nin veto kararının Hamas'a değil, İsrail'e yanlış bir mesaj gönderdiğini belirterek, "14 aydır süren soykırım durdurulmalı mı, durdurulmamalı mı? Bunu tartışıyoruz. Bu süreci durduracak bir karar tasarısını veto etmenin hiçbir açıklaması olamaz" diyerek tepki gösterdi. Bamya, "Filistinli hayatlar kurtarmaya değmez mi yoksa İsrail'in öldürme izni mi var? Hangisi?" diye sordu.

Filistin Devlet Başkanlığının açıklamasında da "ABD yönetiminin dördüncü kez veto kullanarak, İsrail'i, Filistin halkına ve Lübnan halkına karşı suçlarını sürdürmeye teşvik ettiği" belirtildi. ABD vetosunun İsrail'i, uluslararası meşruiyete ve uluslararası hukuka ilişkin tüm kararlara meydan okuma konusunda cesaretlendirdiği ifade edilen açıklamada, BM Güvenlik Konseyi'ne ve üye ülkelere "Gazze Şeridi'nde Filistinlilerin maruz kaldığı saldırıların, insani felaketin ve kıtlığın önüne geçilmesi için derhal Filistin halkına karşı üzerine düşen sorumluluğu üstlenmesi" çağrısı yapıldı.

Hamas da ABD'nin veto kararını, "soykırıma devam edilmesi için teşvik eden agresif bir tutum" şeklinde değerlendirdi. Yazılı açıklamada Hamas, "Washington'un, Filistin halkını hedef alan saldırılara; çocukların ve kadınların öldürülmesine, Gazze Şeridi'nde sivil yaşamın yok edilmesine doğrudan ortak olmasının yanı sıra soykırım ve etnik temizlik suçlarında İsrail gibi doğrudan sorumlu olduğunu" bir kez daha teyit ettiği belirtildi. Açıklamada, "Kararın BMGK'de ABD tarafından veto edilmesini şiddetle kınıyoruz" ifadelerine yer verildi.

Çin'in BM Daimi Temsilcisi Fu Cong, "ABD'nin vetosu Gazze halkının yaşamaya ilişkin ümitlerine darbe vurarak, onları daha fazla karanlığa ve ümitsizliğe itmiştir." dedi. Fu, her bir olayın tarihe not düşüleceğini ve tarih tarafından yargılanacağını belirterek, "Filistin halkının canının hiçbir kıymeti yok mu? 44 bin kişinin ölümü ABD'den hiç mi sempati toplamıyor? Uykularından uyanmaları için daha kaç kişinin ölmesi gerek?" sorularını yöneltti.

Cezayir'in BM Daimi Temsilcisi Amar Bendjama, veto kararının "İsrail'e "Soykırımınıza devam edebilirsiniz, Filistin halkını toplu cezalandırmanız toplu bir şekilde cezasız kalacaktır" mesajını verdiğini dile getirdi.

Rusya'nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia da aylardır ABD'nin Gazze'deki durumun Konsey nezdinde ele alınmasına engel olduğunu belirterek "Bu süreçte ABD, çatışmanın bir tarafını destekleyerek, kendi siyasi hedeflerini Filistinlilerin hayatı pahasına ilerletmiştir. Bugün on binlerce masum sivilin ölümü, yerlerinden edilmesi, esirlerin çektiği acılar ve yasa dışı olarak alıkonulan Filistinlilerin durumu konusunda tam sorumluluğu üstlendiğinizi kesin olarak göstermiş oldunuz." dedi.

Fransa'nın BM Daimi Temsilcisi Nicolas de Riviere "Uluslararası hukuk ayaklar altına alınıyor ve bu durumda tek çözüm acil ve kalıcı ateşkes ile kıtlığın eşiğinde olan bölge için insani yardım sevkiyatının sağlanması" diye konuştu.

İngiltere'nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward da İngiltere'nin karar tasarısını desteklediğini belirterek, "Uluslararası insancıl hukuka tüm taraflarca saygı gösterilmelidir. Konseyin bu konuda bir uzlaşı sağlayamaması bizi üzmüştür." dedi.

KARAR TASARISI NE İÇERİYOR?

BMGK'nin uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında birincil sorumluluğu olduğu hatırlatılan karar tasarısında, Gazze'de "Tüm tarafların acil, koşulsuz ve kalıcı bir ateşkese uyması ve ayrıca tüm rehinelerin derhal ve koşulsuz serbest bırakılması bir kez daha talep edilir." ifadeleri yer alıyordu.

Karar tasarısında, tarafların, gözaltında tuttukları kişilere ilişkin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uymaları talep ediliyordu.

Gazze Şeridi'ndeki sivil nüfusun hayatta kalması için temel hizmetlere ve insani yardıma derhal erişim sağlanması istenilen karar tasarısında, "Filistinlilerin aç bırakılmasına yönelik her türlü girişim reddedilirken, insani yardımın Gazze Şeridi’ne tam, hızlı, güvenli ve engelsiz bir şekilde ulaştırılması ve özellikle kuşatma altındaki Gazze'nin kuzeyinde dahil tüm Filistinli sivillere, acil insani yardım ulaştırılması talep edilir." vurgusu yapılıyordu.

Karar tasarısında insani yardım ulaştırma sürecinin BM koordinasyonunda gerçekleştirilmesi gerektiğinin altı çizilirken, BM Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı'nın (UNRWA) Gazze'deki insani yardımların bel kemiği olduğuna dikkati çekiliyor, Ajans'ın Genel Kurul tarafından verilen yetkisini yerine getirebilmesi için tüm taraflardan gerekli desteği sağlamaları talep ediliyordu.

"Tüm taraflara sivillerin korunması, özellikle kadınlar ve çocuklar ile çatışma dışında kalan kişilerin korunması ve sivil alt yapının korunması dahil olmak üzere uluslararası hukuk ve uluslararası insancıl hukuka tam uyma çağrısı yapılır." denilen karar tasarısında, aynı zamanda taraflara BMGK'nın 2735 (2024) sayılı kararının tüm hükümlerini tam, koşulsuz ve gecikmeksizin uygulamaları isteniliyordu.

Karar tasarısında, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'ten karar tasarısının kabul edilmesi ve karara dönüştükten sonra uygulanmasının ardından yazılı değerlendirme ve rapor hazırlanması bekleniyordu.

ABD, daha önce de Gazze'de acil ateşkes talep edilen 3 BMGK karar tasarısını da veto etmişti. Ekim 2023, Aralık 2023 ve Şubat 2024'te sunulan Gazze tasarılarını veto eden ABD, diğer karar tasarılarında ise "çekimser" oy kullanmıştı. (AA)