Büyük sermayeden ‘büyük’ sıçrama

Türkiye’de sanayi patronlarının yaptığı üretim aralık 2024’te aylık bazda yüzde 5, yıllık bazda yüzde 7 arttı. Üretimde en çarpıcı sıçrama, yüksek teknoloji ile üretim yapan büyük sermaye gruplarında görüldü. Bu kapsamda bulunan yaklaşık 4 bin fabrikada toplam üretim aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 51.6 artarak son 4 yılın üretim rekorunu kırdı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriye göre yıllık bazda üretim yüzde 43.5 arttı.

Erdoğan ve Şimşek eliyle uygulanan ‘IMF’siz IMF programı’ büyük sermaye gruplarının gerçekleştirdiği üretim artışında etkili oldu. Üretimde yüzde 80 ithal girdi bağımlılığı bulunan yüksek teknoloji üretim, TL’deki reel değerlenmeye bağlı olarak artan ithalat imkanıyla hız kazandı. Kasım-aralıkta patronlara verilen yüzde 30 ücret zammı taahhüdü ve iyileşen ihracat koşulları üretim artışını en çok etkileyen diğer iki unsur oldu.

Büyük sermayeden dört yılın üretim rekoru

Düşük teknoloji ile yapılan üretim miktarı aralık ayında yüzde 2.8, orta-düşük teknoloji ile yapılan üretim yüzde 3.6, orta-yüksek teknoloji ile yapılan yatırım yüzde 1.0, yüksek teknoloji ile yapılan üretim miktarı yüzde 51.6 arttı.

Yüksek teknoloji ile yapılan üretim miktarı 2021 yılının ocak ayından bu yana aylık bazda (mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış) hiç bu kadar artmamıştı.

İktidar programı etkili oldu: TL’de reel değerlenme, düşük ücret ve ham madde

Türk lirası reel değerlendi: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelişiyle birlikte uygulanan ‘IMF’siz IMF programı’ ile Türk lirasında reel değerlenme yaşandı. Aralık ayında Türk lirası son 4 yılın reel anlamda zirve seviyesini gördü. Türk lirasının dövizler karşısında yaşadığı reel değerlenme ithalat koşullarını iyileştirdi. Uluslararası ham madde ve teknoloji bağımlılığı yüzde 80’e varan büyük sermaye gruplarının yaptığı üretim miktarı olumlu yönde etkiledi.

Ücretlere enflasyon altı zam garantisi verildi: Kasım-aralık döneminde uluslararası sermaye ücret zam taleplerini ise yüzde 25-30 bandında açıklamıştı. Resmi enflasyonun dahi altında gerçekleşen ücret zamlarının etkisi, üretim kaleminde ücret payının düşürüleceğini ortaya koydu. Ücretlerin üretimden aldığı pay geriledi.

İhracat koşulları iyileşti: Aralık ayı ihracat koşullarının iyileştiği ay oldu. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye imalat sektörü ihracat iklimi endeksi aralık 2024’te 50.9’a yükseldi, bu da ihracat pazarlarında yıl genelinde devam eden iyileşmeyi işaret etti. Ortadoğu, Suudi Arabistan’ın güçlü üretim artışıyla dikkat çekerken, ABD’de de ekonomik aktivite keskin bir artış gösterdi. Avrupa ve Asya’da ise farklı büyüme trendleri yaşandı. (Ekonomi Servisi)