Talanın merkezi Artvin

Burkay RENDE
Emirhan DURMAZ

Artvin’de Cerrattepe Dağlarından başlayan maden talanı 30 yıldır şiddetlenerek devam ediyor. Bugün gelinen noktada, Artvin topraklarının yüzde 71’i maden ruhsat alanı. Ayrıca Artvin genelinde toplam 40 tane maden işletmesi bulunuyor. Topraklarının neredeyse tamamının maden tekellerine sunulmasına Artvin halkı tepkili. Yaşam alanlarını tehdit eden maden projelerine karşı uzun süredir mücadele eden Artvinliler, maden projelerinin geçim kaynakları olan tarımı etkilediğini, sağlıklarını bozduğunu ve yaşadıkları yerlere zarar verdiğini söylüyor.

"TARIM ALANLARININ YÜZDE 47’Sİ MADEN RUHSATLI"

Madencilik faaliyetlerinin en ağır sonuçlarından biri maden bölgesinde yaşayanların geçim araçlarının zamanla yok olması olarak karşımıza çıkıyor. Tarım ve hayvancılık, madenlerin ilk saldırdığı işkolları. Artvin’de bulunan toplam tarım alanının yüzde 47’si, toplam meraların ise yüzde 54’ü madenler için ruhsatlandırılmış durumda. Tarım alanlarının yüzde 33’ü ihale, yüzde 10’u arama, yüzde 4’ü işletme ruhsatı; meraların yüzde 36’sı ihale, yüzde 15’i arama, yüzde 3’ü işletme ruhsatı aşamasında. Bir diğer yoğun geçim kaynağının da ormancılık olduğu Artvin’de var olan ormanların yüzde 65’i madencilik için ruhsatlandırılmış durumda, yüz binlerce ağacın kesilmesi bekleniyor.

"ARTVİN’İN KÜLTÜRÜNE DE MADEN KEPÇESİ"

Madenler yalnızca geçim kaynaklarını değil, aynı zamanda Artvin’in kültürel miraslarını da tehdit ediyor. Artvin’de bulunan kent ormanı, muhafaza ormanları, tohum meşhere alanı, tabiat parkı, tabiatı koruma alanı, milli park, özel çevre koruma bölgesi ve doğal sit alanı gibi farklı koruma statüleriyle korunan alanların yüzde 47’si madencilik yapılabilecek alanlar olarak belirlendi ve ruhsatlandırıldı.

"MURGUL MADENLE TARUMAR OLDU"

Konuyu Orman Mühendisi Doç. Dr. Oğuz Kurdoğlu ile görüştük. Kurdoğlu, Artvin’de ortaya çıkan bu tabloyu, “Henüz madenlerin birçoğu açılıp işletilmeye başlanmadı. Asıl etkiyi o zaman görebileceğiz ancak Murgul ilçesinde yıllardan bu yana işleyen madenler var ve Murgul tarumar olmuş durumda. Eğer maden şirketlerinin beklediği gibi Artvin genelinde madenler bulunursa bütün il Murgul olmaya aday. Şimdiden heyelan olayları çokça artmış durumda” cümleleriyle yorumladı.

ARTVİNLİLER: CENGİZ EVİNE GİT

Ülkenin birçok yerinde arka arakaya maden projeleri duyuran Cengiz Holdingin hedeflerinden biri de Artvin. Cengiz Holdinge bağlı Eti Bakır AŞ tarafından Artvin’in Arhavi ilçesinde 10 köyü kapsayan maden projesine karşı Artvinliler günlerce eylem yaptı. Son olarak Ankara’da Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü önünde eylem yapan Artvinliler, “Cengiz evine git” sloganları attı. Artvinlilerin eylemine Emek Partisi, CHP ve Sol Parti de destek verdi.

