6 Şubat depreminde hayatını kaybeden Mehmet Yıldırım'ın çalışmaları kitaplaştırıldı

Erkan ESLEK

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depreminde yitirdiğimiz Dersimli Akademisyen Mehmet Yıldırım’ın çeşitli yayın organlarında, Dersim tarihine ve sözlü birikimine dair çalışmaları Ütopya Yayınları tarafından “Dersim/Désim Tarih, Edebiyat, Etnografya” adıyla kitap olarak yayımlandı.

Belki de üzerine en çok kitap yazılan illerin başında Dersim gelmektedir. Bu anlamda Dersim’in sözlü birikimine ve yakın tarihine dair birçok kişi tarafından yüzlerce eser yayımlanmıştır. Ancak bu çalışmaların büyük bir kısmı metodolojik açıdan bilimsellikten çok aslında kurguya ve kimi ön kabullere dayalı eserler. Akademisyen Yıldırım’ın yazıları bu anlamda bilimsel yöntem ve tekniklerin kullanıldığı belge ve bilgiye dayalı çalışmalar olması bakımından ayrı bir yerde duruyor ve oldukça kıymetli çalışmalar diyebiliriz.

Eser her şeyden önce Yıldırım’ın yaklaşık altı yıl süren arşiv taramalarına ve uzun yıllara dayanan sözlü alan çalışmalarına dayanıyor. Sözlü tarih çalışmalarını da bir biçimde yaptığı arşiv taramaları ile eşleştirmesi de doğru bir yerde duruyor. Titiz ve uzun süreli bir çalışma, makalelerdeki dipnotlar bile Dersim’e dair yürütülecek her türlü tartışma ve araştırmaya ışık tutan bir çeşit ilmihal işlevi de taşıyor.

Kitap akademisyen Şükrü Aslan’ın kaleme aldığı ve merhum Mehmet Yıldırım’ın akademik serüvenini de anlatan önsöz ile başlıyor. Daha sonra yazar Mehmet Yıldırım’a ait makale ve sözlü alan çalışmalarını içeren, özellikle arşiv taramalarında elde ettiği bilgi ve belgelerin de mevcut olduğu makaleleri ile devam ediyor. Bu anlamda Dersim’in tarihine, kültürüne, demografik yapısına, sanat ve edebiyatına dair birçok belge ve sözlü çalışmaya/esere bu kitap sayesinde ulaşmak mümkün.

Kitabın sonunda Mehmet Yıldırım’a ve sözlü çalışma yaptığı Dersimli insanlara ait resimlerin olduğu kısım da Dersim insanına dair çok şey anlatıyor.

Eserde ana hatlarıya, Dersim’in iktisadi tarihine, nüfusuna, demografik yapısına, etnik kimliklere, aşiret kavgalarına, Dersimli şair ve ozanlara, Seyit Rıza ve 38 olayarına dek birçok konu ele alınmış. Meraklısı için oldukça ilginç bilgi ve belgenin yanı sıra Dersime dair doğru bildiğimiz birçok yanlışı da belgelere dayanarak anlatıyor.

İdeolojik/politik kaygılarla yaratılan ve bazı yönleriyle kurguya dayalı ezberlerimizi de sorgulatan bir kitap. Dersim'e dair merakı olanların başucu kitabı olacak nitelikte ve hacimde.

6 Şubat depreminde yitirdiğimiz Mehmet Yıldırım’ın çalışmalarının bir kitap olarak derlenmiş olması, depremin yarattığı yıkım karşısında da sembolik bir anlam taşıyor; o da, depremin salt bir fiziki yıkım olmadığını kültürel bir yıkımın da yaşadığını göstermesidir.