Aras'tan yeni kitap: 12 Eylül döneminde Ermenileri anlatıyor

Gazeteci Serdar Korucu, Aras Yayınları'ndan çıkan "Öncesiyle Sonrasıyla 12 Eylül Döneminde Ermeniler Olaylar Tanıklıklar" kitabında; Türkiye Ermenilerinin 1970'lerin başından 1990'ların ikinci yarısına kadar olan dönemdeki sosyal hayatlarını, kolektif tecrübelerini dönemin basınından topladığı verilerin yanı sıra Türkiye Ermeni toplumundan o günleri yaşayan 22 kişiyle yaptığı röportajlar ışığında inceliyor. 

ASALA eylemlerinin, 12 Eylül darbesinin ve PKK'nın ortaya çıkışının Türkiye Ermenilerinin hayatını nasıl etkilediğini, bunlar vasıtasıyla maruz kaldığı baskıyı gözler önüne seren bu kitap, 12 Eylül döneminde Türkiye'de birçok Ermeni'nin de polis ve mahkeme süreçlerinden geçtiğini, hatta işkence gördüğünü ortaya koyuyor. Kitabın birinci bölümünde Korucu, bazı önemli olaylar ve figürlerden yola çıkarak dönemin bir fotoğrafını çekiyor. İkinci bölüm ise bu 22 kişinin, başlarına gelen çoğu zaman gergin, üzücü ama kimi zaman da trajikomik olayları anlattıkları tanıklıklardan oluşuyor.

Kitabın arka kapağında yer alan metne göre, “Türkiye Ermenileri için özellikle zor geçen bir dönemi, 1970'lerin başından 1990'ların ikinci yarısına uzanan zaman dilimini, dönemin basınına ve daha önemlisi, dönemi yaşayan Ermenilerin tanıklıklarına  dayanarak aktaran bu kitap, ASALA eylemlerinin, 12 Eylül askeri darbesinin ve PKK'nın Türkiye gündemine dahil oluşunun Türkiye Ermenilerinin sosyopolitik koşullarını nasıl etkilediğini, günlük hayatta uğradıkları ayrımcılıkları, yaşadıkları travmaları ayrıntılı ve kapsamlı bir şekilde ortaya koyuyor. Dönemin polis ve mahkeme süreçleri, günümüzde yaşananların Türkiye için bir ilk olmadığını da gözler önüne seriyor.”

DİRENMEK NEDİR?

Kitaptan bazı alıntılar ise şu şekilde:

Nevzat Demirci: "Bizimkiler o Ermeniliği yaşayamadıkları için kilisenin yerine değil ama kilisenin yanına ufak bir cami yaptırdılar. Mecburdular, başka şansları yoktu... Hem de kendilerini korumak için gerekliydi. Biri geldiğinde dışarıdan formalite icabı namaz kılınıyordu."

Talin Papazyan: "'Ama' dedi, 'Sana bir şey söyleyeyim. Alnımı tutuyordum.' 'Niye?' dedim. 'Alnımda "Ermeni" yazıyor. Kimse görmesin diye' dedi. Düşünebiliyor musunuz Şişli'den Kurtuluş'a koşuyor ve alnını tutuyor."

Selma Melekyan: "Çok küçükler. Dört, beş yaşlarındalar. Belki altı yaşında. Gece yarısı onlar uyurken anneannem bir anda uyanıyor. Üç çocuğunu da uyandırıyor ve 'Kalkın, kalkın neden uyuyorsunuz? Neden uyuyorsunuz? Bizi kestiler. Bizi kestiler. Bizi kestiler!' diyor."

Yetvart Tomasyan: "Direnmek nedir? Bugün yaptığım işten de dolayı direnmeyi kültür babında düşündüm. Dans etmek, sinema yapmak, müzik yapmak, resim yapmak, fotoğraf çekmek, kitap yayımlamak, sanatla direnmek. Çünkü size yapılan kötülük insanlık adına yapılan bir kötülük. Kaba bir kötülük yapılıyor ve bu kaba kötülüğe karşı, canınızı yakıyorlar, canınızı alıyorlar, buna ancak sanatla, dansla direnebilirsiniz."

Ohannes Kulak: "Sen diyeceksin ki hiç özlemedin mi? Özlemez olur muyum? Çok özledim ama yemin ettim bir kere, dönmem..."

SERDAR KORUCU HAKKINDA

Serdar Korucu, 1984 yılında İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniversitesi'nde felsefe öğrenimi gördü. Çeşitli televizyon kanallarının haber merkezlerinde ve haber program bölümlerinde editör/yapımcı/danışman olarak çalıştı. Ulusal/uluslararası medya mecralarında dezavantajlı gruplar ve nefret söylemi üzerine haber, röportaj ve özel dosyalar hazırladı. 2012'den beri CNN Türk-Kanal D'de editörlük yapıyor.Yayımlanmış çalışmaları: Yabancı Gazetecilerin Gözüyle Kürt Sorunu (Güncel Yayıncılık, 2009); Suriye Yerle Bir Olduktan Sonra (Hayata Destek Derneği, 2013); 2015'ten 50 Yıl Önce, 1915'ten 50 Yıl Sonra: 1965 (Aris Nalcı ile birlikte, Ermeni Kültür Derneği, 2014); Patriklik Fotoğrafçısı Dimitrios Kalumenos'un Objektifinden 6-7 Eylül 1955 (İstos Yayın, 2015-2016, iki cilt); Misafir (Can Yayınları, 2016); Tutku, Değişim ve Zarafet-1950'li Yıllarda İstanbul (Güven Gürkan Öztan ile birlikte, Doğan Kitap, 2017); Halepsizler (Aras Yayıncılık, 2018); Sancak Düştü: İskenderun Sancağı'ndan Hatay'a "Ermeni Meselesi" (Aras Yayıncılık, 2021); Ahalinin Gidişi: Musa Dağ 1939 (Aras Yayıncılık, 2021); Şimdi Kim Kaldı İmroz'da? (İstos Yayın, 2022); Türk Basınında Yahudi Mülteciler: 1938-1945 "Başkaları Tarafından Arzu Edilmeyen İnsanlar" (Alfa Yayınları, 2023); Cumartesi Anneleri: Galatasaray Meydanı'nda 1000 Hafta (Doğan Kitap, 2024). (KÜLTÜR SERVİSİ)

*Öncesiyle Sonrasıyla 12 Eylül Döneminde Ermeniler Olaylar Tanıklıklar, Serdar Korucu, Aras Kitap, 284 sayfa