"Medea-Material", savaşın gerçek yüzünü sahneye taşıyor

Devlet Tiyatroları, Alman çağdaş tiyatro yazarı Heiner Müller'in, 42 yıl önce mitleri kullanarak savaşın kadın ve çocuklarda bıraktığı etkileri ve hayattan koparılmasını anlattığı "Medea Material" adlı tiyatro oyununu, ilk kez seyirciyle buluşturdu.

Ankara ve İstanbul Devlet Tiyatroları ortak yapımı Medea Material, mapping, hareketli ışık tasarımı ve şiirsel anlatımıyla savaşın gerçek yüzünü gözler önüne seriyor. Oyunun dekor tasarımı Murat Gülmez, kostüm tasarımı Funda Çebi, ışık tasarımı Yakup Çartık, sinevizyon mapping tasarımı Can Akyürek, dramuturjisi Ali Berktay tarafından yapıldı. İzmir Bornova Bozkurt Kuruç Sahnesi'ndeki temsili öncesinde oyunun yönetmeni Ayşe Emel Mesci ve başrol oyuncusu Sükun Işıtan, AA’ya açıklamalarda bulundu.

Mesci, 1991'de Marsilya Akdeniz Tiyatro Enstitüsü'nün düzenlendiği programda tanıştığı Müller'in postmodern yazar olarak nitelendirildiğini, fakat yazarın kendisini öyle tanımlamadığını belirtti. Dönemin tragedya çağı olduğunu ama tragedya yazarlarının yetişmediğini, yönetmenlerin ise eski metinlere başvurarak, tarihsel determinizm üzerinden konuları yorumladıklarını anlatan Mesci, "Heiner Müller, tarihsel determinist bir yazardır ve bütün kalıpların dışındadır. Onun metinleri drama metinleri değildir. Müller, dünyayı kucaklayan, tarihsel mitolojik konuların üst üste yığılarak geldiği süreci gören bir yazardır. İnandığı dünya görüşü, olacakları gösterdi, onlar da oldu." diye konuştu.

Mesci, oyunda yer alan mitolojik ögelere dair, "Oyunda 4 olay var. Yağmalanmış kıyı, medea material, medea play, argonotlu manzara. Mitolojide 'Gürcistan, Kafkasya, Karadeniz'in karşı kıyısında olan coğrafyada ne oldu, argonotlar kimdi?' sorusu gündeme gelir. Müller, argonot gemisini mitolojinin ilk sömürgeci gemisi olarak nitelendiriyor. Altın postu da sömürgelerden elde edilen, yağmalanan ganimet olarak nitelendiriyor. Medea ise oyunun anlatıcısı ve merkezindeki karakter“ ifadelerinde bulundu.

"MEDEA BENCE DÜNYAYI SİMGELİYOR"

Işıtan, yazım, reji ve oyunculuk açısından alışılan tarzda bir oyun olmadığını, eserin dünya ve insana dair ciddi eleştirileri olduğunun altını çizerek, "Oyun, eleştirdiği konulara çözüm sunmuyor. Seyirciye 'Bunu hep beraber yaşıyoruz' diyor. Sahnelenmesi zor bir oyun. Ayşe Emel Mesci, Müller hayranı ve yıllardır yapmak istediği oyunu bu kez seyirciyle buluşturdu. Oyunumuz iyi eleştiriler aldı. İyinin sınırı yok ama biz doğru bir şey yaptığımızdan eminiz" dedi.

Işıtan, Antik Yunan'dan gelen bir arketip olan Medea'nın iki çocuklu, kocası tarafından aldatılan bir kadın olduğunu ve kocası evlenmek istediğinde intikam için çocuklarını öldürdüğünü söyleyerek, “Medea, bence dünyayı simgeliyor. Dünyada, çocuklar pervasızca öldürülüyor. Birçok seyirci, oyunda alışılagelmiş bir karakterle karşılamayı düşünüyor ama burada 'material'ın altı çizilmesi gerekiyor. Yazar, 'Kendi çağınızdan hangi materyalleri oyuna katabiliyorsanız katın' diyor. Bugün Suriye, Filistin, Ukrayna'da savaş yaşanıyor. Oyunda bu savaşlara yönelik çok şey söyleniyor. Bitmeyen bir savaş, kendi çocuklarını sürekli öldüren bir sistem. Yazar, İkinci Dünya Savaşı ve Yahudi katliamına dikkati çekmiş ama bugün o günün mazlumları, bugünün zalimleri konumuna geldi. Tiyatro bunu görmezden gelemez. Kendilerine zulüm yapılan insanlar, daha sonra başkalarına bu zulmün katbekat fazlasını yapıyorlarsa tabii biz de bunun altını çizmek zorundayız” cümlelerini kaydetti.

Tiyatro oyunu prömiyerini İstanbul Kültür Sanat Vakfınca (İKSV) düzenlenen 28. İstanbul Tiyatro Festivali'nde yaptı. (KÜLTÜR SERVİSİ)