Milyarderlerin masasına konan emek, şimdi grevde

Uğur Zengin
ugurcze@gmail.com

Türkiye’nin en büyük işçi havzalarından Gebze’de kurulu Chinatool Otomotiv’de 130'u kadın 183 işçi grevde. İşçilere grev öncesinde yüzde 20 ücret zammı teklif eden İngiliz patron, işçiler greve çıkınca ‘yüce gönüllülük’ ile ücret teklifini yüzde 25’e çıkardı. İşte, Şimşek’in halktan gizlenen Londra toplantılarında masaya koyduğu işçi emeği şimdi kurulan milyarderler masasına karşı grevde. Sahada bir Çinli şirketin İngiliz patronu tarafından ‘bahşedilen’ ek 5 yüzde puan ücret zammı teklifi ve yoksulluk sınırının yarısını bile alamayan işçiler var. Bu grev iktidarın verdiği uluslararası taahhüdü yeniden berraklaştırıyor, yeniden canlı kanlı hale getiriyor. Bizi finans kapitale -sanayi sermayesine dönüşmüş banka sermayesi- yaklaştırıyor.

CT Automotive (Chinatool Otomotiv) İngiliz sermayesinin Çin’de kurduğu esas odağı ve üretim alanı Çin olan, Çin’in istihdam rejimine tabi bir Çin şirketi. Üretiminin yüzde 70’ini Çin’de gerçekleştiriyor. Nissan, Ford ve Lotus gibi otomotiv tekellerine kinematik parçalar ve dekoratif kaplamalar satıyor. Bu küçük parçaların üretimi için küçük eller maharetli. Bu yüzden 2 bin 200 kişilik küresel istihdamının yarısı kadınlardan oluşuyor; Türkiye’deki işçilerin yüzde 71’i kadın. Şirket kadın istihdamıyla övünüyor. Bu, Küçük el gerektiren işler çocuk işçilere havale edildiği sanayi devriminin ilk yıllarını hatırlatıyor. Ne de olsa ‘çocuklar çalışırken eğleniyor’ idi!

Şimdi hedeflerinde Çin’deki ‘tasarruf önlemleri’ni Türkiye ve Meksika’ya ihraç etmek var. Kâr marjını bir yılda yüzde 12’den yüzde 22’ye çıkarmak yetmiyor. İngiltere ve Çekya’da üretim yaparken zerresi oluşmayan tehlikeli atık, Çin’deki üretimde 59 ton, Türkiye’de 46 tona nasıl çıkabiliyor? Şirket Anadolu’yu da Çin’i de çöplük olarak görüyor.

Ancak esas gücünü kapitalist çekirdeğin merkezindeki çokuluslu banka HSBC ile kurulan sermaye bağından alıyor. Stuttgart Borsasında işlem gören CT Automotive hisselerinin yüzde 26.8’i HSBC’nin elinde. En büyük pay, en büyükte.

HSBC Avrupa’nın en büyük, dünyanın en büyük 7. bankası. 3 trilyon dolarlık varlığa hükmediyor. Bu büyüklük Türkiye ekonomisinin iki katı büyüklüğe denk. Bu büyüklük, 100 dolarlık banknotlardan oluşan 30 bin ton ağırlık demek. Eğer 1 dolarlık banknotlardan oluşan 3 trilyon dolarınız olsaydı, dünyanın bütün kara parçalarını dolarla kaplar; kasanızda kalan 116 milyon dolar ile geleceğe bakabilirdiniz. HSBC 3 trilyon dolar ile geleceğe bakıyor. Kara para, savaş ve suçla iç içe geçen 3 trilyon dolar.

HSBC, ünlü uyuşturucu baronu El Chapo’nun ‘kara’ parasını kendi havuzunda yıkamıştı. El Chapo, mobilyası taştan bir cezaevine atılacak kadar küçük, HSBC hapsedilemeyecek kadar büyüktü. HSBC 1.9 milyar dolar ceza aldı, hiçbir yöneticisine ceza verilmedi. HSBC, Gazze’yi bombalayan İsrail ordusuna ekipman sağlayan şirketlerin 1 milyar dolarlık hissesine sahip. 2014’te Gazze’de Filistinlilere para bağışlamak isteyen müşterilerin hesaplarını kapatanlar da onlar. Planını küresel düzeyde yapan, küresel bir tekel.

New York’ta, Londra’da ve Türkiye’de Şimşek şahsında Türkiye’nin büyük sermayesi ve iktidar ile yan yana olan HSBC, Anadolu sahasında işçiler ile doğrudan karşı karşıya.

Ücretlere hedef enflasyon oranında zam isteyenler de ‘ücret baskılarının 2025’te önceki yıla göre daha yönetilebilir olduğuna’ kanaat getirenler de onlardı. Şimdi CT Otomotiv, Türkiye’de maliyetlerini düşürmeyi hedefleyen bir sermaye birimi olarak bu programı sahada uyguluyor. Basitçe bir ücret talebinden ibaret görünen grev çok sayıda ilişkiyi faş ediyor. İşçilerin grevi, sadece ücret artışı talebiyle sınırlı kalmayıp, uluslararası tekellerin emek sömürüsüne karşı bir direnişe dönüşüyor.