2025 sözleşmeler yılı olacak

Andaç Aydın ARIDURU

MESS grup sözleşmesi, kamu işçileri, kamu emekçileri, petrol işçileri ve tekstil işçileri… 2025 yılı yüz binlerce işçi ve emekçi için toplu iş sözleşmeleri (TİS) yılı olacak. Talepler ve mücadele yılı olarak şekillenecek 2025’te patronlar hazırlıklarına son hız devam ederken, işçiler ise artan enflasyon, artan yaşam maliyetleri ve insanca yaşanacak ücret talepleri etrafında güçlü bir mücadeleyi örmek gerektiğini ifade ediyor.

SERMAYENİN TAKTİĞİ: ORTALAMA ÜCRETLERİ BASKILA

2024, sanayide üretimin gerilediği, patronların ağzından, “Küçülmeye gidiyoruz” söylemlerinin sıkça duyulduğu bir yıl oldu. TOFAŞ, Ford, Türk Traktör, BSH, Arçelik (Beko) gibi metal iş kolunun büyük işletmelerinde yıl içinde binlerce işçi küçülme bahanesiyle işten çıkarıldı. Şirketler 2025 için hedef tazeleyip büyüme ve yeni rekorlar kırma hesapları yaparken yeni işçi alımları için ilanlar açılmaya başlandı bile.

İşten çıkarmaların yanında gönüllü çıkışları teşvik, emekliliği hak eden işçilere emekli olmaları konusunda baskı yapan şirketler, yeni işçi alımı için açtıkları ilanlarla kıdemli işçileri işten çıkarıyor, yerlerine en düşük saatlik ücretlerden işçi alıyor. İşçilerin büyük kısmı ortalama saatlik ücret olarak ifade edilen ücretlerin çok altında ücretlerle çalışmış oluyor.

MESS tarafından 213 TL olarak ifade edilen ortalama saatlik ücretin 2024’ün son aylarında 200 TL’ye düştüğü tahmin ediliyor. TOFAŞ’ta ortalama ücretlerde yaşanacak bu düşüş, patrona ayda yaklaşık 14.6 milyon TL fazladan kazanç yaratacak.

KAMUDA ASGARİ ÜCRET ZAMMI DAYATMASI KAPIDA

2025 yılı için asgari ücret zammı yüzde 30 olarak açıklandığında tüm beklentilerin, yıl sonu enflasyon beklentisinin ve gerçekleşen enflasyonun altında kaldı. Mehmet Şimşek’in, orta vadeli programının 2025 için yüzde 21 olarak hedeflediği enflasyonu kastederek, “Enflasyonun üzerinde bir zam bekliyorum” açıklamasının ardından asgari ücret 22 bin 104 TL olarak belirlenirken, memur ve memur emeklileri ile emekli aylıklarına yapılacak zamlar ise sırasıyla, yüzde 11.54 ve yüzde 15.75 olarak açıklandı. Hükümet vergilerde ve harçlarda yeniden değerleme oranında, yani yüzde 44 seviyesinde zamlara giderken ücretleri baskılayacağının sinyallerini verdi.

MÜCADELENİN TAKVİMİ ŞEKİLLENİYOR

2025 yılı; MESS grup TİS’i, petrokimya sözleşmeleri, tekstil grup TİS’i, kamu çerçeve protokolü ve TİS’leri, kamu emekçilerinin toplu sözleşmeleri ve sendikalı olmayan iş yerlerinde şubat ayında yapılacak zamlar düşünüldüğünde, emeğin üretilen değerden alacağı payı arttırmak için mücadelesini yükseltmesi gerekecek bir yıl olacak. MESS kapsamında 200 bine yakın işçi, kamuda ise farklı iş kollarında toplam 3 milyon işçi ve emekçi, petrokimyada ise başta TÜPRAŞ, Star Rafineri ve PETKİM olmak üzere 68 işletmede binlerce işçi, tekstil iş kolunda 8 bin civarında işçi TİS’lerini bu yıl imzalayacak.

