Deprem illerinde on binlerce öğrenci okuldan uzaklaştı

Eğitim Sen, 6 Şubat depremlerinin ikinci yılında, deprem bölgesinde öğrenci ve eğitim emekçilerinin durumuna ilişkin hazırladığı raporu kamuoyuyla paylaştı. Raporda Adıyaman, Hatay, Malatya, Osmaniye ve İskenderun’da deprem sonrasında eğitimde yaşanan temel sorunlar, fiziki altyapı eksiklikleri, öğretmen ve öğrenci sorunları, hijyen ve barınma sıkıntıları ele alındı.

Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) verilerine göre, deprem bölgesindeki birçok okulun ya tamamen yıkıldığı ya da ağır hasar gördüğü ancak aradan iki yıl geçmesine rağmen hâlâ birçok okulun yeniden inşasının tamamlanmadığı ifade edine raporda, illerdeki okulların durumu ve fiziki altyapı sorunlarını şöyle sıralandı;

HATAY

• Deprem öncesinde 14 bin 724 olan derslik sayısı 8 bin 45’e düşmüştür. Dersliklerin yüzde 45,4’ü kullanılmaz hale gelmiştir.
• 210 okul binası ya tamamen yıkılmış ya da kullanılamaz hale gelmiştir. 180 okul ise orta hasarlıdır.
• Güzel Sanatlar Lisesi konteyner alanlarda eğitim verirken, Osman Ötken Anadolu Lisesi, Rauf Bey Gemisi'nde eğitim görmek zorunda kalmaktadır.
• İkili eğitim uygulaması yaygınlaşmış, öğrenciler sabah karanlıkta okula gitmek ve akşam geç saatlere kadar derste kalmak zorunda bırakılmıştır.
• Laboratuvar, kütüphane ve sosyal alan eksiklikleri, eğitimin niteliğini düşürmektedir.
• Hatay’da birçok okulun birden fazla okul tarafından kullanılması ve sınıf mevcutlarının artması hijyen sorununu büyütmüştür.
• MEB, tasarruf tedbirleri gerekçesiyle İUP (İşgücü Uyum Programı) kapsamında güvencesiz ve düşük ücretli temizlik personeli görevlendirmiştir.
• Veli ve öğretmenler, ek ödeme yaparak temizlik hizmetlerini finanse etmek zorunda bırakılmıştır.

ADIYAMAN

• Adıyaman’da toplam 801 okuldan 392’si hasarsız, 287’si az hasarlı, 41’i orta hasarlı, 63’ü ağır hasarlı ve 14’ü yıkıldı.
• Deprem sonrası 54 okul tamamlanmış, 38 okulun inşaatı devam ediyor, 5 okul ihale sürecinde, 11 okulun güçlendirme çalışması devam ediyor, 15 okulun toplu konut alanlarında yapılması planlanıyor, 3 okul konteynırda eğitim görüyor, 13 okul prefabrik ve çelikten yapıldı.
• Güçlendirme çalışmaları yapılan bazı okullarda, hatalı uygulamalar nedeniyle kamu zararı oluştu.
• Okullara bağlı pansiyonların güçlendirme çalışmaları devam ediyor, öğrenciler farklı pansiyonlara yerleştirildi ve bu durum ulaşım sorunlarına neden oldu.
• Kalıcı yaz saati uygulaması ve ikili eğitim nedeniyle öğrenciler erken saatlerde karanlıkta okula gitmek zorunda kalıyor.
• Kütüphane ve laboratuvar gibi ortak alan eksiklikleri eğitimde eşitsizliği artırıyor.

İSKENDERUN

• 10 okul henüz eğitime açılmamış, öğrenciler farklı okullara yönlendirilmiştir.
• Konteyner sınıflarda eğitim devam etmektedir.
• Klima ve havalandırma eksiklikleri, özellikle yaz aylarında sınıfları yaşanmaz hale getirmektedir.

MALATYA

• 17 okulda hâlâ konteyner sınıflar kullanılmaktadır.
• 18 okul tamamen kapalı, güçlendirme veya yeni bina inşaatı bulunmamaktadır.

OSMANİYE

• Hasarlı okullarda eğitim yapılmamakta, öğrenciler farklı okullara yönlendirilmiştir.
• Deprem sonrası öğretmen ihtiyacı bulunmamaktadır ancak öğrenciler servislerle taşınmaktadır.
• İnternet altyapısı tamamlanmış ancak barınma sorunları kısmen devam etmektedir.

