ÇEVİRİ | Nobel ödülü kazanmanın arkasındaki bilim? Zengin bir aileden gelen bir erkek olmak
Bugün ortalama bir Nobel Ödüllü, toplumun en üst yüzde 10’undan geliyor. Yani ya yetenek daha zengin ailelerde yoğunlaşarak ciddi anlamda eşitsiz şekilde dağılıyor, ya da fırsat. Cevap ikincisi.
Kolaj: Evrensel
Torsten BELL*
Bilimsel atılımları severiz. İnsanlık en sonunda bilimsel gelişmelere güvenir. Yani bu keşifleri kaçırıp kaçırmadığımız önemli ve fark ediyor.
Ancak, çok başarılı bazı bilim insanlarının çocukluk geçmişleri (Babalarının mesleği temelinde ölçülen) üzerine yapılan yeni bir çalışma, gerçekten de bir şeyleri kaçırdığımıza dair ikna edici kanıtlar sunuyor: Nobel Ödülleri.
Eğer yetenek ve fırsat eşit şekilde dağıtılıyor olsaydı, ortalama bir kazanan orta sınıftan geliyor olurdu. Ancak gerçeklik? Bugün ortalama bir Nobel Ödüllü, toplumun en üst yüzde 10’undan geliyor. Yüzde 50’sinden fazlası ise en üst yüzde 5’ten. Ödül kazananların babası şirket sahibi, doktor ya da mühendis oluyor (Politikacılar değil, üzgünüm.)
Yani ya yetenek daha zengin ailelerde yoğunlaşarak ciddi anlamda eşitsiz şekilde dağılıyor, ya da fırsat. Cevap ikincisi. Daha eşit bir fırsat paylaşımının daha fazla bilimsel ilerleme anlamına geleceği görüşünü destekleyen yazarlar, nesiller arası hareketliliğin daha fazla olduğu şehirlerin daha fazla ödül sahibi çıkardığını gösteriyor.
Çocuklarınızın Nobel kazanmasını istiyorsunuz ama kendi mesleğinizi değiştiremiyor musunuz? Araştırma iki küçük tavsiye veriyor. Bir erkek çocuğunuz olsun (Eğer kadınsanız kesinlikle zengin bir aileden geliyor olmalısınız, bu kadınların bilimde daha fazla engelle karşılaştığının bir göstergesi) ve Amerika’da yaşayın.
Nobel Ödüllerinin verildiği 125 ülkede bilime erişim imkanları gelişti. 1900’de tipik kazanan profil en zengin yüzde 10’dan oluyorken bugün bu yüzde 20. Ama diğer akademisyenlerin “kayıp Einstein” diye isimlendirdiği problemin boyutuna dair açık bir gerçeklik var. Daha zengin ülkelerde doğanlar -sadece daha zengin ailelerde doğanlar değil- Nobel Ödülü kazanmaya daha yakın. Bu fark bir asırdır neredeyse hiç kapanmadı. Bu çok fazla yeteneğin boşa harcanması anlamına geliyor. Ve kaybedilen atılımlar…
*Yazının orijinali “The science behind winning a Nobel prize? Being a man from a wealthy family” başlığıyla 7 Aralık tarihinde The Guardian’da yayımlandı.
Çeviri: Evrensel
Devlet ve riya
Dilsiz
Var mıyız yok muyuz?
Bellek-mekân üzerine: 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı
Mesele sadece Erdoğan'ın adaylığı mı?
Gelişmelerin kısa özeti
2. Trump döneminde Avrupa'yı neler bekliyor?
Serenay'a kayyım atansın olsun bitsin!
Okul yok, yemek yok, elektrik yok, internet yok ama "uzaktan, "kesintisiz" eğitim şahane
