İşçi çıkaran TEMSA, sömürüyü yoğunlaştırarak büyüme derdinde: "Eski işçileri at, yeni işçi al, ücretleri düşür"

Turgut AKIŞ
Adana

Küçülme gerekçesiyle işçileri işten çıkaran TEMSA, üretimi artırmaya ve yeni işçi alımlarına devam ediyor. Kursiyerlik süreciyle düşük ücretle çalıştırılan işçiler, şirketin maliyetleri aşağı çekme stratejisinin bir parçası haline getiriliyor.

Adana’da fabrikası bulunan, Özçelik-İş’in örgütlü olduğu otobüs üreticisi TEMSA, geçen yılın son üç ayında “Küçülmeye gidiyoruz” diyerek 50 işçiyi işten çıkarmıştı. Bugünlerde ise yeniden işçi çıkarma hazırlığı yapılıyor; postabaşlarından çıkarılacak işçilerin isimleri isteniyor. Öte yandan, yeni işçi alımları da devam ediyor. Alınacak işçiler, bir süre İŞKUR üzerinden kursiyer olarak asgari ücretle çalıştırılıyor. Ardından kadroya geçen işçiler, asgari ücretin saatlik ücretinin yüzde 8 fazlasıyla işe başlıyor. Kadroya geçiş süreçleri, eğer MESS grubu ile yapılan sözleşmenin öncesinde gerçekleşirse, işçiler bu sözleşmeden faydalanabiliyor. Ancak geçiş süreci sözleşme sonrasına denk gelirse, daha düşük bir ücretle işe başlamış oluyorlar.

6 AY BOYUNCA BEDAVA İŞÇİ

Bir yandan küçüldüğünü iddia edip işçi çıkaran TEMSA, diğer yandan yeni işçi arayışı içinde. Bunun temel nedeni ise işçi ücretlerini aşağı çekerek maliyetleri azaltmak. TEMSA, işe aldığı işçileri İŞKUR’un kurs programı ile çalıştırdığı için, 6-7 aylık süre boyunca işçilerin ücretlerini devlet ödüyor.

Üretim verilerine baktığımızda; ticari araç grubunda 2024 yılında üretim yüzde 11, hafif ticari araç grubunda yüzde 9, ağır ticari araç grubunda ise yüzde 25 azalmış durumda. 2024 yılında ticari araç pazarı yüzde 4, hafif ticari araç pazarı yüzde 3, ağır ticari araç pazarı ise yüzde 8 küçüldü. Ancak TEMSA’da 2022’den 2025 yılına kadarki süreçte üretim yüzde 34.45 arttı.

20 BİNİNCİ PRESTİJ BANTTAN İNDİRİLDİ

Geçtiğimiz günlerde TEMSA’da 20 bininci Prestij marka midibüsün banttan çıkışı için fabrika içinde bir etkinlik düzenlendi. Etkinlikte söz alan TEMSA CEO’su Evren Güzel, “20 bininci Prestij, bu yolda katettiğimiz her kilometreyi ve üzerinde emeği olan tüm TEMSA çalışanlarını simgeliyor” dedi.

Elbette üretilen her aracın şasisinden kaportasına, iç dizaynından camlarına kadar TEMSA işçisinin emeği var. Peki, 1992’de üretimine başlanan Prestij marka midibüs serisinin 20 bininci aracına kadar TEMSA işçisi ne kazandı?

1992 yılında işe yeni başlayan bir TEMSA işçisi, o dönemde aylık maaşının 1 milyon 300 bin lira olduğunu söylüyor. O günkü aldığı ücretin karşılığı 2.7 tam altına denk gelirken, yeni başlayan bir TEMSA işçisinin aralık 2023’teki ortalama ücreti 33 bin TL, yani 1.6 tam altına denk geliyor. Yani TEMSA işçisi, yıllar içinde 1.1 tam altın kaybetmiş.

Bugün bir Prestij marka midibüsün araç bedeli 4 milyon 665 bin TL. 20 bin araç üzerinden hesaplandığında, TEMSA işçisi bugünkü fiyatlar üzerinden patronlara on milyarlarca lira kazandırdı. Bunun yanı sıra TEMSA işçisi, kendi ücretinden ödediği vergiler dışında, sadece üretilen otobüsler üzerinden devletin de milyarlarca lira vergi almasını sağladı.

Öte yandan Emek Partisi Adana İl Örgütü, TEMSA işçilerine işten atmalara karşı birleşme çağrısı yaptı. Duraklarda işçilerle buluşan Emek Partisi, işçileri örgütlü oldukları Özçelik-İş’i, işten atmalara karşı harekete geçmeye zorlamaya çağırdı. Ayrıca, işçilerin bölümlerden başlayarak birliklerini kurmaları gerektiğini vurguladı.