OKULLAŞMA ORANI DÜŞTÜ

Raporda, deprem nedeniyle evlerini kaybeden birçok ailenin hâlâ kalıcı konutlara yerleştirilemediği, bu durumun öğrencilerin düzenli ve sağlıklı şekilde eğitim almasını engellediği belirtildi. Eğitim emekçileri açısından da benzer bir sorunun söz konusu olduğu, deprem bölgesinde öğretmen açığının ciddi boyutlara ulaşmasının temel nedenlerinden birisi de mevcut fiziki koşulların yetersizliği olduğu ifade edildi. Deprem bölgesinde okullaşma oranının hızla düştüğü belirtilen raporda, illere göre son durum şu şekilde sıralandı;

• 6 Şubat depremleri sonrasında Hatay’da 2021-2022’ye göre 65 bin 248, Malatya’da 29 bin 383, Kahramanmaraş’ta 29 bin 91, Adıyaman’da 18 bin 452 öğrenci azalmıştır.
• Hatay’da öğrenci sayısı 120 binden 77 bin 295’e düşmüştür. Okul öncesi eğitimde yüzde 14,41, ilkokulda yüzde 10, ortaokulda yüzde 18, lise düzeyinde yüzde 28 azalma görülmüştür.
• Konteyner okullarda eğitim gören öğrenci sayısı Hatay’da 7 bin 650, Defne’de 700’dür.
• İskenderun’da 3 bin 600 öğrenci başka bölgelere göç etmiş ve yüzde 36 oranında devamsızlık yaşanmaktadır.
• Malatya’da 23 bin öğrenci bölgeyi terk etmiş, yüzde 8 oranında devamsızlık tespit edilmiştir.
• Adıyaman’da deprem döneminde öğrenci sayısı 18 bin 452 kişi azalmış, okul terki artmıştır.
• Afet bölgesindeki kız çocuklarının okula erişimi zorlaşırken, hijyen, güvenlik ve sosyalleşme gibi temel ihtiyaçları karşılanmamaktadır.

BİNLERCE ÖĞRETMEN KONTEYNERLERDE YAŞIYOR

• MEB verilerine göre Hatay’da 6 bin 343 öğretmen hâlâ konteynerlerde yaşamaktadır.
• Öğrencilerin büyük bölümü de hâlâ konteyner kentlerde kalmaktadır.
• 21 metrekarelik alanlarda 4-5 kişi birlikte yaşamak zorunda bırakılmaktadır.
• AFAD’ın elektrik ve su giderlerini MEB’e devretme talebi reddedilmiş, öğretmenlerden bireysel abonelik almaları istenmiştir.
• Sık sık elektrik ve su kesintileri sık yaşanmaktadır.
• Deprem sonrası kırsal kesimlere taşınan öğrenciler için ücretsiz ulaşım sağlanmamıştır.
• Malatya’da otobüs eksikliği büyük bir sorun teşkil etmektedir.

ÇOCUKLARIN YÜZDE 33,5’İ DÜZENLİ GIDAYA ERİŞEMEMEKTE

• İkili eğitim sistemi nedeniyle öğrenciler karanlıkta okula gitmek ve eve dönmek zorunda kalmaktadır.
• Deprem bölgesinde bile okul öncesi için verilen ücretsiz yemek uygulaması kaldırılmıştır.
• Sağlık örgütlerinin araştırmalarına göre, Hatay’da ailelerin yüzde 76,3’ü güvencesiz çalışmakta, yüzde 56,7’sinin düzenli geliri bulunmamaktadır.
• Çocukların yüzde 33,5’i düzenli gıdaya erişememektedir.
• 5 yaş altı çocukların yüzde 6,2’si bodur, yüzde 8,9’u zayıf, yüzde 4,4’ü ise aşırı kiloludur.

PSİKOSOSYAL DESTEK EKSİKLİĞİ

“Deprem bölgesinde rehber öğretmen sayısı hâlâ yetersizdir ve öğrencilere yönelik psikolojik destek programlarının etkili şekilde yürütüldüğünü söylemek mümkün değildir. Bu durum, öğrencilerin derslere odaklanmasını zorlaştırmaktadır. Deprem bölgesindeki öğrencilerin akademik başarıları giderek düşerken, bu çocukların gelecekte sosyal hayata uyum sağlama süreçlerini de olumsuz etkileyecektir” diyen Eğitim Sen, MEB ve ilgili kurumların yeterli psikososyal destek sağladığını da raporda şunları söyledi;

• Hatay’da psikolojik destek için sadece 440 bin öğrenciyle görüşülmüştür, bu oran toplam öğrencilerin yalnızca yüzde 10’u kadardır.
• Adıyaman’da MEB’in afet sonrası psikososyal destek çalışmaları yetersiz kaldı.
• İskenderun ve Malatya’da rehber öğretmenler mevcut olsa da rehberlik odaları yetersizdir.
• Her okula en az bir psikolojik danışman atanması gerekirken, yeterli öğretmen ataması yapılmadı.

