Tetes Kitap'ın kurucusu Kaya Tanış anlattı: "Marx’ın zihin dünyasının parçalarını aramalı"

Burkay RENDE
İstanbul

Yayın hayatına henüz başlayan Tetes Kitap, ilk kitabı olarak Karl Marx’ın bilmediğimiz ilk ve tek romanı “Scorpion ve Felix”i tercih etti. Tetes Kitap ve bu ilk romana dair konuştuğumuz yayınevinin kurucusu Kaya Tanış, bu tercihi, “Tetes'in ilk kitabı Marx'ın ilk kitabı olsun” şeklinde açıkladı.

Tetes’in yayın hayatına atılışını, yayıncılığıa bakışı ve Marx’ın bu ilk ve tek romanı “Scorpion ve Felix”i, Kaya Tanış ile konuştuk. Tanış, Tetes’in ortaya çıkışına dair, “Kitaba, yayına, çoğu zaman yazıya aynı yerden bakan, bakmak için çaba sarf eden, bir diğerini zul görmeyen insanların bir araya gelmesiyle gelişti” diyor.

‘YAYINA VE YAZIYA AYNI YERDEN BAKANLAR BİR ARAYA GELDİ’

Tetes Kitap yayın hayatına nasıl başladı? 

Tetes Kitap, Ekim 2023'te Beyoğlu'da kurulsa da, temeli daha eskilere dayanıyor. Uzun zamandır yayın dünyasının içinde olan bir kişiyim, ister istemez bir yayınevi fikri epeydir kafamda dönüyor, koşulların buna imkan verir hale gelmesini bekliyordum. Elbette bu süreçte söz konusu yayın dünyası ve bu dünyanın figürleri ile iletişim halimiz devam ediyordu. Tetes, bu devamlılığın da kesiştiği bir ortamda kuruldu.

Kitaba, yayına, çoğu zaman yazıya aynı yerden bakan, bakmak için çaba sarf eden, bir diğerini zul görmeyen insanların bir araya gelmesiyle gelişti, yolunu aldı. Sözgelimi; geçmişte yayınevi batıranlar, lanet patronlarla çalışanlar, yayınla uzaktan yakından ilgisi olmayanlar var aramızda. E kaçınılmazdır, bunlar bir araya gelince hiçbir şey yapmasalar bile bir yayınevi kuralım derler kesin. Ancak âdettir, illa şunu da demek gerek; kılı kırk yaran bir hazırlıkla başladı Tetes'in yaşamı. Ama bunu en iyi değerlendirecek ve lafa hakkını verecek olan elbette okurdur.

‘TETES’İN İLK KİTABI MARX’IN İLK KİTABI OLSUN DEDİK’

Neden bu kitabı ilk kitap olarak tercih ettiniz? 

Selahattin Özpalabıyıklar ile daha eskiye dayanan bir sohbetimiz ve dostluğumuz var. Tetes ortaya çıktıktan sonra kendisiyle konuşurken her zamanki gibi laf lafı açtı ve Selahattin Bey bir yerde Scorpion ve Felix'ten bahsetti. Duymamış, denk gelmemiştim. Bunu bir yayın önerisi olarak sunmadı, ama "ilginç bir şeye benziyor" demeyi de ihmal etmedi. Tetes'in çıkış kitabı belliydi, fakat tam netlik kazanmamıştı. 

Bu süreçte belki biraz risk almak olacaktı ama, neden olmasın diyerek, akademik bir sunuş ve çevirmen notları ile bundan "hakiki" bir kitap çıkarabiliriz dedim ve ekledim: Tetes'in ilk kitabı Marx'ın ilk kitabı olsun. Bu düşünce Selahattin Bey'e de heyecan verdi ve yola koyulduk. University of East Anglia akademisyenlerinden sevgili Duncan Large ve yayıncısı Legenda, Large'ın kitapla ilgili yazdığı makaleyi kullanmamıza cömertçe izin verdi. Böylece Tetes'in ilk kitabı aslında "inşa" edilmeye başlandı. Arkasındayım: temel sağlam atıldı; çünkü harcımız iyi, ama en önemlisi temiz karıldı.

