Erdoğan Koza Altın’ın adını ‘Türk altın işletmeleri’ olarak değiştirdi

Özer AKDEMİR
İzmir

Türkiye’nin birçok yerinde maden faaliyeti yürüten Varlık Fonu yönetimindeki Koza Altın İşletmelerinin adı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Türk Altın İşletmeleri olarak değiştirildi.

Kamuoyu Aydınlatma Platformuna (KAP) şirket tarafından yapılan açıklamada şirketin ticari ünvanının Cumhurbaşkanı kararı ile “Türk Altın İşletmeleri AŞ” olarak değiştirildiği duyuruldu. Şirket; ABD-Kanada ortaklığından Gülen Cemaatine yakın İpek ailesine; 15 Temmuz darbe girişimi sonrası ise Varlık Fonuna devredilmişti. Yargıtayın müsadere kararının ardından 2023’te Koza İpek, İpek Enerji, Koza Anadolu Metal, ATP İnşaat başta olmak üzere bütün şirketlerin hisseleri Hazineye geçti. 12 Eylül 2024 tarihinde ise Hazinenin bünyesindeki şirketler Türkiye Varlık Fonuna (TVF) devredilmişti.

Yeni adıyla “Türk Altın İşletmeleri AŞ” olan Koza Altın İşletmelerinin Bergama Ovacık ve Dikili Çukuralan altın madenlerinin dışında, Kayseri Himmetdede, Eskişehir Kaymaz, Gümüşhane Mastra, Ağrı Mollakara, Balıkesir Altıeylül Çoraklık ve Gömeç Kubaşlar gibi birçok yerde altın işletmesi bulunuyor. Hemen hepsinde siyanür liç yöntemi ile altın ayrıştırması yapılan bu madenler bulundukları bölgelerde çok ciddi çevre ve sağlık sorunlarına yol açtığı için tepki çekiyor.

EUROGOLD’DAN BUGÜNE

1980'li yılların sonunda Alman, Fransız ve Avustralyalı şirketlerin ortaklığı ile çok uluslu bir şirket olarak kurulan Eurogold’un Bergama Ovacık köyü yakınında altın madeni işletme girişimi yöre köylülerinin sert protesto eylemlerine neden olmuştu. Alman ve Fransız şirketlerin çekilmesinin ardından Avustralyalı şirkete kalan Eurogold, altın madeni karşıtı mücadelenin yükselmesi ve açılan davalar sonrasında uzun süre madeni işletme olanağı bulmadı.

1997 yılında Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından alınan “Siyanürle altın işletmeciliğinde kamu yararı yoktur” kararı sonrası mahkeme kararıyla kapatılan madenin işletmeye açılabilmesi için DSP, MHP ve ANAP’ın oluşturduğu dönemin koalisyon hükümeti tarafından TÜBİTAK’a yeni bir rapor hazırlatıldı. Madenin çevresel risklerin giderildiğinin ileri sürüldüğü bu raporla birlikte kesinleşmiş mahkeme kararı yok sayıldı. Maden işletmesi ise bu sırada adını Normandy olarak değiştirdi.

BERGAMA KÖYLÜLERİ NASIL PÜSKÜRTÜLDÜ?

2001 yılında şirketin adının değişmesi ile birlikte üretime de geçilirken 1989 yılından bu yana altın madenine karşı kitlesel ve kararlı bir şekilde protesto eylemleri düzenleyen Bergama köylülerinin direnişi MGK tarafından “milli tehdit” olarak nitelendi, mücadeleye karşı psikolojik savaş çalışması başlatıldı.

Bergama köylülerinin mücadelesi; basının, askeriyenin, üniversitenin ve yargının içinde yer aldığı psikolojik savaş çalışması kapsamında ‘Ülkenin kalkınmasını istemeyen dış güçler’, ‘Almanlar tarafından kışkırtılanlar’ diye nitelendirildi ve mücadele önderlerinin de aralarında bulunduğu 15 kişi DGM’de “legal Alman casusluğu” suçlaması ile yargılandı.

Bu süreçte Dr. Necip Hablemitoğlu tarafından yazılan, Bergama köylülerini Almanya’nın kışkırttığını ileri süren Alman Vakıfları ve Bergama Dosyası adlı kitap bu psikolojik savaş çalışmasının ana argümanı olarak kullanıldı. Sahte bilgi, belge, ve kişilerle kurgulanmış olan kitap, Bergama köylü hareketine ciddi zarar verirken, Kitabın Yazarı Hablemitoğlu 18 Aralık 2002’de faili meçhul bir suikast sonucu öldürüldü.

CEMAATİN ŞİRKETİ DİKENSİZ GÜL BAHÇESİNE KONDU

Bergama köylü hareketi psikolojik savaşın etkisi ile sönümlenirken altın madeni bir süre sonra Gülen Cemaatine yakınlığı ile bilinen İpek ailesinin sahip olduğu Koza Altın Şirketi tarafından 40 milyon dolara satın alındı. Satın alımın arkasından gazetelere “Yüzde yüz Türk sermayeli ilk altın şirketiyiz” reklamı veren Koza Altın’ın Ovacık Altın Madeninde hisse oranının yüzde 39 olduğu, madenin yüzde 60’ının hâlâ Normandy’nin elinde bulunduğu TBMM’ye verilen bir soru önergesi ile ortaya çıktı.

AKP ve Gülen Cemaati arasındaki iplerin kopmasının ardından Gülen’e bağlılığını “Bütün malım mülküm hocaefendinin gülüşüne feda olsun” diyerek ifade eden Koza Altın Patronu Akın İpek, darbe girişiminin ardından yurt dışına kaçtı. 2015’te şirkete Varlık Fonu tarafından el konulurken geçtiğimiz yıl Türkiye Varlık Fonuna devredildi.

KAYMAZ’A ÜÇÜNCÜ SİYANÜRLÜ BARAJ ISRARI!

Öte yandan CHP Eskişehir Milletvekili İbrahim Arslan mahkemenin verdiği yürütmeyi durdurma kararına rağmen Kaymaz'a yeni adıyla “Türk Altın İşletmeleri” tarafından yapılan üçüncü atık barajını soru önergesiyle TBMM gündemine taşıdı. Arslan sorulara Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıt vermesini istedi.

Arslan, “Hukuk yapma diyor, Eskişehirliler yapma diyor, çevreciler yapma diyor, bilim insanları yapma diyor. Fakat Koza Altın, Kaymaz’a siyanürlü üçüncü atık barajını, zehir barajını mahkeme kararına rağmen yapabiliyor. Uydu görüntüleri gizlenmek istenen inşaat faaliyetlerinin yapıldığını ortaya koyuyorken, asıl görevi Eskişehir’in toprağını, suyunu, havasını korumak olması gereken Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürü neden sessiz kalıyor? Türkiye’nin dört bir yanından getirilecek altının Kaymaz’da siyanürle ayrıştırılacak olmasından hiç rahatsız olmuyor musunuz? Rant uğruna yurttaşlarımızın sağlığını tehlikeye atmaktan utanmıyor musunuz? Sorumluluğu olan herkesle hukuk önünde hesaplaşacağız” dedi.