“OKULLARIN DEPREME DAYANIKLIĞI ACİLEN TESPİT EDİLMELİDİR”

MEB’in 2023 yılında 20 bin okul binasında deprem risk analizi yapılacağını açıkladığını ancak bu çalışmaların büyük bir kısmının ya tamamlanmadığı ya da yeterince şeffaf yürütülmediği ifade eden raporda, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı resmi verileri hatırlatıldı:  “25 Ocak 2024 tarihi itibarıyla bölgedeki Millî Eğitim Bakanlığına bağlı 20 bin 340 binadan eğitim hizmeti verilen 15 bin 799'u tetkik edilmiştir. Bu binaların 60’ı yıkılmış, 1 bin 591’i orta ve üstü hasarlı, 14 bin 148’i az hasarlı ve hasarsızdır. Depremlerden önce, deprem bölgesinde bulunan toplam 119 bin 200 dersliğin yüzde 10'una tekabül eden 12 bin 119 derslik deprem sonrasında zarar görmüş ve kullanılabilir derslik sayısı 107 bin 081 olmuştur.”  

“Deprem bölgesinde eğitimin normale dönebilmesi ve Türkiye genelinde okulların depreme hazır hale gelmesi için acil önlemler alınması gerekmektedir” denilen raporda, öneriler şu şekilde sıralandı;  

• Yıkılan veya ağır hasarlı okulların yerine modern, dayanıklı ve güvenli okul binalarının hızla inşa edilmesi gerekmektedir. Okul inşaatları hızlandırılmalı, derslik açığı giderilmelidir. Süreç şeffaf bir şekilde yürütülmeli, konu ile ilgili meslek odalarının ve halkın denetimine açık olmalıdır.
• Tüm illerdeki okul binaları hızla risk analizinden geçirilmeli, dayanıksız olanlar güçlendirilmeli ya da yenilenmelidir.
• Deprem bölgesinde temizlik personeli sayısı artırılmalı, okullarda yaşanan hijyen sorunu çözülmelidir.
• Deprem bölgesindeki öğrencilere öncelikli olarak ücretsiz yemek ve temiz içme suyu sağlanmalı, öğrencilere ücretsiz ulaşım imkânı sağlanmalıdır.
• Deprem bölgesinde görev yapan eğitim ve bilim emekçilerine öncelikli olarak lojman sağlanmalı, öğrencilerin barınma ve ulaşım sorunlarına yönelik kapsamlı çözümler üretilmelidir.
• Depremzede çocukların eğitim hayatına sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için rehber öğretmen sayısı artırılmalı, psikososyal destek programları güçlendirilmelidir.
• Eğitime ayrılan bütçede, depreme karşı dayanıklı okul yapıları inşa edilmesi için özel bir kaynak oluşturulmalıdır.

“EĞİTİM HAKKI GÜVENCE ALTINA ALINMALIDIR”

Eğitim Sen, “Türkiye’de eğitim sisteminin sağlıklı ve düzenli işleyebilmesi için deprem riski yüksek olan illerden başlanmak üzere ülke çapında bütün okulların güvenli hale getirilmesi ve eğitim hakkının güvence altına alınması gerekmektedir. Türkiye gibi sürekli doğal afetler yaşanan bir ülkede devletin bütün kurumları planlamaları ve uygulamalarını rantı değil, insan yaşamını önceleyen bir anlayışla ele almak zorundadır. Bugüne kadar bu temel gerçekliği dikkate almayan kuralsız ve denetimsiz yapılaşmaya göz yuman, rant için sağlıksız imar planlarına izin veren, meslek odalarını yapı denetim sürecinin dışında bırakarak böylesine büyük bir yıkıma ortak olan herkesin birinci dereceden ölümle sorumlu oldukları asla unutulmamalı ve unutturulmamalıdır” dedi. (HABER MERKEZİ)