HES ve barajlar için hazırlık sürüyor: Ne var ne yok satacaklar

Hilal TOK
İstanbul

Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) bünyesinde bulunan yedi adet hidro elektrik santrali (HES) ve iki baraj özelleştirme tehdidi altında. Cumhuriyet tarihinin en büyük özelleştirme hamlelerini yapan iktidar, kamu elinde kalan kurum ve işletmeleri özelleştirme girişimlerini sürdürüyor.

Ankara’nın Nallıhan ilçesinde özelleştirme ihalesi duyurulan EÜAŞ’ye ait Çayırhan Maden ve Termik Santrali işçileri özelleştirme kararının geri çekilmesi talebiyle eylemlerini sürdürürken, EÜAŞ’ye bağlı 7 HES de özelleştirme paketi içinde.

“Özelleştirme ve özerkleşme” adı altında şirketlere peşkeş çekilmesi için gün sayılan HES’ler şu şekilde: Kapulukaya HES, Kesikköprü HES, Yüreğir HES, Seyhan 2 HES, Koyulhisar HES, Çamlıgöze HES, Gaziler HES.

Daha önce 4 baraj ihaleye çıkarılırken, ihaleye çıkarılmamış olan Kapulukaya, Kesköprü, Gaziler’in de kısa süre içinde ihale yoluyla özelleştirilmesi bekleniyor.

İşçiler oldukça tedirgin. Devlet eliyle işletilen EÜAŞ’ye bağlı barajlarda çalışan kamu işçileri de özelleştirme karşısında tepkili. “Geçimimizi sağlamakta zorlandığımız, düşük ücretlerle yaşamaya çalıştığımız bir dönemden geçiyoruz” diyen bir işçi, “Artan yaşam maliyetleri, ücretlerimizin yetersizliğiyle birleşince ailelerimizin temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekiyoruz. Özelleştirme politikaları, iş güvenliğimizi ve çalışma koşullarımızı tehdit edecek. Biz işçiler olarak onurlu bir yaşam sürmek istiyoruz. Daha adil bir ücret, daha iyi çalışma koşulları ve haklarımızın korunması için yanımızda olun. Biz enerji işçileri olarak haklarımızın korunması ve daha iyi çalışma koşulları için mücadelemizi sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı. Yeni bir özelleştirme furyasının olduğunu söyleyen enerji kamu işçileri, “Şimdi buralarda çalışan kamu işçileri ne olacak? Enerjide reform nedir? Yeniden yapılandırmada hedef ne?, özerkleştirme olursa daimi sözleşmeli çalışan işçinin durumu ne olacak?​” diye sordu.

Burada çalışan işçiler “Tüm Enerji Çalışanları Platformu” kurarak sosyal medyada da sürekli özelleştirme tehlikesini gündeme getirmeye çalışıyor.

ENERJİ BAKANLIĞI DAHASI İÇİN YOL DÖŞÜYOR

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar geçtiğimiz günlerde, EÜAŞ, TEİAŞ, BOTAŞ, TPAO ve Eti Maden gibi kamu şirketlerinin geçtiğimiz yılki cirolarının 50 milyar doları bulduğunu ve buraların artık klasik kamu işletmeciliği mantığından çıkartılması gerektiğini savunarak özelleştirme sinyali vermişti.

Bakan Bayraktar, “Bu şirketleri modern bir anlayışla klasik kamu işletmeciliği mantığından mutlaka çıkarmamız gerekiyor. Biz bu şirketleri bölgesel oyuncu, bölgesel milli şampiyonlar haline getirmek istiyoruz. Bu şirketlerimizdeki kurumsal dönüşüm, yeniden yapılandırma bizim en önemli reform alanlarımızdan” dedi.

AKP DÖNEMİNDE 102 EÜAŞ KURUMUNDA ÖZELLEŞTİRME

AKP döneminde pek çok kamu kurumu özelleştirildi. EÜAŞ bu özelleştirmelerde en çok palazlanan kamu kurumlarından biri oldu. EÜAŞ’ye bağlı termik santraller ve HES’lerin, linyit işletmelerinin içinde olduğu 102 kuruluş AKP döneminde özelleştirildi. Çatalağzı, Yatağan, Yeniköy, Kangal, Seyitömer Termik Santralleri bunlardan sadece birkaçı…

AKP’NİN ÖZELLEŞTİRME KARNESİ

AKP’nin 22 yıllık iktidarında, çok sayıda kamu kuruluşu özel sermayeye ‘özelleştirme’ adı altında satıldı. Şirketler, fabrikalar, limanlar, oteller, enerji tesisleri, koylar, yeşil alanlar, tarım arazileri, kamu binaları… AKP iktidarının ilk Maliye Bakanı Kemal Unakıtan "Satacağız satacağız. Her şeyi satacağız. Kâr edeni de satacağız, zarar edeni de satacağız. Devleti ekonomik faaliyetlerden kurtarıncaya kadar satacağız. Pamuk eller cebe. Yerli yabancı herkes gelsin" demişti.

1986 yılından AKP'nin iktidara geldiği döneme kadar 8 milyar dolarlık özelleştirme yapılırken, 2002'den 2022 yılına dek toplam 63 milyar dolarlık satış yapıldı. AKP iktidarında blok olarak veya hisse satışıyla pay devri yapılan şirketlerin sayısı 2022 yılında 287 idi.

ÜÇ YILDA 90 MİLYAR LİRALIK ÖZELLEŞTİRME PLANLANIYOR

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, cumhurbaşkanı kararlarıyla belirlenen strateji dahilinde gelecek yıl 145 ihale gerçekleştirilecek. Başkanlığın 2026 ve 2027 yıllarında da 150'şer ihale düzenlemesi planlanıyor. Söz konusu 3 yıllık dönemde her yıl için 30 milyar liralık özelleştirme geliri elde edilmesi hedefleniyor.

10 AYDA 57 İHALE GERÇEKLEŞTİRİLDİ

​​​​​​Özelleştirme faaliyetleri kapsamında, bu yılın ocak-ekim döneminde de 57 ihale gerçekleştirildi. Toplam ihale bedeli bu dönemde 39 milyar 248 milyon lirayı bularak, bu yıl için belirlenen 20 milyar liralık OVP hedefinin aşılması sağlandı.

Bu yıl en fazla gelir elde edilen özelleştirme ihalesi Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı oldu. İhaleye, 505 milyon dolarla en yüksek teklifi Vahit Karaarslan verdi.