‘Deprem fırtınası volkanik süreçler ile tetiklenmiş olabilir’

Ramis Sağlam
ramissaglam@hotmail.com

Santorini Adası’nın kuzeydoğusunda, 31 Ocak 2025 tarihinde başlayan sismik hareketlilik, yaklaşık 2 bin 500 kilometrekarelik bir alanda artarak devam ediyor.

Delft Teknoloji Üniversitesi Hidrolik Mühendisliği Bölümünden Gözde Güney Doğan, ODTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümünden Arda Özacar, ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Kıyı ve Deniz Mühendisliği Dalı Bölümünden Setenay Pakize Özaslan, Bilge Karakütük ve Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner’in hazırladığı “Ocak-şubat 2025 Ege Denizi deprem fırtınası ve olası tsunami senaryoları” raporunu gazetemize Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner değerlendirdi.

Bölgenin aktif süreci

Bölgenin tsunami geçmişini değerlendiren Yalçıner, Santorini Adası’nın Geç Bronz Çağı’nda büyük ölçekli volkanik patlama sonucu oluşan krater çökmesine bağlı tsunamiye neden olduğunu dile getirdi.

Bu tsunaminin Doğu Akdeniz genelinde etkili olduğunu söyleyen Yalçıner, “MÖ 496 ile MS 1949 yılları arasında bölgede yirmiden fazla orta ölçekli deprem meydana gelmiş, bunlardan 1389, 1856, 1866, 1881 ve 1949’daki depremler ise tsunami oluşturmuştur. 1707-1711, 1866-1870 ve 2011-2012 yıllarında meydana gelen volkanik faaliyetler, bölgenin jeodinamik açıdan sürekli değişim gösterdiğini ortaya koymaktadır” bilgisini paylaştı.

"1956’da Fethiye’de tsunami dalgası yaşandı"

Yapılan araştırmaların bölgedeki aktif fay sistemlerinin volkanik süreçlerle de bağlantılı olduğunu gösterdiğini ifade eden Yalçıner, “Bölgede kaydedilen en büyük depremlerden biri olan 1956 Amorgos Depremi 7.7, sonrasında Kilimli Adası’nda yaklaşık 2.5 m yüksekliğinde tsunami dalgaları oluşturduğu gözlendi. Su baskını kıyıdan yaklaşık 1.5 km içeriye kadar ulaşmıştır. Ünye (İos), İncirli (Nisyros), Batnaz (Patnos), Papazlık (Tilos) ve Lipsi (Lipsos) adalarında da ciddi maddi hasarlar meydana geldi. Fethiye kıyılarında tsunami dalgası yaklaşık 1 m yüksekliğe ulaşırken, su baskını mesafesi yaklaşık 250 m olarak kaydedildi” dedi.

Detaylı çalışma yapılmalı

Deprem büyüklüklerinin ve sayısının zamansal değişimi incelendiğinde fırtınanın başında deprem büyüklüklerinin gün geçtikçe arttığını vurgulayan Yalçıner, son günlerde ise daha yatay bir seyir izlediğini söyledi. Yalçıner sözlerini şöyle sürdürdü: “Deprem büyüklüklerinin artması ve depremlerin fırtına özelliği göstermesi depremlerin aktif volkanik süreçler ile tetiklenmiş olabileceğini düşündürmektedir. Büyüklüğü 5.0 küçük ilk depremin odak çözümünde gözlenen yüksek ikili çift mekanizma dışı bileşen volkanik tetikleme ile uyumludur fakat bu durumun açıklığa kavuşması için daha detaylı çalışmaların yapılması gerekmektedir” dedi.

"Öncü olup olmadığı bilinmiyor"

Bu depremlerin büyük bir depremin öncüsü olup olmadığının henüz bilinmediğini dile getiren Yalçıner, “1956 yılında ikili depremi ile kırılan Amorgos fayı tsunami yaratarak Türkiye kıyılarında da hasara neden olmuştu. Bu anlamda, güncel deprem aktivitesine komşu olan Santorini-Anafi Fayı’nın boyutları dikkate alındığında tsunami yaratabilecek (M > 6.5) büyüklükte deprem üretebileceği anlaşılmaktadır. Ayrıca bölgedeki aktif faylarda meydana gelebilecek büyük bir depremin sualtı heyelanları tetikleyerek daha yıkıcı tsunami üretmesi de ihtimaller dahilindedir” diye konuştu.

"Hazırlıklı olmak gerekir"

Santorini, Yamurgi, İstanbulya ve Anafiye adaları arasında kaydedilen sismik hareketliliğin bölgedeki tsunami oluşma olasılığının devam ettiğini gösterdiğini belirten Yalçıner, “Bölgede artan sismik hareketlilik nedeniyle Ege’de oluşabilecek sismik veya volkanizma kökenli muhtemel tsunami olayının bilimsel olarak araştırılması ve oluşma mekanizmasının saptanması bölgede ileride oluşabilecek tsunami olaylarına karşı hazırlıklı olmak için önemlidir” uyarısında bulundu.