KAMU İŞÇİLERİ SENDİKALARINA SESLENİYOR: EYLEME GEÇİN

700 bin işçiyi ilgilendiren, kamuda imzalanacak çerçeve protokolü (KÇP) ve toplu sözleşmelerle en düşük işçi ücretleri ve iş kollarındaki sosyal haklar belirlenecek. Savunma sanayi başta olmak üzere kamu işçileri, yıllar içinde eriyerek bugün yoksulluk sınırının yarısına gerileyen ücretlerine zam yapılması talebiyle eylemler düzenledi. Ek zam talebiyle Ankara’ya yürümek isteyen işçilere Harb-İş Genel Merkezi ve polis engel oldu.

2025 yılında açıklanan asgari ücretin kendi ücretlerine de yansıyacağı kaygısını taşıdıklarını ifade eden bir savunma sanayi işçisi, “Yoksulluk sınırı 75 bin TL’ye dayandı. Geçinemiyoruz mitinglerinden sonra bir sessizlik hali de oluştu. Göz göre göre, ‘Sizi açlık sınırına götüreceğiz’ diyor hükümet. Geçen yıl başlattığımız eylemlerimize tekrar başlamamız lazım. Yasaksa yasak, cezaysa ceza, üretimden gelen gücümüzü kullanmamız lazım” diyor.

Kamuda birçok iş kolunda ücretlerin yapılacak zamlarla birlikte yoksulluk sınırına yaklaşmayacağını tahmin eden işçiler sendikalarının şimdiden harekete geçerek TİS masasında işçilerin taleplerini kabul ettirmek için tüm eylemlere hazırlıklı olması gerektiğini belirtiyor. Bir kara yolları işçisi, “Sendikaları kendi haline bırakırsak bu sene de açlıkla sınanacağız. Miting yapmakla yetmez her iş yerinden ses çıkmalı” diyor.

METAL İŞÇİLERİ: EYLÜLE KALMADAN HAREKETE GEÇMELİYİZ

Eylül ayında başlayacak MESS grup sözleşmesi 200 bin işçinin önümüzdeki iki yıl ücretlerini belirleyecek. “Düşük ücretler geçimi imkansız hale getirdi. Yüzde 100 zam aldık diye açıklama yaptıklarından beri o sözleşmenin ardından gerçekte enflasyona ezildik. Sözleşme imzalanırken grev kararı alıp tarih açıklamadan, MESS’le masadan kalkmamak için taviz veren bir Türk Metal istemiyoruz artık. Ücretlere gerçek enflasyon oranında zam yapılmalı. İş güvencesi için toplu sözleşmelere maddeler konulmalı. Zam verip işçi çıkaran patronlar gün sonunda bize daha fazla pay vermiş olmuyor” şeklinde konuşuyor.

PETROKİMYADA 68 İŞLETME SÖZLEŞMEYE GİDİYOR

Petrokimya iş kolunda toplam 68 işletme bu yıl TİS görüşmelerine başlıyor. TÜPRAŞ, Star Rafineri, PETKİM’de sözleşme görüşmeleri şubat ayında başlayacak. Grev yasakları ve işçilerin üretimden gelen güçlerini kullanma haklarına ilişkin kısıtlamaların bulunduğu bu rafinerilerden bir işçi, “Biz her ne olursa olsun tüm gücümüzü kullanmak zorundayız artık. Eskiden rafineri işçileri kısmen daha iyi ücretlerle ve daha geniş sosyal haklarla yaşıyordu. Bugün birçok işçi ise yoksulluk sınırının altında kaldı. Kimsenin enflasyonun düşeceğine inancı yok. Bu toplu sözleşmede Petrol-İş’i de patronları da insanca yaşanacak bir ücret için zorlamamız lazım” diyor.