2024'te yaşayamayanlar

Burkay RENDE

Yarın 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü. Kadınlar yoksulluk ve güvencesizlikle birlikte çığ gibi artan şiddete karşı bugün ve yarın eylem ve etkinliklerde bir araya gelecek, şiddete karşı mücadeleyi büyütecek.

Bu yıl hem kadın cinayetlerinde hem de şüpheli kadın ölümlerinde ciddi artış yaşandı. Son 10 ayda 343 kadın katledildi, 207 kadının ölümü ise şüpheliydi. 2021’den bugüne kadın cinayetleri yaklaşık yüzde 25 artmış durumda. Ekim 2021’de 18 kadın cinayeti işlenmişti. Geçtiğimiz ay katledilen kadınların sayısı ise 48. Bu 2010 yılından bu yana 1 ay içerisinde gerçekleşen en yüksek kadın cinayeti sayısı.

İstatistikler kadın cinayetlerindeki artışın ivmesinin de yükseldiğini gösteriyor. Bu artış iktidarın attığı adımlar ve kadın haklarına yönelik saldırılarıyla paralel. 1 Temmuz 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması, her fırsatta 6284 sayılı Kanun’un, Medeni Kanun’un tartışmaya açılması kadınların hayatlarını her geçen gün daha da güvencesiz hale getiriyor.

KADINLADIN KARARLARINI TANIMAYAN DÜZEN…

2024 yılının ilk 10 ayında işlenmiş olan 343 kadın cinayetinin 199’unun hangi bahaneyle işlendiği bilinmiyor. Bu yıl işlenen kadın cinayetlerinin yüzde 26’sı ise kadının kendi hayatına dair aldığı kararların almasıyla (boşanmak istemesi, barışmayı reddetmesi, evlenmeyi reddetmesi, ilişkiyi reddetmesi…) tanınmaması nedeniyle işlendi. Cinayetlerin yüzde 9’u ekonomik bahanelerle, yüzde 4’ü nefret bahanesiyle işlendi.

Yılın ilk 10 ayında öldürülen kadınların 119’u evli olduğu erkek tarafından öldürüldü. Cinayetlerin yüzde 12’si kadının birlikte olduğu erkek, yüzde 7’si eskiden evli olduğu erkek, yüzde 9’su babası, yüzde 6’sı eskiden birlikte olduğu erkek, yüzde 6’sı oğlu ve yüzde 2’si kadının kardeşi tarafından işlendiği tespit edildi. 343 cinayetin yaklaşık yüzde 2’sininse kim ya da kimler tarafından işlendiği bilinmiyor.

Öldürülen kadınların 197’si evinde öldürüldü. Oransal olarak kadın cinayetlerinin yaklaşık yüzde 57’si evde, yüzde 18’i sokakta, yüzde 3’ü kadının işyerinde gerçekleşirken ıssız yer, araba, su ve kenarı, otel, arazi ve eğlence mekanı da cinayet yeri olarak kayıtlara geçmiş durumda. Bu yıl içinde öldürülen kadınların yüzde 3’ünün nerede öldürüldükleri tespit edilemedi.

Yılın başından bu yana kadınların yaklaşık yüzde 58’i, yani 198’i ateşli silahlarla vuruldu. Cinayetlerin yaklaşık yüzde 28’i kesici aletle, yüzde 8’i ise boğarak işlendi. Kayıtlara geçen cinayetlerde darp, yakma ve yüksekten atma da bulunuyor. 5 kadının nasıl öldürüldüğü ise tespit edilmedi.

KORUMA KARARLARI UYGULANIYOR MU?

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya bakanlığın bütçe görüşmelerinde “Koruma kararı olmasına rağmen geçen sene 32 hanımefendi ikazımıza uymadan, kapıya adam gelince açmış, içeride vurmuş onu” demişti. Cinayetlerde katledilen kadını suçlayan bu açıklama devletin koruma kararı aldığı kadınları ne denli koruyabildiğini ve ne ölçüde korumaya niyetli olduğunu gösteriyor.

İşlenen kadın cinayetlerinde öldürülen kadınların yüzde 92’si hakkında herhangi bir koruma kararının olup olmadığı bilinmiyor. Kadınların yaklaşık yüzde 5’i hakkında 6284 sayılı Kanun uyarınca alınmış bir koruma kararı var.

2024’te gerçekleşen kadın cinayetlerinin yaklaşık yüzde 12’si henüz reşit olmayan kadınlara, çocuklara yönelik işlendi. Bu veri bizlere, çocukların istismar ve ölüm tehdidiyle yaşadıklarını net bir şekilde gösteriyor. Doğrudan şiddetin hedefinde olmayan bazı çocuklar anneleriyle birlikte öldürülüyor.

EKSİK SORUŞTURMALAR ŞÜPHELERİ GİDERMİYOR

2024’ün ilk 10 ayında 184 şüpheli kadın ölümü gerçekleşti. Nisan ayında evinde ölü olarak bulunan Emine Derviş’in evli olduğu erkek tarafından öldürüldüğü bir ay sonra ortaya çıktı. Etkin soruşturmayla şüpheli kadın ölümleri aydınlatılabilirken, gerçekleşen şüpheli ölümlerin neredeyse tamamı karanlıkta kalmaya devam ediyor.

Şüpheli kadın ölümleri genellikle ateşli silahla vurulma veya yüksekten düşme sonucunca gerçekleşiyor. Şüpheli ölümlerde kadınlar çoğunlukla evde bulunurken, ıssız bir yerde veya su ve kenarında bulunan vakalarda sıklıkla kayıtlara geçmiş durumda. Şüpheli ölümler aydınlatılmadıkça ve etkin soruşturma yürütülmedikçe failler her gün daha da cesaretleniyor.