‘MARX’IN ZİHİN DÜNYASININ PARÇALARINI ARAMALI’

Sizce Scorpion ve Felix kitabı hem yazıldığı dönemin sosyal ve edebiyat ortamında hem de bugünün şartlarında nasıl bir yere oturuyor?

Kanımca yazıldığı dönemin edebiyat ortamında görünür bir yerde durmuyor. Ama o edebiyat ortamına (tabir için Marx'tan bağışlanma dilerim) âdeta bir kene gibi yapışıyor. Müellifi henüz 19 yaşında olmasına rağmen, dönem edebiyatını -arka kapakta verdiğimiz ve sevdiğimiz tabirle söyleyeyim- tarihin ilistirinden geçiriyor. Elbette başta Laurence Sterne'ü. Kuşkusuz görünür olmayışının en büyük nedeni kurulma yapısı değil, Marx'ın isteyerek ya da istemeyerek devam etmemesinden, yahut yayımlamak için büyük bir çaba göstermemesinden kaynaklı. Ama burada şu parantezi açıp korunaklı bir yere de çekilmek istiyorum: ya tamamsa? 

Şuradan kabullenmek gerek, yazdığı her metnin önüne geçen bir karakter var karşımızda. Buyurun hakiki humor. Bu nedenle Scorpion ve Felix'i hem kendi döneminde hem günümüzde değerlendirdiğimizde kendimizi müsebbibinden, Marx'tan uzaklaştıramayız. Onun kurmaca dünyasından ziyade, onun zihin dünyasının parçalarını aramalı bu metinde. Kavrama hâlini, genişliğini. Bu nedenle rahatlıkla şunu söylemek gerekiyor tabii ki: Scorpion ve Felix belki de hiç olmadığı kadar önemli bir yerde duruyor; Marx'a uzak olmayan bir yer burası. Bu uzaklığı hazırladığımız edisyon üzerinden de almak isterim. Large'ın sunuşu ve Özpalabıyıklar'ın notlarıyla hazırlanan Scorpion ve Felix dünyadaki tüm edisyonların en kapsamlısı olarak yayımlandı. Bunu şayet metnin alımlanması üzerinden konuşacaksak, işte bu hâl mesafeyi kısaltıyor ve okuru Marx'a bir adım daha yanaştırıyor. Bir önceki soruyla aynı yerden bağlayayım. Arkasındayız: Temel sağlam atıldı; çünkü metnin harcı, Özpalabıyıklar'ın temiz gürsesi ile karıldı.

‘NORVEÇ’TEN İKİ ÇAĞDAŞ ROMAN GELECEK’

Yayınevi için bahsetmek istediğiniz planlar var mı? 

Tetes, edebiyat başta olmak üzere, sosyal bilim, sanat ve zanaat kitapları yayımlamayı arzu ediyor. Şu anki tüm programımız bu türler üzerine seçtiğimiz kitaplardan oluşuyor. Bunlardan kimisi hazır hâlde, kimisinin ise hazırlıkları devam ediyor. Koşullar el verdiği sürece her ay bir kitapla okur karşısına çıkmayı planlıyoruz. Arada bilindik isimler olacağı gibi, sürpriz isimler de olacak. Birkaç kitaptan bahsetmek gerekirse, bu yıl Norveç'ten iki çağdaş roman gelecek. Edebiyatın içerisinde yer alacak ayrı bir diziden ise kıymetli bir akademisyenin muazzam bir arşiv çalışması ortaya çıkacak. Önümüzdeki ay ise biraradalığın unutulduğu bu çağda, yüzümüzü yanımızdakine çevirmemize imkân sağlayan bir kitap gelecek. 

Tetes'e gösterdiğiniz bu ilgiye kendi adıma ve tüm arkadaşlarım adına teşekkür ederim. Sağolun.