Koza Altın’ın kurnazlığı mahkemeden döndü!

Özer AKDEMİR
ozerakdemir@gmail.com

Koza Altın İşletmelerinin Eskişehir’in Sarıcakaya İlçesi Bilal Habeş Mahallesi yakınında açmak istediği altın madeninin ÇED Gerekli Değildir kararı mahkemece iptal edildi. Eskişehir 2. İdare Mahkemesi projede çıkarılan cevherin ne olacağına ilişkin çelişkiyi kararına gerekçe gösterdi.

Çıkarılan cevher ne yapılacak?

Koza Altın Şirketi Eskişehir Sarıcakaya’da çıkarıp, Kaymaz Tesislerinde siyanürle ayrıştırmak istediği altın madeni projesini ÇED sürecinden kaçırmak için projeyle Kaymaz arasındaki ilişkiyi gizlemek istedi. Proje tanıtım dosyasında Sarıcakaya’daki madenden çıkarılacak cevherin burada zenginleştirilmeden doğrudan satılacağı ifadelerine yer verilirken devam eden sayfalarda bu cevherin zenginleştirilmek üzere şirketin Kaymaz’daki tesislerine taşınabileceği ile ilgili yaptığı kurnazlık mahkeme heyetinin gözünden kaçmadı. Şirket cevheri çıkarıp Kaymaz’da zenginleştireceğiz dese iki proje entegre olacağı için hem ÇED dosyası hazırlamak durumunda kalacak, hem de kümülatif etki değerlendirmesini de yapmak zorunda olacaktı. Şirketin bundan kaçınabilmek için Proje Tanıtım Dosyasında (PTD) kullandığı muğlak ifadeler şirkete verilen ÇED Gerekli Değildir kararının da iptaline gerekçe gösterildi.

TEMA Vakfı dava açmıştı

Maden işletmesine Eskişehir Valiliği tarafından 16.09.2024 tarihinde verilen ÇED Gerekli Değildir kararına karşı TEMA Vakfı tarafından dava açılmıştı. Dava dilekçesinde ÇED Gerekli değildir kararının Anayasa’ya, yasa hükümlerine ve kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülürken, hazırlanan proje tanıtım dosyasının bilimsel gereklere aykırı olduğu, özensiz hazırlandığı ve DSİ kurum görüşüne uyulmadığı gibi bir dizi gerekçeye de yer verilmişti. TEMA yanında davaya müdahil olan Eskişehir Çevre Koruma ve Geliştirme Derneği de projenin entegre proje hükümlerine aykırı olduğunu ileri sürmüştü.

Mahkeme uyanıklığı fark etti!

Davaya bakan Eskişehir 2. İdare Mahkemesi ÇED Gerekli Değildir kararına dayanak oluşturan Proje Tanıtım Dosyasında (PTD) elde edilecek cevherin herhangi bir zenginleştirmeye tabii tutulmadan satılacağı ifadelerine dikkat çekerek, aynı PTD’nin 10. Sayfasında yer alan iş akım şemasında cevherin Koza Altın Şirketi’nin Eskişehir Kaymaz’daki altın madenine sevk edileceğine dönük yazılanların altını çizdi. Bu durumda elde edilecek cevherin zenginleştirilmeden satılacağı ya da şirketin Kaymaz’daki tesisine nakledilip edilmeyeceği ile ilgili çelişkili bir durumun oluştuğunu belirten mahkeme heyeti, eğer cevher Kaymaz tesislerinde zenginleştirilecek ise her iki projenin entegre bir proje olarak değerlendirilmesi gerektiğini işaret etti. Bu durumda her iki proje ile ilgili kümülatif bir ÇED dosyası hazırlanması gerektiğine vurgu yapılan kararda eğer cevher herhangi bir zenginleştirmeye tabii tutulmayıp doğrudan satılacaksa bunun da proje tanıtım dosyasında açık açık yazılması gerektiği ifade edildi. Mahkeme heyeti bu gerekçelerle proje için verilen ÇED Gerekli Değildir kararında hukuka uyarlılık bulunmadığına hükmetti.

TEMA: Orta Sakarya Havzasını koruyan bir karar

Mahkeme kararı ile ilgili TEMA Vakfı tarafından yapılan açıklamada “Bu karar, Orta Sakarya Havzası’nın korunması adına büyük bir önem taşıyor. Bölgedeki diğer madencilik faaliyetleri başta olmak üzere doğal varlıkları tehdit eden tüm projelerde benzeri kararların verilmesini temenni ediyoruz” ifadelerine yer verildi.

25 hektarın altında ÇED alanı uyanıklığı

İşletmenin proje ile ilgili bir diğer uyanıklığı ise hemen hemen tüm maden şirketlerdi tarafından suistimal edilen yasadaki bir açıkla ilgili. Toplam bin 598,62 ha’lık bir ruhsat alanına sahip olan işletme için ÇED alanı ise 22,034 ha’olarak belirlenmiş. Yasa gereği 25 ha’lık alandan daha küçük alanlar için ÇED Raporu istenmediği için şirket sınırda bir miktarda göstermişti.

Şirketin adı Türk Altın İşletmeleri olarak değiştirildi

Fethullah Gülen Cemaatine yakın İpek Ailesi’nin elinden AKP-Cemaat çatışması sürecinde alınarak TMSF’ye aktarılan Koza Altın İşletmeleri, geçtiğimiz aylarda da bir diğer devlet kurumu olan Varlık Fonu’na aktarılmıştı. Şirketin adı geçtiğimiz haftalarda Cumhurbaşkanı kararnamesi ile Türk Altın İşletmeleri olarak değiştirildi.