Nâzım Hikmet'in "Kuvayı Milliye"si okur şikayeti bahanesiyle yasaklandı

Kübra KIRIMLI
Ankara

CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, Nazım Hikmet’in Kuvayi Milliye Destanı ile Alberto Manguel’in Ulises’in Dönüşü kitaplarının okur şikayetleri gerekçe gösterilerek halk kütüphanelerinden kaldırıldığını açıkladı. 

Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı halk kütüphaneleri yetkililerine, geçtiğimiz hafta Kütüphane Hizmetleri Daire Başkanlığından gönderilen bir e-posta ile kitapların yasaklandığını, konuya dair soru önergesi verdiklerini açıklayan İlgezdi, “Bu garabeti bir an evvel düzeltmeleri gerekiyor. Söz konusu karara imza atanlar istifa etsinler” dedi. 

‘KARARIN ALTINDA İMZASI BULUNAN YÖNETİCİLER İSTİFA ETMELİ’

İlgezdi, kitapların “uygunsuz içerik” gerekçesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca halk kütüphanelerinden kaldırılmaya çalışıldığını açıklayarak konuya dair bakanlığa soru önergesi verdiğini, söz konusu durumun bir skandal olduğunu ifade etti: “Böyle bir skandala imza atan tüm yöneticilerin derhal istifa etmesi gerekiyor. Kültür Bakanlığı, Kurtuluş Savaşının aziz hatırasına ve dünyada en çok tanınan şairimize bu ayıbı yapamaz.” 

Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın Seçme Yönetmeliği’ne göre, “Yayın Seçme Kurulu, Bakanlığa bağlı olarak hizmet veren halk ve çocuk kütüphaneleri için okuyucu gereksinimlerini ve kütüphanelerden gelen istekleri göz önüne alarak satın alma, bağış, değişim ve benzeri yollarla sağlanacak yayınların değerlendirilmesini ve seçimini, yapar” dendiğini hatırlatan İlgezdi, “Kurul toplanmadan okuyucu şikayeti bahanesiyle kurtuluş savaşımızın destanı yasaklanıyor. Bunu kabul etmek mümkün değil. Daha önce de 1983 Pulitzer Ödülü sahibi Alice Walker’ın siyahi bir kadının erkek egemen bir dünyada yaşadığı baskı ve zulümleri anlatan Renklerden Moru kitabı ‘okuyucuların şikayeti’ bahanesiyle yasaklanmıştı. Şimdi aynı mevzuata aykırı gerekçe ile Kuvayi Milliye Destanımız yasaklanmaktadır. Bu kararın altında imzası olan tüm yöneticilerin derhal görevden alınması, alınmıyorsa Bakanın istifa etmesi gerekir” diye ifade etti.

‘KİTAPLAR NEDEN YASAKLATILDI?​’

İlgezdi’nin Soru Önergesi ile Bakana ilettiği sorular şöyle:

-Nazım Hikmet’in Kuvayi Milliye Destanı kitabındaki uygunsuz içerik nedir? Kuvayi Milliye Destanı kitabı hangi yasal mevzuata dayanarak yasaklatılmıştır? Bu kitap hakkında verilmiş bir mahkeme kararı var mıdır?

-E-postanın ekinde Nuri Kurcebe’nin çizimleri olan bir Kuvayi Milliye Destanı görünmektedir. Yasak bu kitaba mı gelmiştir? Yoksa tüm Kuvayi Milliye Destanlarına mı yasak uygulanacaktır?

-Okuyucu şikayeti diye oluşturulan sübjektif bir mekanizma ile kitap yasaklandığı iddiaları doğru mudur?

-Kendisi de Arjantin Ulusal Kütüphanesinin eski Genel Müdürü olan Alberto Manguel’in Ulises’in Dönüşü kitabı hangi yasal mevzuata dayanarak yasaklatılmıştır? Kitap neden yasaklanmıştır? Bu kitap hakkında verilmiş bir mahkeme kararı var mıdır?

-‘Okuyuculardan gelen şikayet’ gerekçesi ile bugüne kadar kaç kitap yasaklanmış, kullanıcılara verilmesi engellenmiştir?

-Kitapların değerlendirmesini yapması gereken Kurul neden toplanmamaktadır?

GÖNDERİLEN E-POSTA

Kütüphane Hizmetleri Daire Başkanlığından gönderilen e-posta şu şekilde: 

“Sayın Yetkili/Kütüphane Müdürü;

        Ekte kitap kapakları bulanan, Yazarı Nazım HİKMET'e ait "Kuvayi Milliye" (ISBN: 978 6258129090) ve Alberto MANGUEL'e ait  "Ulises'in Dönüşü" (ISBN: 978 6058029576)  başlıklı kitaplarda uygunsuz içerik tespit edilmiş olup,  Koha Kütüphane Otomasyon Sisteminde materyal düzenleme kısmından Ödünç Verilemez - Diğer ve OPAC'ta görünmesin yapılarak, kullanıcılar tarafından görülmesi engellenmiştir.   

 Söz konusu kitapların bulunduğu tüm halk kütüphanelerinde okuyucu hizmetlerinden çekilmesi gerekmektedir.

          Gereğini bilgilerinize sunar, iyi çalışmalar dileriz.”

‘MAHKEME KARARI OLMADAN BÖYLE BİR KARAR ALINAMAZ

Konuya dair konuştuğumuz ve kütüphanelerin kitap yasaklama yetkisi olmadığını ifade eden Kültür Sanat ve Turizm Emekçileri Sendikası (Kültür Sanat-Sen) Genel Sekreteri Yusuf Sağlam, “Kütüphanelerin kitap yasaklama yetkisi yok. Ancak okur şikayeti adı altında bir gerekçe ile bunu işleme koyuyorlar. Tabi bu hukuki bir yaklaşım değil. Okur şikayeti subjektif bir durum” dedi.

‘ÖRTÜLÜ BİR SANSÜR’

Herhangi bir kitabın toplatılması veya yasaklanması için basın kanunu olduğunu hatırlatan Sağlam, “Mahkeme kararı olmadan hiçbir kitap hakkında böylesi bir karar alınamaz. Fakat fiilen halk kütüphanelerinin kurumsal maillerine gönderilen mailler ile bu kitapların kaldırılmasını istiyorlar. Karar hukuki değil” ifadelerine yer verdi. Örtülü bir sansürün hayata geçirildiğini daha önce de benzer kararların uygulamaya konulduğunu, okur şikayeti gerekçesi ile kitapların kaldırıldığını söyledi.

‘TEPEDEN İNME BİR KARAR VE SANSÜR’

Konuya dair konuştuğumuz Türkiye Yazarlar Sendikası Genel Başkanı Adnan Özyalçıner, “Kültür Bakanlığının Halk Kütüphanelerine gönderdiği mesajında Nazım Hikmeti'in Kuvayi Milliye ile Alberto Manguel’in Ulises’in Dönüşü kitaplarının yasaklama kararı tepeden inme ve sansürden başka bir şey değildir. Özellikle Nazım Hikmet'in Kuvayi Milliye'sinin okura ulaştırılmamasının istenmesi Kurtuluş Savaşı ile kazandığımız bağımsızlık ve özgürlüğümüzü, topluca başkaldıran halkımızın kahramanlığı unutturulmak istenmekte, yok sayılmak istenmektedir. Söz konusu karar bundan başka bir anlam taşımamaktadır” ifadelerini kullandı.