Bir yanda el ovuşturma, öte yanda dertlenme: Sermayenin; emeğini, toprağını yağmaladıklarının göçüne bakışı

Suriye’de rejimin yıkılmasıyla birlikte Suriye’nin yeniden inşasında inşaat sektörü pay kapmak için sıraya girerken, öte yandan ülke sermayesi Suriyelilerin Türkiye’den gidişinde ‘ucuz emek kaybı’ endişesi yaşıyor. Endişe yaşayan sektörlerin başında Suriyelilerin yoğunlaştığı tekstil, inşaat ve tarım geliyor.

Resmi verilere göre, Türkiye’de yaklaşık 3.7 milyon Suriyeli yaşıyor.  Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) raporlarına göre, Suriyelilerin tüm çalışanlar içindeki oranı yüzde 2.9 seviyesinde.

UCUZ VE KAYIT DIŞI

ILO’ya göre Suriye göçlerinden sonra 2010 ila 2013 yılları arasında Gaziantep, Kilis, Mardin (yüzde 20), Urfa (yüzde 16) gibi illerde işsizlik, Türkiye oranlarının üstünde seyretti. Mersin, Urfa, Gaziantep gibi illerde mevsimlik tarım işçiliği, çobanlık, fırıncılık gibi emeğe dayalı işlerde yüzde 63 daha düşük ücretle çalışıyorlar

İstanbul, Adana, Bursa, Gaziantep, Konya ve İzmir gibi şehirlerde yoğunlaşan çalışan Suriyelilerin büyük bölümü kayıt dışı.  TEPAV’ın raporuna göre, Suriyelilerin yalnızca yüzde 2.7’si çalışma iznine sahip.

15-64 yaş grubundaki Suriyeli erkeklerin yüzde 71’i, kadınların ise yüzde 11.2’si istihdamda yer alıyor. Ancak bu istihdamın yüzde 97’si kayıt dışı. Building Markets’in araştırması, Suriyelilerin kurduğu şirketlerin bu nüfusun yüzde 7’sine iş sağladığını ortaya koyuyor.

GÖÇ SARSACAK MI?

Ucuz emek avantajını kaybetmek istemeyen sermaye kesimleri Suriye’ye dönüşten endişe ederken öte yandan da, “Suriyelilerin yüzde 80’inin Türkiye’de kalacağı, işinden gücünden vazgeçmeyeceği” yönündeki araştırmalarla umutlanıyor.

Suriyelilerin bir anda ülkelerine dönmeyeceği, özellikle burada iş kurmuş olanların geri dönüşlerinin zaman alacağı düşünülüyor. Ancak yüzde 10’luk bir kesimin ilk etapta dönmesinin bile piyasalarda ve iş yerlerinde sarsıntı oluşturması bekleniyor.

Suriyelilerin ucuz emeğinin bazı sermaye kesimleri için taşıdığı öneme AKP Genel Başkan Danışmanı Yasin Aktay şu sözlerle dikkat çekmişti: “Suriyeliler bir gitsin ülke ekonomisi çöker”.

AKP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki de Suriyeli ve Afgan göçmenlerle ilgili tartışmalarda şunları söylemişti: “Şimdi bazı şehirlerde sanayiyi onlar ayakta tutuyorlar. Gaziantep sanayisine gidin yüz binlerce insan en ağır ve en zor işlerde çalışıyorlar. Kayseri sanayisinde de öyle. İşçi bulamıyorlar, bu adamlar çalışıyor.”

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç de şu tespitte bulunmuştu: “Türkiye’nin doğurganlık hızı 1.51. Eğer bizim ülke olarak doğurganlık hızımız 1.51 ile Fransa'nın altına indiyse, İstanbul-Ankara-İzmir'de 1.2 ise yabancı çalışan alacak mıyız almayacak mıyız, göçmene ihtiyacımız var mı deme lüksümüz olamaz”.

SATIŞ İLANLARI

SURİYELİ mültecilerin ülkelerine dönme kararı alması otomobil ve gayrimenkul piyasasını harekete geçirdi. Özellikle ilan sitelerinde “Ülkeme dönüyorum, acil satılık”, “Suriyeliden satılık” ve “acil kelepir, uygun fiyat” gibi başlıklar dikkat çekiyor.

Emlak sektörü temsilcileri, “Suriyelilerden gelen satış talebi nedeniyle sektörde belirgin bir artış var” diyor.

Öte yandan dolandırıcıların her dönemi fırsata çevirmekte mahir olduğuna dikkat çeken uzmanlar, “Şimdi de Suriye konusu dolandırıcılar açısından gündeme gelebilir. Piyasa fiyatının çok altında verilen ilanlara dikkat ediniz” diyor. (EKONOMİ SERVİSİ)