Afşin Elbistan termik santrali resmen ölüm kusmuş!

Özer AKDEMİR
İzmir

Kahramanmaraş’ta Afşin-Elbistan ovasında bulunan Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemi (SEÖS) verileri mahkeme kararıyla Greenpeace’e iletildi. İlk kez elde edilen 3 aylık verilere göre bölgedeki Karbonmonoksit (CO), Kükürt Dioksit (SO₂), Azot Oksitler (NOx) ve Toz (PM10) değerlerinin yönetmeliğin izin verdiği sınırlardan 1,5-8 kat daha fazla olduğu ortaya çıktı.

MAHKEME KARARI İLE ALINABİLEN ÖLÇÜM DEĞERLERİ

Greenpeace Türkiye tarafından paylaşılan “Afşin - Elbistan A Termik Santrali SEÖS Verileri Detaylı Değerlendirme Raporu”na göre 1984 yılından bu yana faaliyet gösteren 1355 MW kapasiteyle Türkiye’nin en büyük kömür santrallerinden birisi olan Afşin-Elbistan A Kömürlü Termik Santrali’nin emisyon ölçüm sonuçlarına üç yıllık bir hukuki mücadele sonrası ulaşıldı. Rapor, iki yeni ünite daha yapılması planlanan santralde ölçülen Karbonmonoksit, Kükürt Dioksit, Azot Oksitler ve Toz değerlerinin limitlerin kat be kat üstünde olduğunu ortaya çıkardı. Buna göre kalp ve solunum yolu problemlerinden kansere kadar pek çok hastalığa neden olan ve biyoçeşitlilik kaybı ve su kirliliğinden de sorumlu tutulan bu maddelerinin çok ciddi bir çevresel sorun yarattığı ortaya çıkıyor.

Bölgede yaşayan yurttaşlardan 2021 yılında gelen yoğun kirlilik şikayetleri üzerine, yöre halkından 12 kişi ile birlikte Greenpeace Türkiye bu santrallere dair SEÖS verilerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından talep etti. Sürecin sonunda Bakanlık istenilen belgelerin bir kısmını paylaştı. Bakanlıkça Afşin-Elbistan A Termik Santralinin üç ünitesine dair 1.07.2020 - 17.10.2020 tarihleri arasını kapsayan verilerin analizine göre Kükürt Dioksit ortalama değerleri sınırın 8 katına, Toz ortalama değerleri sınırın 4 katına, Karbonmonoksit ortalama değerleri sınırın 3 katına, Azot Oksitler ortalama değeri sınırın 1,5 katına kadar ulaşmış. Bu değerlerle ilgili Greenpeace Türkiye tarafından yapılan açıklamada saatlik ölçümlerde limit aşımlarının çok daha yüksek olduğu belirtilerek, “Verilerdeki maksimum değerler dikkate alındığında Karbonmonoksit değerinin sınırın 19 katına, Azot Oksit değerinin sınırın 2 buçuk katına, Kükürt Dioksit değerinin sınırın 44 katına, toz değerinin ise sınırın 14 katına dek yükseldiği saatlerin görülmesi dikkat çekiyor” ifadelerine yer verildi.

DEPREMİN BÖLGESİNDEKİ YAŞAMA BİR DARBE DE SANTRALİNDEN

Konuya dair değerlendirilmelerde bulunan Greenpeace Türkiye İklim ve Enerji Kampanya Sorumlusu Emel Türker Alpay, santrale, bütün çevre ve sağlık zararlarına rağmen halen iki yeni ünite yapılması planlandığını belirterek, 6 Şubat depreminin merkez üssü olan Elbistan’ın yeni termik santrallere değil, bölge halkının refahını ve çevre sağlığını merkeze alan yeniden inşa planına ihtiyaç duyduğu dile getirdi.

Türker-Alpay tarafından sıralanan Greenpeace Türkiye’nin taleplerinden bazıları şunlar;

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Afşin-Elbistan A Termik Santraline, çevre iznini hangi gerekçelerle verdiğini derhal açıklamalıdır.
• Santrallerin SEÖS verileri ve raporları düzenli olarak kamuya açık bir şekilde paylaşılmalıdır.
• Termik santrallerin bölgede yarattığı kirliliğin sağlık etkilerini etkili bir şekilde değerlendirebilmek ve halk sağlığını korumak için düzenli sağlık taramaları yapılmalı ve kirlilikten etkilenen bölgelere yönelik halk sağlığı önlemleri alınmalıdır.
• Türkiye’nin en büyük dördüncü ovası üzerine kurulu termik santrallerin bölgede yarattığı kirliliğin kümülatif çevresel etkilerini etkili bir şekilde değerlendirebilmek için gerekli çalışmalar yapılmalı ve önlemler alınmalıdır. 

KAPATILMASI GEREKİRKEN İKİ YENİ ÜNİTE YAPILMASI PLANLANIYOR

Yakıt olarak Kışlaköy sahasından aldığı yerli linyitleri kullanan Afşin-Elbistan termik santrali ve kömür sahası, 2018 yılında santraldeki mevcut ünitelerin rehabilitasyonu, çevre yatırımları ve santrale ek ünite inşa edilmesi şartları ile özelleştirilerek Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) tarafından 20 yıllığına Çelikler Holding’e devredildi. Afşin-Elbistan A filtre takma zorunluluğunu yerine getirmediği için Ocak-Haziran 2020 tarihleri arasında 6 ay süre ile kapalı kalırken, santral Haziran 2020’de tekrar faaliyete geçti. Çevre yatırımları hala tamamlanmamış olan santralle birlikte Afşin- Elbistan A termik santraline toplam 688 MW kapasiteli ek iki ünite yapılması projesi başlatıldı.