Çin’in devrim öncesi ve devrim yıllarının romanı: ‘Yaşamak’

Hasan AKARSU

Çinli Yazar Yu Hua 1960 doğumludur. Çocukluğu Çin Kültür Devrimi yıllarında geçer (1966-76). Diş doktoru olan yazar, edebiyat çalışmalarında başarılı olur. “Yaşamak” romanı 1993’te yayımlanır ve yasaklanır. Romanda, Çin Devrimi öncesinde ve devrim sırasında yaşanan acıklı olaylar yer alır. Anlatıcı köyleri gezer ve köylülerin öykülerini dinler. Bir köyde öküzüyle tarlayı süren yaşlı adama rastlar, onun yaşam öyküsünü dinler. Yaşamak romanı yaşlı adam olan Fugui’nin öyküsüdür.

Fugui, Xu ailesinin gencidir. Babasının 130 dönümlük tarlası vardır. Babası kumara düşkündür ve kentte oynadığı kumarda tarlaların yarısını yitirir. Oğul Fugui de babasının yolundadır. Hovardalık yapar, kumar oynar. O da kalan toprakları yitirince zorlu bir geçim başlar. Karısı Jiazhen, kentteki pirinç deposu sahibi olan Chen’in kızıdır. Babası varlıklı olsa da destek olmaz. Kızı Fengxia da 4-5 yaşlarında olup güzelliğiyle ilgi çeker. Olaylar olurken Jiazhen yedi aylık hamiledir ikinci çocuğuna. Kumarda Longer, hileli zarlarla kazanır tarlaları. Arazi elden gidince geçim zorlaşır. Kiraladığı üç dönümlük tarlayı işleyip geçinirler. Oğulları Jouging Xu doğar. Fugui, hasta olan eşine doktor getirmeye gittiğinde tartışırken yoldan top arabası geçer. Komutan onu silah zoruyla askere alır. Ailesi habersizdir. Fugui, çatışmalara katılır iki arkadaşıyla. Çin’de yönetimde olan Çan Kay Şek’in ordusu yenilir. Ordu dağılır ve Fugui de köyüne döner. Yıllar sonra asker arkadaşı kentin valisi olarak çıkar karşısına. Oğlu Jouging de okuldadır. Valinin karısı doğum sırasında kan yitirir. Okuldan çocuklar kan testine gönderilir. Jouging’in kanı tutar, ondan ölesiye kan alırlar ve oğlan ölür. Fugui, oğlunun ölüsünü sırtında taşıyıp köyde babasının, annesinin yanına gömer. Aile için büyük acıdır. Ablası, annesi de yıkılır. Bir yandan kırlardan ot toplayıp yemek yaparlar. Pirinç tarlalarında çalışırlar. Açlık, kıtlık çekilmez durumdadır. Güzel kız çocuğu Fengxia, hastalık geçirir, işitemez, konuşamaz olur.

XU AİLESİNİN DAYANILMAZ ACILARI

Anlatıcı, Çin’deki yönetim değişikliğini, topraklara el konulup komün sistemine geçişi de yansıtır. Muhtar, Yoldaş Başkan olur. Herkes ortak çıkan yemekten yerken tarlalarda komün için çalışırlar. Fugui, yaşama inancına sarılır. Eşi de dirençlidir. Özürlü olan kızlarını, kentteki özürlü hamalla evlendirirler. Bir oğulları olur onların da. Adını Kugen koyarlar. Doğum sırasında bu kez kızları da ölür. Onu da köyde kardeşinin yanına gömerler. Dayanılmaz acılarla yaşayan Xu ailesi bir türlü rahat yüzü göremez. Komün çalışmaları sürerken de baskılar bitmez. Köylere değin gelen Kızıl Muhafızlar, slogan çalışmaları yapar. Kültür Devrimi yılları çalkantılıdır. “Kapitalist yolcu” denilerek tutulan varlıklı sayılan kişiler işkence görür. Fugui, hasta olan eşini yitirir. Damat olan hamal Wan Erxi de iş kazasında ölür. Fugui, torunu Kugen’le pamuk toplar. Torun rahatsızlanıp evde kalır, onun da ölüsünü bulur kulübesinde. Böylece ailesinin hepsini toprağa vermiş olur. İki yıl sonra kasabın elinden yaşlı bir öküz alır, adını Fugui koyar. Onunla tarlasını sürmeye çalışır, konuşur, dertleşir. Fugui, öyküsünü bitirip evine dönerken anlatıcı da köyleri gezmesini sürdürür.

Yazar Yu Hua, “Yaşamak” romanında Çin Devrimi yıllarında bir ailenin yaşam öyküsünü tüm acılarıyla, yoksulluğuyla yansıtır. Yaşama tutunmanın, yaşamaya inancın önemli olduğunu vurgular.

*Yu Hua, Yaşamak, Çeviri: Bahar Kılıç, Jaguar Kitap, 2024