İki yıllık maden için doğa ve tarih talanı

Özer AKDEMİR

Kaz Dağı’nın kuzey yamaçlarında bulunan Çanakkale Yenice’nin Kalkım beldesi yakınında faaliyet gösteren CVK kurşun, bakır, çinko madeni kapasite artışı için ÇED sürecini başlattı.  2019 yılında reddedilen kapasite artışı için firma ÇED alanını küçültüp fay hattını 300 metre uzakta bırakarak yeniden başvuru yaptı. İki yıl işletme ömrü biçilen maden sahasının ruhsat alanının tamamı orman ve Aygria Antik Kenti’ni de içine alıyor. Üstelik işletme Gönen-Yenice Barajı koruma havzasında kalıyor.

12 OCAK’TA TOPLANTI YAPILACAK

Kalkım Beldesi Karaaydın köyü yakınındaki maden işletmesinin flotasyon tesisi kapasite artışı ve ilave atık depolama tesisi için hazırlanan ÇED raporu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına (ÇŞİB) sunuldu. Proje için 12 Ocak’ta, ÇŞİB’de İnceleme Değerlendirme Komisyonu (İDK) toplantısı yapılacak.

İKİ YIL ÖMRÜ OLAN İŞLETME İÇİN TARİH VE DOĞA YOK EDİLİYOR

Şirkete 68 bin 210.4 metrekarelik alanda 300 ton/gün kapasiteli kurşun, çinko, bakır tesisi için 16.03.2010 tarihinde ÇED olumlu kararı verildi. 2019 yılında kapasite artışı ÇED başvurusu İDK sürecinden geçemeyen proje için yeni yapılan kapasite artışı projesine göre; flotasyon tesisinin kapasitesi günlük 300 ton’dan günlük 1000 tona çıkarılacak. Ayrıca atık depolama tesisinin (ADT) atık depolama hacmi de 250 bin metreküp olarak planlanıyor. Projede tam kapasiteli her gün çalışması durumunda işletme ömrünün 2 yıl olacağı öngörülürken, başka bir kurşun, bakır işletmesinden getirilecek olan cevher Kalkım’da işletilecek.

TAMAMI ORMAN ALANI ÜZERİNDE

Kurulması planlanan atık depolama tesis alanı kuş uçuşu, en yakın haneye 590 m doğu uzaklıkta bulunurken tesisin inşaatı sürecinde ANFO türü patlayıcı madde kullanılacağı da ÇED raporunda belirtilmiş.

Yıllık yaklaşık 37 bin 602 ton konsantre bakır, kurşun, çinko üretiminin hedeflendiği projede şirket yıllık 427 milyon 657 bin 517 TL net gelir hedefliyor. Tamamı orman arazisi üzerinde yer alan tesis için ÇED olumlu kararının ardından Çanakkale Orman Bölge Müdürlüğünden gerekli izinlerin alınacağı dile getiriliyor.

DOĞRU DÜZGÜN ARKEOLOJİK BİR ÇALIŞMA YAPILMAMIŞ

Kaz Dağlarının Agonya Ovası’na bakan yamaçlarında kurulan Agyria Antik Kenti’nin eteklerinde bulunan maden işletmesinin antik kentin nekropolü ve diğer yapıları üzerinde olma olasılığı bulunurken, ÇED alanında yüzey taraması dışında bilimsel-arkeolojik bir çalışma yapılmamış. Şirketin ruhsat alanını gösteren haritaya bakıldığında Karaaydın köyünün bir bölümü ve Aygria Antik Kenti/Dedetepe antik yerleşiminin ruhsat sahası içinde kaldığı görülüyor. Antik kentin eteklerinde yan yana faaliyet gösteren CVK ve Oreks kurşun, bakır tesislerinin antik kentin nekropolü üzerinde olma olasılığı yüksek görünüyor ancak buna dair ciddi bilimsel bir araştırma yapılmış değil. Çanakkale Ondokuz Mayız Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Reyhan Körpe Çanakkale kültür envanterinde 2005-2007 yıllarında bölgede yapılan yüzey araştırmalarında İda Dağı’nın Agonya Ovası’na bakan kuzey yamaçlarında yer alan Argyria Antik Kenti’nin, Karaydın köyünün 1.8 km. güneydoğusunda Dedetepe üzerinde tespit edildiğini yazıyor.

KÜLTÜR VARLIKLARI KURULU ARKEOLOJİK SİT YOK DEMİŞTİ

Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü proje ile ilgili gönderdiği yazıda ÇED alanı ile ilgili “dosya/arşiv incelemesi sonucunda; kültür varlığı açısından Kurullarca onaylı herhangi bir sit alanı kaydına veya tescil kaydına rastlanılmadığı, yapılan  yüzey  araştırmasında  da  herhangi  bir  taşınır-taşınmaz  kültür varlığına  rastlanılmadığı”nı ifade ediliyor. Oysa CVK’nin ÇED dosyasında tablo II.3 olarak verilen “Alan civarı korunan alanlar ve mesafeler” çizelgesine göre; projenin güneyinde 1.1 km uzaklıkta 1. derece arkeolojik sit, kuzeybatısına 2.4 km uzaklıkta 1. derece doğal sit ve yine batı yönünde 4.,9 km uzaklıkta 1. derece arkeolojik sit olduğu bilgisi yer alıyor. Duyarlı alanlar listesinde projenin 2.8 km kuzeybatısında Olukpınardere Göleti ve güneydoğusunda da Çukuroba (4.7 km) ve Kırıklar (7.1 km) Göleti’nin olması dikkat çekiyor. Ayrıca projeye sadece 130 metre uzaklıkta Hıdırlar Turizm Merkezi de bulunmakta. ÇED dosyasının 161. sayfasında bulunan haritada Dedetepe-Aygria antik yerleşiminin ruhsat alanı içerisinde kaldığı açık biçimde görülüyor.

PROJE BARAJA UZAK MESAFE KORUMA HAVZASINDA

Öte yandan proje alanı Yenice-Gönen barajına 13 km uzaklıkta yer alırken barajın uzun mesafeli koruma alanı içinde kalıyor. ÇED dosyasında Gönen Baraj Gölü ve Kumköy Regülatörü özel hükümlerine uyulacağı taahhüt edilmiş.

PROJE SAHASINDA CANLI TÜRÜ TESPİT EDİLEMEMİŞ!

ÇED raporunun 522. sayfasındaki Ulusal biyoçeşitlilik envanter ve izleme projesi raporuna göre proje sahasında herhangi bir canlı grubu ya da tür tespit edilememiş! Sanki ayda inceleme yapılmış gibi bir rapor verilmiş!

FAY HATTINI 300 METRE UZAKTA BIRAKMIŞLAR

Proje alanındaki fayları gösteren haritaya göre ÇED sahası çevresinde çok sayıda fay hattı olduğu görülürken Pazarköy fayı alana sadece 300 metre kadar uzakta yer alıyor. Firmanın 2019 yılında yaptığı ve İDK’de reddedilen ÇED’inde yapılan revizyonda proje alanının bu fay hattının 300 metre kadar dışarıda kalacak şekilde çekilmesi söz konusu.