"Kamusal denetimlere ilişkin değişiklikler teknik değil, politik"

Nisa Sude DEMİREL
İstanbul

Kartalkaya Katliamına sebep olduğu ortaya çıkan binaların denetlenme süreci, yönetmelikler, ruhsat alım süreci ve ihmallere dair soruları Makine Mühendisi Duygu Bayram Evrensel’e yanıtladı.

Bu otelde denetim sorumluluğu kime ait?

Yangın tesisatlarının yıllık periyodik denetim başvurusunda bulunma sorumluluğu işletme amirine, bina kullanıcılarına; yani idareciye bağlı. İtfaiye daire başkanlıklarını ruhsatlandırma aşamasında kontrol ediyor. Yangın planının, yangın tesisatının hem mimari hem mekanik yönünden incelemesini yapıyor.

Turizmle ilgili ya da hastanelerle ilgili bakanlıklarca belirlenmiş, denetimi artıran ekstra bir belirleme yapılmamışsa tüm binalarda yıllık periyodik kontrolleri  yaptırmak işletme yöneticilerinin sorumluluğundadır. Bu sorumlulukta İş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliğine göre yangın tesisatları, kaçış yolu sistemleri vb. Tesisat ve ekipmanlar için tanımlanmıştır. Yangın tesisatlarının yılda bir kez periyodik kontrolünün yapılması gerekiyor. Bunu da işletme sahiplerinin yetkili periyodik kontrol firmalarından talep etmesi gerekiyor.

Peki işletme amirleri işletmenin denetlenmesi için bir başvuru yapmadığı durumda ne oluyor?

Endüstriyel tesisleri denetlemekle yükümlü olan bakanlıklardır. Denetleme hakları vardır. Tüm yapıların zaten iş müfettişleri tarafından denetlenmesi gerekiyor. Yerel mevzuata göre yangın tesisatı özelinde işletmelerin yılda bir kez mutlaka yangın tesisatı kontrollerini yaptırmaları gerekiyor. Endüstriyel tesisler için, ticarethaneler için bu tür denetimlerin yapılması ve aksatılmaması  önemli.

İtfaiye raporunun verilmesi sürecinde yapılan denetim ve çeşitli yeterliklerin aranması süreci yeterli ve nitelikli bir şekilde ilerliyor mu?

Teknik yönden uzman ve yetkin kişilerce yapılması önemli. Bu anlamda ilgili birimler kamu kurumlarından destek alabilirler. Örnek vermek gerekirse İzmir’de itfaiye daire başkanlığı ile makine mühendisleri odasının bir protokolü vardı. Ruhsat aşamasında hem itfaiye hem de makine mühendisleri odası tarafından yangın tesisatına yönelik denetimler gerçekleştiriyordu. Böyle bir protokol zorunlu değil elbette ama bu uygulamayla ekstra bir denetim mekanizması kurabilirler. Merkezi ve yerel idareler yetkili meslek odalarından bu destekleri ve hizmetleri talep edebilirler.

Binaların yangından korunması hakkında 2007 yılında çıkarılan yönetmeliğe dair eksikleri olduğunu ilişkin eleştiriler vardı. Bu yönetmeliğin eksikleri ve öncekine oranla değişiklikleri neler?

Yönetmeliğimiz geliştirilmeye ve detaylandırılmasına ihtiyaç duyan bir yönetmelik. Çünkü bazı muallakta kalan durumlar var. 2008’den sonra yapılan değişikliklerde aslında 19 Aralık 2007 ve öncesinde yapılmış binalar mevcut bina, sonrasında yapılanlar da yeni bina olarak tanımlanıyor. Buradaki önlemleri kullanıcıların almasıyla ilgili bir yaptırım ya da bir açıklık yok. Mesela binanın dışarıdan korunmasına yönelik bir hidrant sistemi şartı. Şu an 5 bin metrekarenin üzerindeki her yapıda bunların olması gerekiyor. Mevcut binaların şimdiki yangın önleme sistemlerine göre nasıl entegre olacağının daha net ifade edilmesi gerekiyor.

İtfaiyenin devre dışı bırakılması gibi süreçlerin nasıl sonuçları oldu?

Çalışma şekline ilişkin yaklaşımlar genellikle teknik bir kaygıyla yapılmıyor. Yetki daraltılması, meslek odalarında da itfaiyelerde olduğu gibi. Politik amaçlarla yönetmelik ya da kamusal denetimin düzenlendiğini söylemek mümkün Türkiye'de. O anlamda sadece ruhsatlandırma aşamasında değil, bunun tüm kent dinamikleriyle alanında yetkin uzmanlarla birlikte yapılması ve buna göre şekillenmesi gerekiyordu. Burada hem meslek odaları hem ilgili idareler hem kamu kurumlarıyla birlikte belirlenmesi gerekiyor.

Bolu Belediyesi yanan otele 19 gün önce yangın yeterlilik belgesi vermiş