Sağlık 20 yılda özele teslim edildi

İstanbul Planlama Ajansı (İPA) “Sağlıkta dönüşüm ve özelleştirmeler: istanbul’daki sağlık hizmetleri üzerine bir değerlendirme” başlıklı araştırmanın sonuç raporunu yayımladı. Sağlıkta dönüşüm programı (SDP) ile beraber sağlığın neredeyse her alanda özele teslim edildiğinin vurgulandığı raporda, Sağlık Bakanlığının bütçesinin de şehir hastaneleri aracılığıyla özele aktarıldığına dikkat çekildi.

1995’te tüm hastaneler arasında özel hastane sayısı 141 iken bu sayı 2004’te 253, 2023’te 565 oldu. Rapora göre koruyucu sağlık için yapılan toplam harcama 2021 yılında yüzde 46’yken 2025 bütçesinde bu oran yüzde 25.24’e düştü. Ayrıca tedavi edici hizmetlere ayrılan miktar da koruyucu sağlık hizmetlerine ayrılan oranın kat kat üstünde. 2021’de tedavi edici sağlığa ayrılan bütçe Sağlık Bakanlığı bütçesinin yüzde 70.4’ü iken, bu oran koruyucu sağlık için yüzde 24.5 oldu.

 Rapora göre ‘kamu-özel iş birliği’ modeli ile yapılan sağlık tesislerine yönelik bakanlık bütçesi, 2021’de yüzde 21.1 iken 2022’de yüzde 18.6, 2023’te yüzde 15.9 oldu. Bu orana ilişkin raporda “Her ne kadar bu oran son yıllarda azalmış olsa da, Sağlık Bakanlığı bütçesinin önemli bir kısmı hâlâ şehir hastaneleri için ayrılmaktadır” dendi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından açıklanan 2024 yılı verilerine göre, kamu-özel iş birliği projeleri içerisinde sağlık sektörü en çok yatırım yapılan sektörler arasında 13 milyar 433 milyon 281 bin 994 dolar yatırım ile 4. sırada. 2025 yılında şehir hastanelerine ayrılan bütçe toplamda 104.6 milyar TL.

İSTANBUL’DA HER 6 YOĞUN BAKIM YATAĞINDAN 3.6’SI ÖZELDE

Raporda yatak sayısında özelin payına ilişkin ise şu bilgilere yer verildi:

2013’te özel hastanelerdeki yatak sayısının tüm yatak sayıları içindeki oranı yüzde 36.6’yken bu oran 2023’te yüzde 35.8’e çıktı. 2022 verilerine göre 10 bin kişiye düşen yoğun bakım yatağı sayısı İstanbul'da 6’yken bunun 3.6’sı özelin elinde. Türkiye genelinde ise bu sayı 5.7’de 2.8. 2010'da bu oranlar sırasıyla 3'te 0.9 ve 2.6'da 1.2'ydiTürkiye'de çocuk yoğun bakım yatağı sayısının sektörlere göre dağılımında 2012'de yüzde 5.2 olan özel payı 9.3'e çıktı.Yenidoğan yoğun bakım yatağı sayısında ise son 11 senedir özelin payı devletten daha yüksek. 2012'de özelin payı yüzde 45.8, bakanlık hastanelerinin payı yüzde 41.6'ydı. 2023'te ise bakanlığın payı yüzde 35'e düşerken özelin payı yüzde 52.3'e çıktı.

ÖZELDEKİ MAMOGRAFİ CİHAZI SAYISI DEVLETİN 3 KATI

Rapor tıbbi cihazların büyük kısmının da özel hastanelerde bulunduğunu ortaya koyuyor. 2022 itibarıyla İstanbul’da özel hastanelerde 1 milyon kişiye düşen mamografi cihazı sayısı yaklaşık 9 iken, Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde bu sayı yaklaşık olarak 3. Hemodiyaliz cihazlarında tüm kurumlarda 1 milyon kişiye düşen hemodiyaliz cihazı sayısı İstanbul’da özel sektörde 152.3 iken, Türkiye genelindeki özel sektörde 124. İstanbul’da Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda bu sayı 25.1, Türkiye’de 81.4.

Tüm bunlar sağlık hizmetlerine erişimi zorlaştırırken Türkiye sağlık araştırması 2022 verilerine göre 40 yaş üstü kadınların yüzde 48.2’si hiç mamografi yaptırmadı; 30 yaş üstü kadınlar arasında hiç smear testi yaptırmama oranı ise yüzde 53.7. Gaitada gizli kan tarama testine bakıldığında ise her iki cinsiyette hizmetten hiç yararlanmayanların oranı yüzde 58.

İSTANBUL’DA ÖZEL HASTANE SAYISI DEVLETİN 3 KATI

Rapora gör İstanbul’da özel hastane sayısı İstanbul’daki devlet hastanesi sayısının üç katından fazla. İstanbul’da tedavi edici sağlık hizmetleri büyük ölçüde özel sektöre terk edilmiş durumda. Raporda bu durumun 2013’ten günümüze değişmediğinin altı çizildi. İstanbul’da 53 bakanlık hastanesi bulunurken 16 üniversite hastanesi, 162 özel hastane var. Rapora göre özel hastanelerin en yoğun olduğu ilçeler şu şekilde: Şişli’de 32’si özel, 3’ü devlet olmak üzere toplamda 35 sağlık kurumu; Kadıköy’de 24’ü özel, 6’sı kamuya ait olmak üzere toplam 30 sağlık kurumu; Üsküdar’da 24’ü özel ve 5’i kamuya ait toplam 29 sağlık kurumu bulunuyor.

Türkiye genelinde ise 1995 yılında 141 olan özel hastane sayısı yüzde 300.7 artış göstererek 2023’te 565 oldu.

HEKİMLER YURT DIŞINA GÖÇ EDİYOR

Raporda Türk Tabipleri Birliği tarafından yurt dışına gitmek isteyen hekimlere verilen iyi hal belgesi sayısına da yer verildi. 2012’de 59 sağlık çalışanına iyi hal belgesi verilirken bu sayının 2023’te 3 bin 25 olduğu aktarıldı. (İstanbul/EVRENSEL)