Termik santralin külleri bir mahalleyi yok etti, kalanları da kanser etti

Ceylan ŞAHİNLİ
Bilal BABAT

Elbistan-Afşin Termik Santrali'nin külleri, Maraş’ın Afşin ilçesine bağlı Çoğulhan Mahallesi'ni hayalet bir mahalleye dönüştürdü. 1975'te temelleri atılan ve 2005'te faaliyete geçen ve 3 kısımdan oluşan termik santralden çıkan küller, mahalleye çökmüş durumda. A kısmı köye 100 metre, B kısmının ise mahalle sınırları içerisinde yer alan santralin kapasitesinin artırılması için 27 Kasım 2024'te onay verildi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, A Termik Santrali'ne toplam 688 MW kapasitede 2 ünite daha eklenmesi için "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)" raporuna olumlu kararı aldı. İklim aktivistlerinin verilerine göre ise A Termik Santrali Genişletme Projesi, yapılacak ekleme yeni bir termik santral büyüklüğünde olacak.

MAHALLEDE TARIM BİTTİ

Termik santralde kullanılan kömürün yaydığı kurum, kül ve çalışmanın getirdiği yüksek desibelli ses, mahallede göçe neden oldu. Bir zamanlar belde statüsü olan mahallenin nüfusu, 1990'da 5 bin 583 iken, 2023'teki sayımda bu nüfus bin 102 olarak tespit edildi. Termik santralin kurulması ardından yüzde 90’ı kamulaştırılan mahallede, bir zamanlar geçim kaynağı olan tarım bugün neredeyse hiç yapılamıyor. Bütün bölgenin şeker pancarı ve ayçiçek ihtiyacını karşılayabilecek verimlilikteki tarım arazileri, santralin tozu ve mahsulü yakması sebebiyle daracık alanlara sıkışmış durumda.

KANSERDEN ÖLÜMLER ARTTI

Santral, akciğer kanseri hastalığını mahallede tetikledi. Hem santralde çalışanlarda hem de mahalle sakinlerinde vakaların artışını beraberinde getirdi. Mahalleliler, özellikle işçi olarak santralde çalışan yakınlarının çeşitli hastalıklar sebebiyle işten ayrıldıklarını belirtti. Neredeyse herkesin cebinde astım, hatta koah ilacı taşıdığını kaydeden mahalle halkı, her evde bir hasta bulunduğunu ve son süreçte yitirdikleri akrabalarının neredeyse tamamının özellikle akciğer kanserinden dolayı yaşamlarını yitirdiğini kaydetti.

 SÜREKLİLEŞEN KULAK UĞULDAMASI

Mahalle sakinleri, yalnızca külün değil, santralin çıkardığı yüksek desibelli sesin, kulaklarında kalıcı bir uğuldama sesi bıraktığını belirtti. Santrale karşı yıllarca yaptıkları eylemlerden sonuç alamadıkları için bıkkınlık ve inançsızlık içerisinde kaldıklarını ifade eden mahalle sakinleri, neredeyse her yıl bunun için imza verdiklerini, ancak tek bir adımın dahi atılmadığını belirtti.

Mahalle sakinleri, santrale karşı yürüttükleri mücadele sonuç alamamalarının nedeni olarak da santrali işleten Çelikler Holding'in siyasi bağlantılarını görüyor.

HAYALET MAHALLE

Bir zamanlar belediye binası, sinemanın bulunduğu mahalle, bugün terk edilmiş binalar, bomboş bir çarşıdan oluşuyor. Açık dükkanın bir elin parmaklarını geçmediği mahallede bakkal dükkanı işleten Muhammed Polat (20), özellikle yaşıtlarının mahallede kalmadığını kaydetti. Külden çok şikayetçi olduklarını söyleyen Polat, "Bu külden şikayetçiyiz. Gençler olarak burada toplandık şikayetçi olduk, ancak bir şey tutturamadık. Halka da söyledik, ancak Çelikler Holding buradaki insanları işleriyle tehdit ediyor. Bir eylem yapacak olsak insanları işlerinden ediyorlar" diye konuştu.

ÇAĞRIDA BULUNDULAR

Mahallelerinin nüfusunun sürekli düştüğünü kaydeden Polat, özellikle gençlerin mahallede gelecek görmemeleri sebebiyle göç ettiklerini ifade ederek, "Ben market işletiyorum, ama o da bitti. Çünkü köyde kimse kalmadı. Yarın öbür gün ben de bırakıp gideceğim gibi gözüküyor. Bir balkon yıkıyoruz, anında kül oluyor. Burada her evde bir hasta var. Benim dedem de kanserden vefat etti. Çoğu insan da burada kanserden vefat ediyor" şeklinde konuştu.

Mahalle halkı, yeni yapılacak ünitelerin mahalleyi tamamen toz bulutu içerisinde bırakacağını belirterek, buna izin verilmemesi için duyarlılık çağrısında bulundu. (Maraş/MA)