Cengiz Holding Artvin’e ilk kez bu projeyle gitmedi. Murgul ilçesini mahveden bakır madeninin sahibi de Cengiz Holding. 2014 yılında, o zamanlar ilçenin tek ve en önemli geçim kaynağı olan madende çalışan 900 işçi iş koşullarının iyileştirilmesi için grev yaptı. Greve tüm ilçe halkı destek verdi. Kimisi kepenk kapattı, kimisi greve destek verdi. Bölge halkının konuşmalarından anlaşılacağı üzere tepki hem doğrudan madenciliğin kendisine hem de halihazırda bakır çıkaran şirketin altın madeni işletme ve ayrıştırma için siyanür havuzu yapma kararına yönelikti.

Murgul’daki talan bununla da sınırlı değil. Köylünün mera alanı olan Murgul ilçesi Kabarca Vadisi boyunca Çimenli ve Ardıçlı köyü meralarında da madencilik faaliyeti yapılmak isteniyor. Bölge halkı ise Artvin’deki tüm madenler gibi bu maden projesine de karşı çünkü geçim kaynağı olan hayvanlarını o merada otlatıyorlar.

REŞİT KİBAR İÇİN ADALET TALEBİ YAYILDI

Ayrıca talan sadece madenle de sınırlı değil.  Suların, ormanların da rant tehlikesi altında olduğu Türkiye’de mesire alanı ilan edilen ve kâr elde edilmek üzere ihale edilen ormanlık alanların sayısı günden güne artıyor. Artvin Cankurtaran’da ormanlık alana mesire alanı yapılmasına karşı Cankurtaranlılar mücadele ederken bölge halkından Reşit Kibar, silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Reşit Kibar’ı öldüren Muhammet Ustabaş tutuklanırken, tanık anlatımlarında Ustabaş’ı yönlendirdiği belirtilen ve silahın ruhsatlı sahibi olan Fikret Merttürk ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Savcı, dosyada gizlilik kararı aldı. Ancak Artvin halkı hem Reşit Kibar için adalet istemek hem de yaşam alanlarının talan edilmesini önlemek için yaşam nöbeti tutmaya ve nöbeti ülkenin dört bir yanına yaymaya başladı.

ŞİRKETLERİN TALANINA KARŞI HALK MÜCADELELERİ

Doğanın talanın bir örneği Artvin. Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Maden ve Petrol İşler İşleri Genel Müdürlüğü’nün (MAPEG) sitesinde yer alan duyurulara göre Ağustos 2023 – Ocak 2024 döneminde düzenlenen ihaleler ile toplamda 1046 alan maden sahası olarak ilan edildi. İhaleye çıkarılan alanların toplam büyüklüğü 426 bin 939 hektar iken büyük bölümü tarım ve orman arazileri idi. Böylesi kapsamlı bir talanın önünde de yıl boyu hem şirketlerin göz diktiği bölgenin halkı, hem de çevre ve doğa savunucuları durdu.

DİRENIŞ REKORU MUĞLA’DA

Bu yıl 49 çevre direnişi kayıtlara geçti. Muğlalılar İkizköy, Menteşe, Yatağan ve Fethiye’de sömürü madenciliğine karşı direndiler. Bu yıl doğası için en çok direnen il Muğla oldu

SÖMÜRGECİ MADEN ŞİRKETLERİ

Türkiye’deki madenlere sahip şirketler şu şekilde: El Dorado Gold, TÜPRAG Me tal Madencilik, YK Enerji, Muğla Çimento Sanayi ve Ti caret Anonim Şirketi, Nurol Holding, Tümad Altın Made ni Projesi, Daven Enerji Yatı rımları Sanayi ve Ticaret AŞ. TOKİ, Discovery Madencilik, Kormad Madencilik, Kale Madencilik, ZOREN, Zorlu Jeotermal Enerji Elektrik Üretimi, Zorlu Enerji Elekt rik Üretim, Erhallar Demir Çelik, Emsa Enerji ve Maden cilik, Ova Gıda ve Enerji, Tur kuaz Linyit Kömür İşletmele ri, Tetiş Yapı İnşaat Sanayi, Akfen Holding

Aynı zamanda Türkiye’de 2024 yılında ihaleye çıkarılan alanların top lam büyüklüğü 456 bin 939 hektar. Cumhuriyetin ilanından 2002 yılına kadar verilen maden ruhsatı sayısı: 1.186 AKP döneminde verilen maden ruhsatı sayısı ise 386 bin.